Thay đổi mô hình SCIC là yêu cầu cấp thiết

Nguồn: danhnhansaigon.vn

Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) có hai chức năng chính là quản lý và đầu tư vốn của Nhà nước. Sự ra đời của Tổng công ty là một bước phát triển tất yếu khi hình thức địa phương/bộ chủ quản trước đây không còn phù hợp trong nền kinh tế thị trường. Đây cũng là nơi tập trung cổ phần của Nhà nước vào một cơ quan có khả năng và chuyên môn để quản lý hiệu quả. Tại nhiều nước cũng có loại hình doanh nghiệp này, nhưng có nguồn vốn hoạt động khác với mô hình tại nước ta. SCIC có nguồn vốn từ số cổ phần của Nhà nước trong doanh nghiệp được cổ phần hóa. Trong khi đó, các quốc gia khác huy động nguồn vốn từ thặng dư ngân sách chính phủ hoặc từ quỹ dự trữ ngoại hối của ngân hàng trung ương.

Trong vài năm gần đây, SCIC ráo riết thoái vốn khỏi một số công ty trong các lĩnh vực không quan trọng và bắt đầu tích trữ một lượng tiền mặt khá lớn. Do vậy, từ đầu năm 2008, SCIC bắt đầu chủ động đem tiền đi đầu tư vào những dự án lớn trong các lĩnh vực điện lực, dầu khí, cơ sở hạ tầng và cả những kế hoạch liên doanh với một số SWF nước ngoài (như Qatar, Kuwait). Những hoạt động này cho thấy SCIC đang hướng chuyển từ quản lý một danh mục đầu tư các doanh nghiệp được Bộ Tài chính chuyển giao, sang chủ động đi tìm các cơ hội đầu tư vào các ngành mũi nhọn. Hình thức này về cơ bản là một dạng quỹ đầu tư lớn vào các doanh nghiệp chưa niêm yết với một cổ đông duy nhất là Nhà nước.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, hoạt động của SCIC còn những hạn chế về cơ chế quản lý và đội ngũ cán bộ, về việc phân định rõ ràng chức năng quản lý nhà nước, giám sát vốn nhà nước và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp với chức năng đầu tư kinh doanh vốn nhà nước tại các doanh nghiệp này, về vấn đề sử dụng vốn nhà nước tại SCIC để đầu tư vào những lĩnh vực thực sự cần thiết. Do vậy, Chính phủ đã xác định trong thời gian tới sẽ củng cố hoạt động của SCIC để làm tốt chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước tại các doanh nghiệp. Đồng thời, củng cố đổi mới bộ máy tổ chức của tổng công ty này theo thành viên kiêm nhiệm, bổ sung thêm thành viên là các nhà kinh doanh chuyên nghiệp, cho phép thuê một số chuyên gia đầu tư tài chính tham gia điều hành công ty.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của SCIC, các chuyên gia đề nghị, cần thành lập một cơ quan hành chính độc lập để quản lý nhà nước và giám sát vốn và tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp. Điều này có nghĩa rằng SCIC sau khi chuyển đổi mô hình có thể trực thuộc một cơ quan khác thay vì Bộ Tài chính, hoặc có thêm cơ quan có chức năng tương tự như SCIC ra đời. Bởi kinh nghiệm trên thế giới cho thấy, khi chuyển đổi để Tổng công ty chủ động đi tìm các cơ hội đầu tư thì Tổng công ty phải minh bạch trong hoạt động và quản lý chuyên nghiệp các hoạt động đầu tư. Sự minh bạch hoạt động sẽ thu hút được các nhà đầu tư, các đối tác kinh doanh; và không chèn ép các nguồn vốn khác. Năng lực quản lý tốt là điều kiện tiên quyết để tránh đưa doanh nghiệp này trở thành một bộ phận mở rộng của Bộ Tài chính. Do vậy, trước mắt cần có một cơ quan quản lý độc lập, không đan chiếu quá nhiều nhiệm vụ. 

Dự thảo Nghị định về tổ chức và hoạt động của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) đã được trình Chính phủ xem xét. Dự thảo Nghị định nhấn mạnh sẽ chuyển đổi mô hình tổng công ty này sang mô hình công ty TNHH một thành viên. SCIC cũng xác định, trong năm 2011, sẽ tiếp tục đẩy nhanh công tác bán vốn. Đồng thời, đẩy mạnh đầu tư theo các hình thức đa dạng như đầu tư tài chính, đầu tư dự án. Trong đầu tư dự án có thể lựa chọn đầu tư trực tiếp, đầu tư gián tiếp; ưu tiên những dự án, ngành, lĩnh vực trọng điểm... Tuy nhiên, việc chuyển đổi mô hình SCIC sẽ chỉ là bình mới rượu cũ nếu như giữ cách làm hình thức. Việc chuyển đổi cần đi cùng với thay đổi căn bản về phương pháp, tiêu chí quản lý và đầu tư vốn nhà nước.