Tổng tuyển cử tại Israel

Thời gian cho hòa giải?

- Thứ Tư, 04/03/2020, 07:05 - Chia sẻ
71% trong tổng số hơn 6,4 triệu cử tri hợp lệ của Israel đã đi bỏ phiếu lần thứ 3 trong vòng 1 năm. Theo Ủy ban Bầu cử Trung ương, kết quả thăm dò sơ bộ đầu tiên hôm 3.3 cho thấy, đảng Likud của đương kim Thủ tướng Benjamin Netanyahu giành được nhiều ghế nhất. Liệu thế bế tắc chính trị tại nước này có sắp được giải quyết?

Thuận lợi bước đầu

Mặc dù giành được số phiếu nhiều nhất sau khi có kết quả sơ bộ nhưng không rõ đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu cuối cùng có đạt được đa số ghế tại Quốc hội hay không. Được biết, kết quả bầu cử chính thức sẽ được công bố vào sáng 5.3 tới.

Cho tới nay, các cuộc thăm dò do một số đài truyền hình tại Israel tiến hành cho thấy, đảng Likud cùng các đồng minh nhỏ hơn theo chủ nghĩa dân tộc và tôn giáo cực đoan đã giành được 59 ghế, thiếu 2 ghế để có thể tuyên bố giành đa số trong cơ quan lập pháp. Nhưng với đối thủ chính - đảng Xanh và Trắng kém Likud vài ghế và các đảng đối lập khác đang bị phân mảnh, thăm dò trên đã chỉ ra sự tê liệt liên tục của hệ thống chính trị Israel. Cụ thể, đảng Likud được dự đoán giành được 36 - 37 ghế, tăng từ 32 ghế trong cuộc bầu cử tháng 9 năm ngoái. Trong khi đó, đảng Xanh và Trắng chỉ giành được 32 - 34 ghế, gần như tương đương kết quả lần trước.

Phát biểu trước đông đảo người ủng hộ, Thủ tướng Netanyahu tuyên bố “đây là chiến thắng khổng lồ” bởi các đối thủ đều cho rằng “kỷ nguyên của Netanyahu đã kết thúc”. Ông tuyên bố sẽ sớm bắt tay thành lập liên minh cầm quyền mới, đồng thời tiếp tục phát triển chương trình nghị sự cứng rắn, bao gồm việc sáp nhập phần lớn Bờ Tây - một bước đi có thể phá hủy hy vọng thành lập Nhà nước Palestine.

Tuy nhiên, bất chấp việc ăn mừng ồn ã, ông Netanyahu sẽ gặp khó khăn khi thành lập Chính phủ, bởi ông có thể phải ra hầu tòa vào ngày 17.3 tới và nhiều khả năng bị suy yếu, mắc kẹt trong tình trạng bế tắc chính trị.

Hồi tháng 11 năm ngoái, ông Netanyahu đã bị truy tố về các tội danh lừa đảo, vi phạm lòng tin và nhận hối lộ, biến ông trở thành vị Thủ tướng đương nhiệm đầu tiên bị buộc tội. Tất nhiên, ông phủ nhận mọi hành vi sai trái, thay vào đó cho rằng mình là nạn nhân của “cuộc săn phù thủy” do cảnh sát, công tố viên, thẩm phán và phương tiện truyền thông thù địch tiến hành.

Trong chiến dịch tranh cử mới nhất, ông đã thất bại trong nỗ lực bảo đảm miễn trừ khỏi bị truy tố. Tuy nhiên, trên cương vị Thủ tướng, ông vẫn có thể công khai phản đối mọi cáo buộc, cũng như tìm kiếm các con đường khác để trì hoãn hoặc làm chệch hướng quá trình tố tụng chống lại mình.

Theo một số phóng viên, việc đảng Likyd giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lần này sẽ khiến các luật sư của Thủ tướng tìm cách trì hoãn phiên tòa. Giới báo chí cũng nhận định, việc được bảo đảm một nhiệm kỳ khác, Thủ tướng Netanyahu sẽ tìm cách sa thải Tổng chưởng lý, người đã đệ trình bản cáo trạng buộc tội ông và thúc đẩy luật pháp cho phép Quốc hội bãi bỏ phán quyết của tòa án tối cao.

Có dễ thành lập Chính phủ mới?

Chiến thắng của Likud có thể buộc tòa án phải đưa ra phán quyết đối với tương lai của ông Netanyahu. Hồi đầu năm, một nhóm nhà vận động đã yêu cầu tòa đưa ra quyết định về việc liệu một thành viên Quốc hội bị truy tố có thể được chỉ định làm Thủ tướng, cũng như được yêu cầu thành lập Chính phủ mới hay không. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao đã từ chối vì cho rằng quá sớm. Dẫu vậy, vấn đề này có thể xuất hiện trở lại nếu Tổng thống Reuven Rivlin chính thức cho phép ông Netanyahu thành lập Chính phủ mới.

Sau bầu cử, Tổng thống là người chịu trách nhiệm chọn Thủ tướng để thành lập một liên minh đa số. Thông thường, Tổng thống sẽ chọn lãnh đạo của đảng giành được nhiều phiếu ủng hộ nhất, nhưng điều đó không bắt buộc. Dường như quyết định sắp tới phức tạp hơn nhiều do phiên tòa xét xử ông Netanyahu đang tới rất gần.

Sau cuộc bầu cử lần 2 hồi tháng 9 năm ngoái, cả ông Netanyahu - người đứng đầu đảng Likud và ông Benny Gantz - lãnh đạo đảng Xanh và Trắng đối lập, đều được trao cơ hội để thành lập liên minh cầm quyền, nhưng cả hai đã thất bại. Giờ đây, dù Likud đang được dự đoán giành nhiều ghế nhất, ông Netanyahu một lần nữa có thể phải đối mặt với rạn nứt khi muốn tập hợp liên minh trong thời gian này.

Nếu kết quả chính thức đúng như dự đoán, cách dễ nhất để thoát khỏi tình trạng bế tắc chính trị ở Israel là thành lập Chính phủ thống nhất giữa Likud và Xanh và Trắng, cùng nhau điều hành đa số Quốc hội vững chắc. Tuy nhiên, ông Gantz đã loại trừ mọi mối quan hệ đối tác nếu ông Netanyahu tiếp tục nắm quyền. Trong khi đó, ông Netanyahu lại luôn khẳng định sẽ không rời ghế Thủ tướng trong bất kỳ thỏa thuận liên minh nào.

Phát biểu trước đám đông người ủng hộ hôm 3.3, ông Gantz đã không thừa nhận thất bại. Mặc dù ông cho rằng “đây không phải kết quả mong muốn”, nhưng đảng Xanh và Trắng sẽ không thỏa hiệp các nguyên tắc của mình và sẽ chờ kết quả cuối cùng.

Hiện Chủ tịch Đảng Yisrael Beitenu, ông Avigdor Lieberman - người từng là đồng minh cũ của ông Netanyahu nhưng giờ đã trở thành đối thủ, một lần nữa nổi lên như nhân vật chủ chốt trong các cuộc đàm phán liên minh. Ông Lieberman, từng từ chối xác nhận ủng hộ Likud hay Xanh và Trắng, có khả năng có tiếng nói cuối cùng đối với việc chọn bên nào sẽ kiểm soát đa số trong Quốc hội.

Trong khi đó, cuộc bầu cử vừa rồi đánh dấu thất bại khác cho Công đảng hùng mạnh một thời, vốn điều hành đất nước trong ba thập kỷ thành lập đầu tiên. Liên minh của Công đảng dự kiến chỉ giành được khoảng 6 - 7 ghế, biến họ thành một trong những phe phái nhỏ nhất trong Quốc hội. Chủ tịch đảng Amir Peretz cáo buộc ông Gantz đã “ăn thịt” Công đảng trong nỗ lực vô vọng để Xanh và Trắng nổi lên thành đảng lớn nhất. Bên cạnh đó, ông Ayman Odeh, lãnh đạo đảng Danh sách chung Ả rập, cũng chỉ trích lãnh đạo đảng Xanh và Trắng vì đã từ chối hợp tác với đảng của ông. Điều đáng lưu ý rằng, đảng Danh sách chung Ả rập được dự đoán sẽ giành kết quả ấn tượng là 14 ghế.

Những khúc mắc giữa các đảng có nguy cơ khiến bế tắc chính trị ở Israel kéo dài, thậm chí buộc nước này phải tổ chức một cuộc bầu cử khác. Năm ngoái, hai cuộc tổng tuyển cử hồi tháng 4 và tháng 9 đã không mang lại liên minh cầm quyền thống nhất, khiến chính trường nhà nước Do Thái trở nên chia rẽ nghiêm trọng.

Mặc dù, khả năng thành lập liên minh cầm quyền vẫn còn khó đoán bởi những bất đồng tồn tại không dễ giải quyết, nhưng có vẻ tia hy vọng đang le lói cuối đường hầm. Bởi các đảng phái của Israel lần này dường như đều nhất trí rằng, không thể tổ chức một cuộc bầu cử nữa. Điều đó đồng nghĩa với việc bắt buộc phải thành lập được Chính phủ. Nói như ông Netanyahu, “đã đến lúc phải hàn gắn rạn nứt và thời gian để hòa giải đã đến”.

Linh Anh