Thành phố cổ Pompeii

      “Đột tử”
      2.000 năm trước, bên bờ Địa Trung Hải, Pompeii là một thành phố sầm uất thời đế quốc La Mã cực thịnh. Pompeii có 20.000 dân, nổi tiếng với sản phẩm dầu ôliu, nho và là trung tâm giao thương quan trọng của vùng duyên hải ven biển Naples. Đến thế kỷ I trước Công nguyên, người La Mã thống trị Pompeii nhưng nó vẫn không thay đổi phương hướng tiến lên. Người Pompeii siêng năng vẫn tiếp tục xây dựng hoàn thiện thành phố quê hương, đường phố rộng rãi chỉnh tề, cửa hàng san sát như bát úp, các công trình kiến trúc với các phong cách khác nhau với nhiều nhà thờ, kịch viện, cung điện, biệt thự, pháo đài… Tuy nhiên, một sự kiện kinh hoàng ngày 24.8 năm 79 sau Công nguyên đã chôn vùi tất cả trong vòng vài giờ đồng hồ. Mọi chuyện xảy ra nhanh đến nỗi hầu như cư dân thành phố không kịp có phản ứng gì. Mọi thứ bị chôn vùi dưới sâu lòng đất. Đến tận năm 1750, các nhà khảo cổ mới phát hiện và đưa Pompeii trở lại với thế giới loài người. Họ đã khai quật một khu vực rộng lớn ở độ sâu 9m dưới mặt đất và vô cùng kinh ngạc khi phát hiện ra một thành phố gần như còn nguyên vẹn với đầy đủ sự sống động của nó. 

      Các nhà khảo cổ khám phá nhiều điều thú vị về cuộc sống của cư dân ở 2 thành phố này trước thảm họa núi lửa. Dưới 9m tro tàn là nhà cửa, đường sá vẫn còn nguyên vẹn. Nền đường lát đá, vỉa hè là những phiến đá cao để người đi bộ có thể đứng lên đó khi trời mưa. Ở đây còn có nhiều cửa hàng bán dầu ôliu, dấm, các quán rượu khá tấp nập. Trong các quầy rượu vẫn còn các đĩa bánh, đồ nhắm… Những nhà tắm công cộng được trang trí bằng thạch cao và cẩm thạch cầu kỳ. Các dấu tích cho thấy người dân Pompeii dùng tới 15 loại nước hoa được làm từ hoa hồng, húng quế. Trong nhà của người dân Pompeii có nhiều thiết bị y tế gia đình mà theo giả thuyết của các nhà khoa học, khi một ai đó bị thương, có thể họ sẽ được chăm sóc ngay tại nhà, chứ không cần tới bệnh viện. Phát hiện ấn tượng nhất có lẽ là cảnh những người dân Pompeii đã chết trong đủ mọi tư thế: Linh mục trong đền thờ đang ăn tối với món trứng và cá; Một số người thu gom mâm bát và các đồ vật thờ cúng vào bao tải và chạy ra ngoài; Số khác ẩn náu trong một ngôi nhà và bị tro bùn lấp trong đó, trong số họ đang cầm rìu trên tay để phá những bức tường hòng tìm lối thoát. Rất nhiều người chết ngạt vì tro bụi. Họ đều giống nhau là chết trong tư thế tự nhiên, không có dấu hiệu đau đớn. Những nghiên cứu mới đây dựa trên đánh giá về vết nứt của men răng và sự đổi màu của xương cho thấy nhiệt độ môi trường lên tới 500oC. Sức ép của hơi nóng khủng khiếp đã khiến cơ thể ngừng hoạt động gần như ngay lập tức. Vì thế, không ai tỏ ra đau đớn.

      Vesuvius sẽ lại phun trào?
      Núi lửa Vesuvius cao 1.277m so với mặt nước biển, miệng là một hố sâu thăm thẳm với kích thước cực lớn. Núi Vesuvius hình thành khoảng 25.000 năm trước trong một khu vực có núi lửa hoạt động khoảng 400.000 năm. Nó đã thức giấc rất nhiều lần và lần kinh hoàng nhất là năm 79 trước Công nguyên và lần gần đây nhất là năm 1944. Điều đáng lo ngại là những khảo sát của các nhà khoa học Italy và Pháp cho thấy, núi lửa Vesuvius đang ở chu kỳ hoạt động rất mạnh. Hiện nay vẫn có một hồ mắc-ma rất lớn ở độ sâu 8km. Hồ dung nham này rộng ít nhất 400km2. Nếu núi lửa hoạt động, lượng mắc-ma nóng bỏng này sẽ tràn ra một khu vực đường kính rộng tới 100 km. Như vậy, khoảng 3 triệu cư dân đang sinh sống trong khu vực này có thể sẽ gặp phải hiểm họa giống như những người dân xấu số của Pompeii 2.000 năm trước. Song, thời điểm cụ thể của một cuộc phun trào còn chưa được xác định rõ. Sau đợt hủy diệt cách đây 2 thiên niên kỷ, hôm nay người ta chỉ còn nhìn thấy ở Pompeii các tiêu bản chân thực của một trang lịch sử. Không còn cảnh chợ náo nhiệt, người đi lại đông vui, nhưng những dấu vết xe chạy trên con đường đá, chiếc bánh hóa than đã nướng gần chín vào buổi sáng, những bức vẽ nhà thờ cổ Hy Lạp trong tư dinh quý tộc, đời sống con người các tầng lớp địa chủ, nhà buôn, thợ thủ công, nô lệ… của hơn 1.900 năm về trước mang lại cho chúng ta không phải cảm giác chết chóc, hoang phế mà là một bộ mặt, một nền văn minh gắn với lịch sử kinh tế, văn hóa, nghệ thuật phong phú vĩnh hằng. 

      Nếu núi lửa phun trào trở lại, ngoài cuộc sống người dân nơi đây bị đe dọa, nhân loại cũng có thể chẳng bao giờ được ngắm nhìn phế tích Pompeii đã được UNESCO xếp hạng Di sản thế giới và là điểm hấp dẫn khách du lịch của Italy.

NGHI THU (Theo National Geographic)