Thành phần của nợ công

Trong quá khứ, khủng hoảng nợ công cũng đã được biết đến vào đầu thập kỷ 80 của thế kỷ XX. Năm 1982, Mexico là quốc gia đầu tiên tuyên bố không trả được nợ vay của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF). Đến tháng 10.1983, có 27 quốc gia với tổng số nợ lên tới 240 tỷ USD đã tuyên bố hoặc chuẩn bị tuyên bố hoãn trả nợ. Tuy nhiên, đến nay xung quanh khái niệm và nội hàm của nợ công vẫn còn nhiều quan điểm chưa thống nhất. Theo Ngân hàng Thế giới (WB) và IMF thì nợ công theo nghĩa rộng là nghĩa vụ nợ của khu vực công, bao gồm các nghĩa vụ nợ của Chính phủ Trung ương, các cấp chính quyền địa phương, ngân hàng Trung ương và các tổ chức độc lập (nguồn vốn hoạt động do ngân sách nhà nước quyết định hay trên 50% số vốn thuộc sở hữu nhà nước, và trong trường hợp vỡ nợ nhà nước phải trả nợ thay). Còn theo nghĩa hẹp, nợ công bao gồm nghĩa vụ nợ của Chính phủ Trung ương, các cấp chính quyền địa phương và nợ của các tổ chức độc lập được Chính phủ bảo lãnh thanh toán.

Tùy thuộc thể chế kinh tế và chính trị, quan niệm và quy định về nợ công ở mỗi quốc gia có sự khác biệt. Tại hầu hết các nước trên thế giới, pháp luật về quản lý nợ công đều xác định nợ công gồm nợ của Chính phủ và nợ được Chính phủ bảo lãnh (bao gồm các khoản bảo lãnh của Chính phủ mà không trả được nợ, Chính phủ phải trả thay). Một số nước còn quy định phạm vi nợ công bao gồm cả nợ chính quyền địa phương (Anh, Canada, Mỹ, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Bulgaria, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan, Ấn Độ, Philippines, Síp, Macedonia), nợ của các doanh nghiệp nhà nước (Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Macedonia, Anh), nợ khu vực an sinh xã hội (Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Síp).

Một số nước không tính nợ của ngân hàng nhà nước, nợ của các ngân hàng thương mại nhà nước và nợ của các định chế tài chính khác vào phạm vi nợ công. Đối với khoản nợ của ngân hàng Trung ương hay nợ của ngân hàng nhà nước không được Chính phủ bảo lãnh thì không được tính vào nợ công (Bulgaria, Macedonia, Thái Lan, Indonesia). Nợ của ngân hàng thương mại nhà nước, các định chế tài chính nhà nước khác không được Chính phủ bảo lãnh cũng không được tính vào nợ công (Thái Lan, Macedonia).

Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ. Có nước không đưa ra khái niệm hay phạm vi nợ công cụ thể nhưng lại đề cập tới chứng khoán nợ Chính phủ (Iraq). Ngoài ra, ở một số nước sử dụng khái niệm nợ ròng của khu vực công và nợ Chính phủ hay nợ chung của Chính phủ để phản ánh nợ công theo Hiệp ước Maastricht 1992.

Theo không gian vay nợ, phạm vi quản lý nợ công đều bao gồm các khoản nợ trong nước và ngoài nước. Ngoài ra, các nước còn quy định quản lý các nghĩa vụ dự phòng (Philippines, Brazil, Columbia, Jamaica, Mexico, Bồ Đào Nha, Slovenia), các nghĩa vụ tài sản/tài chính khác (Ấn Độ, Ba Lan).