Thành công bước đầu

Dỡ bỏ rào cản về thuế

Dự luật Thuế hàng hóa và dịch vụ (GST), được Chính phủ đưa ra từ năm 2014, trong đó đề xuất thực thi thuế giá trị gia tăng trên cả nước từ ngày 1.4.2017. Thuế hàng hóa và dịch vụ là loại thuế gián tiếp toàn diện, áp đặt lên các khâu sản xuất, bán và tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ trên khắp Ấn Độ, thay thế các loại thuế được ban hành ở từng bang.

Được kỳ vọng là một trong những nền kinh tế năng động nhất trong số những nước đang phát triển, song tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ bị cản trở bởi hệ thống thuế phức tạp, khiến các nhà đầu tư và kinh doanh “nản chí” với ý định phát triển kinh doanh ra ngoài phạm vi từng bang. Hơn nửa thế kỷ qua ở Ấn Độ, quy định về thuế hàng hóa và dịch vụ luôn không thống nhất giữa chính quyền trung ương với chính quyền địa phương và sự khác biệt giữa các bang với nhau. Thậm chí, các quy định về thuế đối với tầng lớp thuộc đẳng cấp cao ở những khu vực giàu có khác với quy định thuế đối với tầng lớp bình dân hoặc tầng lớp “hạ đẳng” ở những vùng khó khăn, nghèo khổ.

Áp dụng GST sẽ giúp nhà chức trách Ấn Độ giải quyết tồn tại này, xóa bỏ những rào cản lớn nhất nhằm đưa thị trường 1,3 tỷ dân trở thành thị trường đơn nhất. Đây cũng được xem như bước tiến quan trọng trong cải cách thuế gián tiếp ở Ấn Độ, góp phần đơn giản hóa hệ thống thuế, dẫn tới quản lý và thi hành thuế dễ dàng hơn. Các nhà kinh tế dự báo, cơ chế thuế mới, thay thế cho khoảng 15 loại thuế do chính quyền các bang và chính quyền Liên bang ban hành, sẽ giúp nâng tốc độ tăng trưởng kinh tế quốc gia lên khoảng 0,5 - 2% điểm. Các nhà đầu tư coi việc ban hành GST có thể tạo ra những cú hích quan trọng làm thay đổi tích cực nền kinh tế đang có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới hiện nay. Cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Ấn Độ đã có phản ứng tích cực với GST, với mức tăng điểm cao nhất kể từ tháng 8.2015. Dưới góc độ của người tiêu dùng, lợi thế lớn nhất của GST là giúp giảm gánh nặng thuế lên hàng hóa, ước tính giúp giảm khoảng 25 - 30% thuế, thúc đẩy tự do vận chuyển hàng hóa giữa các bang, cũng như giảm bớt thủ tục giấy tờ… Về dài hạn, GST được dự đoán sẽ giúp thu hút đầu tư nước ngoài, giảm chi phí tư liệu sản xuất, nâng cao sản lượng sản xuất và xuất khẩu, tăng thu thuế và quan trọng hơn là giúp tạo thêm việc làm.

Chặng đường gian nan

Milan Vaishnav, quan chức cấp cao tại chương trình Nam Á của Viện nghiên cứu Carnegie Endowment vì hòa bình thế giới cho rằng, đưa ra và thi hành GST là nhiệm vụ đã bị chính quyền New Delhi trì hoãn quá lâu, song sẽ có ảnh hưởng lâu dài tới môi trường kinh doanh ở Ấn Độ; đồng thời chứng tỏ với thế giới rằng Ấn Độ đang đưa nền kinh tế tiến vào thế kỷ XXI theo đúng hướng.

Thủ tướng Modi lên nắm quyền từ năm 2014, với lời hứa sẽ mang lại sự thay đổi diện mạo nổi bật cho kinh tế Ấn Độ. Tuy nhiên, ông Modi đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc huy động sự ủng hộ của Quốc hội dành cho những dự luật cải cách quan trọng, trong đó có lĩnh vực đất đai và lao động.

Việc Thượng viện thông qua GST giúp ông Modi hiện thực hóa lời hứa biến Ấn Độ thành nơi kinh doanh dễ dàng hơn và đây cũng được xem như thắng lợi quan trọng đối với Thủ tướng Modi, trong bối cảnh nhà lãnh đạo này chịu sức ép từ những chỉ trích cho rằng chưa làm được gì nhiều để mang lại những thay đổi rõ rệt giúp định hình môi trường kinh doanh ở Ấn Độ trong tương lai. Các nhà phân tích cho hay, việc dự luật GST vượt qua vòng phê chuẩn tại Thượng viện, nơi đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền của Thủ tướng Modi không nắm quyền kiểm soát, còn được nhìn nhận là bước dọn đường thuận lợi để Thủ tướng Modi và đảng BJP chuẩn bị cho chiến dịch tranh cử cho cuộc bầu cử QH năm 2019.

Song, một số nhà phân tích cho rằng, những lợi ích của cơ chế thuế mới sẽ phát huy dần dần và nhiều khả năng chưa thể cảm nhận ngay tại thời điểm trước cuộc bầu cử năm 2017. Hơn nữa, việc thông qua dự luật GST mới chỉ là bước đi đầu tiên trong chặng đường cải cách thuế mà Chính phủ Ấn Độ theo đuổi. Vẫn còn không ít thách thức liên quan đến thuế mà New Delhi cần phần giải quyết. Ví dụ, bất đồng giữa chính quyền địa phương và trung ương liên quan tới áp đặt mức thuế phù hợp, khi các bang sẽ vẫn muốn duy trì mức thuế cao, nhằm tối đa hóa nguồn thu ngân sách cho địa phương; trong khi chính quyền trung ương lại muốn duy trì mức thuế thấp nhằm tránh nguy cơ lạm phát tăng.