Thái Lan thúc đẩy lắp đặt hệ thống điện mặt trời

Thúc đẩy người dân trở thành nhà sản xuất năng lượng sạch

Theo bà Sasikarn Wattanachan, người phát ngôn của Chính phủ, hiện nay việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời yêu cầu sự phê duyệt từ ít nhất 5 cơ quan nhà nước khác nhau. Đây là rào cản lớn khiến nhiều hộ gia đình nản lòng. Dự thảo luật mới sẽ thay đổi toàn diện bằng việc yêu cầu về giấy phép hiện tại sẽ được thay thế bằng cách tiếp cận dựa trên thông báo để đẩy nhanh quá trình lắp đặt. Các cơ quan chính phủ sẽ không có thẩm quyền thu hồi các phê duyệt đã cấp trước đó.

Bên cạnh cải cách quy trình, dự luật còn đưa ra hàng loạt biện pháp hỗ trợ tài chính như ưu đãi thuế và các khoản vay lãi suất thấp. Một trung tâm một cửa sẽ được thiết lập để tư vấn, hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật cho cả người dân lẫn doanh nghiệp. Ngoài ra, các tiêu chuẩn an toàn và kỹ thuật sẽ được ban hành ở cấp quốc gia nhằm bảo đảm chất lượng và độ tin cậy của các hệ thống lắp đặt trên mái. Đặc biệt, việc luật hóa ở cấp trung ương được coi là bước đi chiến lược để bảo đảm công bằng, rằng mọi công dân trên khắp lãnh thổ Thái Lan sẽ có quyền tạo ra và sử dụng năng lượng sạch tại chính ngôi nhà của mình.

Còn nhiều băn khoăn

Tuy nhiên, đằng sau các bước tiến đầy hứa hẹn, dự thảo cũng vấp phải một số phản ứng trái chiều từ giới chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành năng lượng mặt trời. Ông Treerat Sirichantaropas, Giám đốc điều hành Công ty New Energy Plus Solutions (NEPS), cảnh báo rằng dự luật trao quá nhiều quyền lực cho Bộ trưởng Bộ Năng lượng. Theo ông, dự thảo cho phép Bộ trưởng toàn quyền quy định về công nghệ, lựa chọn đơn vị được cấp phép, xác định giá bán điện và lựa chọn đối tượng mua, vốn là những yếu tố dễ bị lạm dụng hoặc chi phối bởi các nhóm lợi ích.

Trái lại, ông Dusit Kruangam, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp quang điện Thái Lan (TPIA) cho rằng, lo ngại trên là chưa có cơ sở rõ ràng, vì hiện tại các thủ tục vẫn còn sự tham gia của nhiều cơ quan và dự luật chưa quy định cụ thể quy trình triển khai. Dù thừa nhận dự thảo còn thiếu hướng dẫn chi tiết, ông Dusit vẫn đánh giá đây là bước đi đúng đắn trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ đang tìm cách giảm chi phí điện giữa lúc nền kinh tế tăng trưởng chậm.

Dự thảo đã kết thúc giai đoạn lấy ý kiến công chúng vào cuối tháng 5/2025, hiện đang được hoàn thiện để trình lên Nội các trong tháng 6, và dự kiến sẽ được Quốc hội xem xét vào tháng 7 tới. Tuy nhiên, đây không phải là động thái đơn lẻ. Theo The Nation Thailand, trước đó vào tháng 12/2024, Thái Lan đã bãi bỏ yêu cầu xin giấy phép nhà máy (Ror. Ngor. 4) đối với các hệ thống điện mặt trời mái nhà, đánh dấu nỗ lực cải cách từ cơ sở nhằm giảm rào cản cho người dân.

Về mặt kỹ thuật, Thái Lan hiện sở hữu tiềm năng điện mặt trời dồi dào, đặc biệt với các mái nhà chưa được tận dụng. Báo cáo từ trung tâm Năng lượng ASEAN (ACE) cho biết, nước này có thể đạt công suất lắp đặt hơn 226 GW điện mái nhà vào năm 2037, nếu được hỗ trợ chính sách phù hợp. Công nghệ ngày càng rẻ và hiệu quả hơn, theo đó các mô-đun TOPCon hoặc Vertex N có thể cung cấp công suất lên tới 740 W mỗi tấm, tạo điều kiện cho các hộ gia đình khai thác tối đa không gian mái. Tuy nhiên, chính sách bán điện dư thừa (Net-Metering) tại Thái Lan hiện vẫn chưa được triển khai đồng bộ. Người dân chủ yếu được mua lại điện dư với giá cố định khoảng 2,2 baht/kWh, mà không được bù trừ vào lượng điện tiêu thụ từ lưới điện, làm giảm sức hấp dẫn kinh tế cho người dùng cá nhân.

Dẫu vậy, dù còn nhiều điểm cần điều chỉnh, dự luật mới rõ ràng là dấu hiệu tích cực. Nếu được Quốc hội thông qua với những bổ sung phù hợp, đặc biệt là các cơ chế kiểm soát quyền lực của Bộ trưởng và bảo đảm minh bạch trong thực thi, Thái Lan sẽ có khả năng tiến gần hơn tới mục tiêu quốc gia: Đạt tỷ lệ 51% năng lượng tái tạo trong cơ cấu cung năng lượng vào năm 2037. Một hệ sinh thái nơi người dân không chỉ tiêu thụ, mà còn tự sản xuất điện sạch sẽ là nền tảng quan trọng cho chuyển đổi năng lượng bền vững, và có thể trở thành hình mẫu tham khảo cho nhiều quốc gia Đông Nam Á khác.