Thể chế pháp luật còn hạn chế, bất cập

Thực tế, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật. Cụ thể từ đầu năm 2020, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tổ chức rà soát, đánh giá hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật, qua đó phát hiện hàng trăm văn bản có quy định chồng chéo, mâu thuẫn, không phù hợp thực tiễn và đã báo cáo Quốc hội một số nội dung. Đây là nguồn dữ liệu đầu vào rất quan trọng để có thể đề xuất chính sách mới hoặc sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật sát thực tiễn.

Vấn đề nữa, không mới và đã nói đến nhiều nhưng vẫn cần đặt lên hàng đầu trong giai đoạn hiện nay là tăng cường năng lực đội ngũ công chức làm công tác pháp luật, trước hết là đội ngũ pháp chế chuyên trách các bộ, ngành và chính quyền cấp tỉnh. Với tầm quan trọng đặc biệt của thể chế, rất cần phải có giải pháp đủ mạnh, ưu tiên củng cố, tăng cường năng lực pháp chế. Thủ tướng Chính phủ vừa qua đã rất quan tâm, kịp thời chỉ đạo nhiều giải pháp đổi mới, trong đó có ý kiến chỉ đạo cần đầu tư thỏa đáng cả về con người, kinh phí cho công tác pháp luật.

Mặc dù đội ngũ pháp chế đã từng bước được củng cố, có nhiều đóng góp cho công tác xây dựng, tổ chức hành pháp luật, nhưng nhìn chung đội ngũ này chưa ngang tầm nhiệm vụ, nhất là về tính chuyên nghiệp, kỹ năng phân tích, dự báo, xây dựng chính sách áp dụng pháp luật, bất cân xứng giữa đội ngũ này với khối lượng công việc phải xây dựng và thi hành pháp luật đặt ra ngày càng nhiều, nhiều việc mới, nhiều việc khó. Vì vậy, tôi đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm khẩn trương hoàn thiện quy định về tổ chức pháp chế. Thống kê sơ bộ hiện nay, đội ngũ pháp chế chuyên trách ở Trung ương có khoảng 1.400 người, trong đó chuyên trách về pháp chế của các bộ, cơ quan ngang bộ khoảng 1/3. Chuyên trách pháp chế ở các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh khoảng 450 người. Điều đáng nói là đội ngũ này có xu hướng giảm và nguyên nhân chính là nhiều trường hợp xin chuyển công việc do không muốn hoặc không thể gắn bó với nghề hoặc xin thôi việc ra khu vực ngoài nhà nước.

Vì vậy, trước mắt cần có biện pháp cụ thể, sớm khắc phục một số bất cập. Thứ nhất, nhiều cơ quan tuyển người cho biên chế là pháp chế, nhưng bố trí công việc khác hoặc kiêm nhiệm. Nhiều cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh hiện nay không có vị trí việc làm về pháp chế. Nhiều công chức pháp chế, nhất là địa phương nợ tiêu chuẩn, khoảng 30% chưa có bằng cử nhân luật theo quy định. Do đó, đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm, thực hiện có kết quả các chỉ đạo vừa qua của Thủ tướng Chính phủ. Đặc biệt bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp phụ trách công tác pháp chế, chỉ đạo công tác pháp chế quan tâm, tạo điều kiện, cơ hội thực chất cho cán bộ, công chức pháp chế phát triển. Đề nghị Chính phủ quan tâm nghiên cứu về quyết định về chức danh nghề cho người làm công tác phát triển chuyên trách.

Thực tế cho thấy, hệ thống pháp luật tốt có thể xem là tài sản vô cùng quý giá của quốc gia, là nguồn lực cho đất nước phát triển bền vững. Vì vậy, Chính phủ cần đặt công tác pháp chế, xây dựng pháp luật thuộc nhóm việc đòi hỏi khắt khe nhất về phẩm chất trí tuệ, đạo đức nghề, từ đó có cơ chế thu hút, đãi ngộ phù hợp, tiền lương thỏa đáng khi triển khai thực hiện chính sách cải cách tiền lương trong thời gian tới. Đề nghị Quốc hội xem xét, đưa vào Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh - tế xã hội 5 năm 2021 - 2025 tại mục 3.2, nội dung và giải pháp tăng cường năng lực cho đội ngũ pháp chế, đồng thời hàng năm Chính phủ báo cáo nội dung này tại Báo cáo chung về kết quả phát triển kinh tế - xã hội.