Thành tựu trong hoài nghi

Tờ Telegraph đã chỉ ra một số quan điểm trái ngược đối với thỏa thuận này:

Lĩnh vực đánh bắt cá

Những điều đã được nhất trí

Ngành công nghiệp đánh bắt cá sẽ bước vào giai đoạn chuyển đổi kéo dài 5 năm rưỡi, trong đó EU trả lại 25% giá trị sản lượng đánh bắt của mình ở vùng biển Vương quốc Anh. Sau thời hạn đó, quyền đánh bắt cá trong vùng biển của Vương quốc Anh sẽ phải tuân theo quá trình đàm phán hàng năm, kết thúc vào ngày 10.12 để chuẩn bị cho năm tiếp theo.

Chính phủ nói gì?

Các quan chức Vương quốc Anh chấp nhận “nghề cá là một trong những lĩnh vực mà chúng tôi phải thỏa hiệp phần nào”, nhưng khẳng định Vương quốc Anh sẽ có “toàn quyền kiểm soát vùng biển của mình” sau khi kết thúc giai đoạn chuyển tiếp. Một nhà đàm phán cấp cao cho biết, những gì đạt được là chấp nhập được, mang lại lợi ích cho ngành thủy sản trong ngắn hạn và một quyền lớn để kiểm soát mọi thứ cũng như công việc trong đó.

Các nhà phê bình nói gì?

Ông Barrie Deas, người đứng đầu Liên đoàn Các tổ chức Ngư dân quốc gia (Vương quốc Anh), cho biết, thỏa thuận này “chắc chắn sẽ bị ngành đánh cá coi là thất bại”, đồng thời cáo buộc Chính phủ hy sinh ngành này “vì các mục tiêu quốc gia khác”.

Nếu Vương quốc Anh rút khỏi EU sau khi kết thúc giai đoạn chuyển tiếp, EU có thể trả đũa bằng thuế quan. Theo một nhân vật của đảng Bảo thủ theo chủ trương Brexit, những nghị sĩ đối lập “không thích điều đó”.

Viện trợ nhà nước

Những điều đã được nhất trí

Theo các điều khoản của thỏa thuận, cả hai bên có thể bị buộc phải trả khoản bồi thường khác nếu họ tham gia vào các gói cứu trợ “chống cạnh tranh” của các công ty gặp khó khăn. Một cơ quan xét xử độc lập sẽ giám sát việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ một bên viện trợ quá mức cho các công ty của mình. Chính phủ Anh phải chứng minh rằng bất kỳ công ty nào mà họ dự định viện trợ đều có “kế hoạch tái cơ cấu đáng tin cậy”, nhưng điều kiện này không áp dụng cho các ngân hàng.

Chính phủ nói gì?

Vương quốc Anh cho biết, hiện nước này có thể thực hiện “hệ thống trợ cấp hiện đại để hỗ trợ tốt hơn cho các doanh nghiệp phát triển”. Các gói viện trợ hiện tại của Vương quốc Anh và các gói cứu trợ cho các ngành công nghiệp riêng lẻ trong đại dịch Covid-19 không được bao gồm trong thỏa thuận. Các gói cứu trợ của EU cho hàng không, vũ trụ, biến đổi khí hậu và ô tô điện cũng vậy.

Các nhà phê bình nói gì?

Ông Richard Tice, Chủ tịch Đảng Brexit, cho rằng, Vương quốc Anh đã “liên kết (với EU) nhiều hơn những gì tôi muốn” về viện trợ nhà nước theo các điều khoản của thỏa thuận. Ông cảnh báo, đất nước sẽ “phải tìm cách đối phó với vấn đề này trong tương lai".

Vấn đề ô tô điện

Những điều đã được nhất trí

Các nhà sản xuất của Anh cuối cùng sẽ phải đối mặt với thuế quan khi xuất khẩu ô tô điện sang EU, trừ khi hơn 45% linh kiện được sử dụng đến từ các nước châu Âu. Sẽ có một giai đoạn chuyển tiếp 6 năm trước khi các quy tắc có hiệu lực.

Chính phủ nói gì?

Một nhà đàm phán cấp cao cho biết, các quy tắc là phù hợp với mong muốn của ngành công nghiệp ô tô điện, vốn từng yêu cầu không có thay đổi lớn đối với các hình phạt thuế quan từ cái gọi là “quy tắc xuất xứ” bắt đầu vào ngày 1.1.2021. Theo Vương quốc Anh, thời hạn 6 năm sẽ cho phép ngành công nghiệp ô tô điện của Anh, vốn bị thống trị bởi các công ty bao gồm Nissan và Toyota, có thời gian để thay đổi chuỗi cung ứng của họ hoặc đối mặt với thuế quan.

Các nhà phê bình nói gì?

Ông Mike Hawes, Giám đốc điều hành Hiệp hội Các nhà sản xuất và kinh doanh ô tô, cho biết, hiện có “nhu cầu cấp thiết đối với Chính phủ nhằm tạo điều kiện thu hút việc sản xuất pin quy mô lớn về Vương quốc Anh và chuyển đổi chuỗi cung ứng”.

“Cải thiện khả năng cạnh tranh của Vương quốc Anh sẽ là điều cần thiết để giúp giảm thiểu chi phí và gánh nặng bổ sung do mối quan hệ thương mại mới mang lại”, ông nói.

Thương mại

Những điều đã được nhất trí

Yếu tố chính của thỏa thuận thương mại là nó không bao gồm bất kỳ mức thuế nào đối với hàng hóa xuất khẩu sang EU. Các nhà đàm phán đã nhất trí, quyền tiếp cận miễn thuế quan tự động vào thị trường chung của EU và thỏa thuận hạn ngạch bằng không có nghĩa là không có giới hạn về số lượng của bất kỳ loại hàng hóa nào có thể được giao dịch.

Chính phủ nói gì?

Chính phủ Vương quốc Anh tuyên bố, đây là thỏa thuận tốt hơn so với những gì EU đã đàm phán với bất kỳ “nước thứ ba” nào khác. Vào đêm Giáng sinh, Thủ tướng Anh Boris Johnson gọi đây là thỏa thuận “Canada++”, ám chỉ thực tế là các sản phẩm của Vương quốc Anh sẽ phải đối mặt với ít thuế quan và rào cản thương mại hơn so với hàng hóa của Canada.

Các nhà phê bình nói gì?

Bộ trưởng các vấn đề EU của Pháp Clement Beaune từng phát biểu, “không có quốc gia nào trên thế giới sẽ phải tuân theo nhiều quy tắc xuất khẩu như Vương quốc Anh”. Các chính trị gia Vương quốc Anh, những người phản đối Brexit năm 2016 cho biết, bối cảnh thương mại sẽ còn nhiều thách thức hơn là ở lại EU. Theo Thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon, việc rời khỏi khối đang diễn ra “trái với ý muốn của Scotland”.

An ninh và chính sách

Những điều đã được nhất trí

Vương quốc Anh sẽ chia sẻ dữ liệu DNA, dấu vân tay và phương tiện với EU để giúp các cơ quan thực thi pháp luật và lực lượng biên phòng xác định tội phạm. Thỏa thuận này cũng sẽ “hợp lý hóa” việc dẫn độ từ Anh sang EU, mặc dù quá trình dẫn độ sẽ khó khăn hơn sau ngày 1.1.2021 so với khi Anh còn là quốc gia thành viên.

Chính phủ nói gì?

Một quan chức cấp cao cho biết, thỏa thuận an ninh với EU “sâu rộng một cách đáng ngạc nhiên” và mô tả đây là “thành tựu đáng kinh ngạc”. Theo Bộ trưởng Nội vụ Priti Patel, nó sẽ cho phép “nắm bắt cơ hội lịch sử để giúp Vương quốc Anh an toàn hơn”. Trong khi đó, Cơ quan Chống tội phạm quốc gia hoan nghênh thỏa thuận vì cho phép họ “tiếp cận với phần lớn công cụ tư pháp hình sự thực thi pháp luật của EU, vốn có lợi cho việc thực thi pháp luật trên toàn châu Âu”.

Các nhà phê bình nói gì?

Cựu Cố vấn an ninh quốc gia, Thượng nghị sĩ Ricketts nhận định, thỏa thuận trên “tốt hơn những gì tôi từng sợ”, nhưng cảnh báo: “hợp tác sẽ còn chậm hơn, và  phức tạp hơn bây giờ”

Sân chơi bình đẳng

Những điều đã được nhất trí

Sân chơi bình đẳng là một trong những phần gây tranh cãi nhất của các cuộc đàm phán. Vương quốc Anh và EU sẽ quản lý các tiêu chuẩn khác nhau về hàng hóa như thế nào trong trường hợp xứ sở sương mù không phù hợp với những quy định hiện có với các quốc gia thành viên. Vương quốc Anh từng phản đối đề xuất của EU rằng, khối này nên được phép áp thuế đối với hàng hóa của Anh nếu các tiêu chuẩn khác nhau. Còn theo các điều khoản của thỏa thuận thương mại hậu Brexit, cả hai có thể áp đặt thuế quan nhưng phải được sự đồng ý của một hội đồng trọng tài độc lập.

Chính phủ nói gì?

Vương quốc Anh cho rằng, điều quan trọng đối với chủ quyền hậu Brexit là EU không thể đơn phương áp đặt thuế quan. Một quan chức Anh chỉ ra các hội đồng trọng tài về các thỏa thuận thương mại khác, bao gồm các chuyên gia và luật sư độc lập, đồng thời nhấn mạnh sẽ không có sự tham gia của Tòa án Công lý châu Âu, một cơ quan của EU.

Các nhà phê bình nói gì?

Các nhân vật cấp cao thuộc đảng Bảo thủ theo chủ trương Brexit cho rằng, họ không có phản đối cụ thể nào đối với việc sắp xếp sân chơi bình đẳng. Và họ hài lòng với việc loại trừ ECJ khỏi bất kỳ hội đồng trọng tài nào.

Nông nghiệp

Những gì đã được nhất trí

Việc tiếp cận thị trường đơn lẻ miễn thuế và không có hạn ngạch có nghĩa là các nhà xuất khẩu nông sản của Anh có thể tiếp tục phần lớn hoạt động như trước đây, nhưng sẽ phải đối mặt với các thủ tục giấy tờ và kiểm tra bổ sung đối với sản phẩm của họ vào EU.

Hơn 60% sản lượng thực phẩm và đồ uống nông nghiệp của Vương quốc Anh (nông sản) được xuất khẩu sang EU. Khối liên minh lá cờ xanh là đối tác thương mại lớn nhất của nông dân Anh. Nhưng thỏa thuận không áp dụng cho cây khoai tây giống, có nghĩa là chúng không thể được xuất khẩu.

Chính phủ nói gì?

Thủ tướng Anh Boris Johnson nói chung hoan nghênh thỏa thuận miễn thuế, nhưng không giải quyết vấn đề với cây khoai tây giống. Một lá thư từ Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn nói với nông dân rằng: “EU đã xác nhận họ sẽ không chấp nhận trường hợp của chúng ta về việc thay đổi vĩnh viễn việc cấm khoai tây giống… với lý do không có thỏa thuận nào cho Anh phù hợp với các quy tắc của EU ”.

Các nhà phê bình nói gì?

Liên minh Nông dân quốc gia cho biết, ngành công nghiệp này sẽ phải đối mặt với “thay đổi cơ bản vào cuối thời kỳ chuyển tiếp” và dự kiến sẽ có “gián đoạn thương mại ở biên giới”. Thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon cáo buộc Chính phủ Vương quốc Anh bán đứt nông dân trồng khoai tây giống Scotland, đồng thời gọi thỏa thuận này là “kết cục thảm hại”.