Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Chế tài mạnh nhất của giám sát chính là công khai, minh bạch

Tập trung cao độ sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND

Như Báo Đại biểu Nhân dân đã đưa tin, sáng nay, Hội nghị triển khai Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2024 đã được tổ chức trực tuyến, kết nối trực tiếp từ điểm cầu trung tâm Nhà Quốc hội đến 62 điểm cầu trong toàn quốc. 

Qua các ý kiến tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã phát biểu kết luận, đánh giá những kết quả nổi bật trong hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2023, đồng thời chỉ rõ những vấn đề cần khắc phục, rút kinh nghiệm trong thời gian tới. 

Về triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Tại các địa phương, năm 2024 cũng là năm tiến hành các hoạt động chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp. Trong bối cảnh đó, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, công tác đi nghiên cứu, khảo sát, phối hợp tiến hành các hoạt động giám sát phải hết sức cân nhắc để vừa đạt được yêu cầu, mục tiêu giám sát, bảo đảm thực chất nhưng cũng không gây ảnh hưởng đến các công việc thường xuyên của địa phương. 

Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong số các chuyên đề giám sát được lựa chọn tiến hành trong năm 2024 có nội dung đã được tổ chức sơ kết và có Kết luận của Bộ Chính trị, như chuyên đề về hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập; có nội dung đã được Quốc hội quyết nghị cũng như được nghiên cứu rà soát, điều chỉnh trong các dự án luật trình Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2023 và 2024, như chuyên đề về Nghị quyết số 43 của Quốc hội, quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội, trật tự, an toàn giao thông... 

"Như vậy, có nhiều nội dung chúng ta đã có sẵn dữ liệu rồi, điều này khác với những chuyên đề giám sát của năm trước. Bây giờ phải khai thác kho dữ liệu này, thuận lợi hơn nhiều so với các chuyên đề giám sát của năm trước. Do đó, phải tập trung vào đánh giá việc ban hành các văn bản chi tiết và quan trọng nhất là vấn đề tổ chức thực thi, giải quyết các vấn đề thực tiễn. Nếu chúng ta vẫn làm theo cách như của năm trước thì lại lãng phí thời gian mà lại không đạt được mục tiêu", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Về khuôn khổ pháp lý, Chủ tịch Quốc hội nêu 3 nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 gồm: tập trung cao độ cho việc sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; ban hành nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn hoạt động, giải trình của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan Quốc hội; đẩy nhanh tiến độ sửa đổi, bổ sung các nghị quyết liên tịch về tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND. 

Sai phạm phải được xử lý, chính sách chưa hoàn thiện phải được sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ

Đối với các Đoàn giám sát chuyên đề, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh việc tận dụng tối đa các tài liệu, hồ sơ sẵn có về sơ kết, tổng kết, đánh giá các nội dung liên quan đến vấn đề giám sát, nhất là những nội dung trong quá trình thảo luận, thông qua tại Kỳ họp thứ Sáu; tập trung giám sát việc ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và nhất là khâu tổ chức thực thi để luật và các chủ trương đi vào cuộc sống.

Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu cách thức tiến hành chất vấn tại các Kỳ họp của Quốc hội, Phiên họp của Thường vụ Quốc hội; chuẩn bị thực hiện tốt chất vấn giữa nhiệm kỳ của Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến tại phiên họp tháng 8 năm 2024.

Về thẩm tra các báo cáo, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cũng phải chuẩn bị từ sớm, từ xa trên cơ sở sử dụng tối đa các hoạt động giám sát thường xuyên của Hội đồng Dân tộc, các cơ quan Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, các đại biểu Quốc hội, các nguồn thông tin, tài liệu khác chứ không phải đến khi có báo cáo của các cơ quan mới tiến hành thẩm tra.

Về giám sát các văn bản quy phạm pháp luật, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh 2 việc: Một là, phải sớm báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật của năm 2023 của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan của Quốc hội. Hai là, tiếp tục thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về công tác tổng rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật để xác định những nội dung cùng phối hợp với Chính phủ, các cơ quan hữu quan đề xuất, bổ sung chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội.

"Đặc biệt năm 2024 theo Nghị quyết về kinh tế - xã hội đã được thông qua và Nghị quyết Kỳ họp sẽ được trình Quốc hội thì tới đây sẽ đặc biệt tập trung vào cải cách hành chính, nhất là về thủ tục hành chính. Do đó, cần tập trung mạnh vấn đề này". 

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu phải quan tâm hơn nữa đến công tác giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát. Trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ thì báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định theo quy định tại Điều 33 của Luật Hoạt động giám sát Quốc hội, HĐND; đồng thời tăng cường hơn công tác thông tin về kết quả giám sát.

"Một số đại biểu nêu bây giờ chế tài nào để tăng cường hiệu quả thực hiện các kiến nghị, kết luận giám sát của Quốc hội? Hoạt động của Quốc hội khác với hoạt động của các cơ quan nhà nước khác. Công cụ mạnh nhất của chúng ta là công khai, minh bạch. Chúng ta công khai kết quả giám sát ra xã hội để người dân phản biện, giám sát thì đó chính là chế tài mạnh nhất. Nếu chúng ta làm tốt công tác truyền thông về kết quả giám sát, về nội dung của giám sát, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức liên quan là gì, thực hiện các kết luận, kiến nghị của hoạt động giám sát đó là gì? Thông qua công khai các kết quả giám sát thì đó là chế tài mạnh nhất, công cụ mạnh mẽ nhất của Quốc hội hoạt động với tư cách là cơ quan dân cử. Ở địa phương cũng tương tự như vậy", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh. 

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tập trung đổi mới, tiếp tục tạo chuyển biến về chất trong hoạt động giám sát của Hội đồng Dân tộc và các cơ quan Quốc hội. Tại Hội nghị năm sau cần có báo cáo riêng về nội dung này, nhất là sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hộiban  hành nghị quyết hướng dẫn hoạt động giải trình tại các cơ quan của Quốc hội. 

Với các Đoàn đại biểu Quốc hội địa phương, Chủ tịch Quốc hội đề nghị chú trọng tăng cường giám sát gắn với chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền giám sát của đại biểu Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường công tác phối hợp với Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, hệ thống chính trị ở địa phương. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ "đặt hàng" Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phản biện xã hội một số nội dung chính của các chuyên đề giám sát. Tiếp tục tăng cường công tác bảo đảm về kinh phí, điều kiện cơ sở vật chất và công tác điều hòa, phối hợp với các cơ quan... trong hoạt động giám sát. 

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát có tác động quan trọng, không chỉ liên quan đến chất lượng của hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, mà còn liên quan đến toàn bộ hoạt động của Nhà nước. Hoạt động giám sát của Quốc hội không chỉ nhằm mục đích bảo đảm cho pháp luật được thi hành nghiêm chỉnh và thống nhất mà còn đề cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, bảo đảm quyền lực Nhà nước thuộc về Nhân dân.

Cùng với sự hoàn thiện của Nhà nước pháp quyền, yêu cầu của đời sống kinh tế - xã hội đòi hỏi tính minh bạch, dân chủ ngày càng cao. "Hoạt động giám sát không chỉ đạt mục đích phát hiện ra vấn đề, đưa ra các kiến nghị mà còn đòi hỏi đối tượng chịu sự giám sát phải thực thi các kiến nghị đó một cách ng­hiêm túc, những sai phạm phải được xử lý, những chính sách chưa hoàn thiện phải được sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ, đáp ứng yêu cầu thực tế", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.