Thái Lan cần một bên thứ ba

Đã có 22 người thiệt mạng và hơn 700 người bị thương kể từ khi nổ ra các cuộc biểu tình đòi phế truất Thủ tướng Yingluck Shinawatra. Không một phe nào đứng ra nhận trách nhiệm về một loạt vụ bạo lực vừa qua, đôi lúc có sự tham gia của các tay súng có sử dụng các vũ khí bán tự động. Chính quyền và những người biểu tình đều đổ trách nhiệm cho phía bên kia về các vụ tấn công này.

Giới chức Thái Lan đã cảnh báo về nguy cơ bạo lực leo thang thành nội chiến và kêu gọi người dân thuộc các phe phái kiềm chế, tuân thủ pháp luật. Tướng Prayut Chan-O-Cha tuyên bố: “Nếu các bên không tôn trọng luật lệ, chắc chắn cuộc nội chiến sẽ xảy ra. Quân đội sẽ làm mọi điều vì đất nước và vì người dân... chứ không đứng về một phe cụ thể nào. Những người biểu tình và lãnh đạo chính phủ phải chịu trách nhiệm trước những tổn thất hiện nay”. Trước đó một ngày, trong bài phát biểu hiếm hoi trên truyền hình, ông Prayut cũng cảnh báo rằng đất nước Thái Lan có nguy cơ rơi xuống “vực thẳm”.

Những người ủng hộ chính phủ đã cáo buộc phe đối lập cố tình kích động quân đội để giành quyền kiểm soát ở một đất nước đã từng xảy ra 18 vụ đảo chính kể từ năm 1932. Tuy nhiên, cho đến nay, quân đội vẫn đứng ngoài cuộc xung đột.

Trong khi đó, phe đối lập cho rằng gia đình Shinawatra và các đồng minh, những người đã giành chiến thắng trong tất cả các cuộc bầu cử hơn mười năm qua, đã làm gia tăng tình trạng tham nhũng tràn lan và sử dụng tiền đóng thuế của người dân để mua chuộc lòng trung thành của những cử tri ở nông thôn. Những người biểu tình cũng cáo buộc ông Thaksin đang điều hành đất nước thông qua em gái của ông là bà Yingluck trong thời gian sống lưu vong để tránh phải ngồi tù vì tội tham nhũng. Hiện tại, các thủ lĩnh biểu tình mong muốn thành lập một “hội đồng do dân bầu” để tiến hành cải cách đất nước trước khi cuộc bầu cử mới được tổ chức trong khoảng một năm đến 18 tháng tới.

 Thái Lan đã bị chia rẽ kể từ sau vụ đảo chính của quân đội năm 2006 lật đổ chính quyền của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra. Vụ việc này đánh dấu thời kỳ bất ổn chính trị sâu sắc kéo dài gần mười năm qua ở đất nước chùa Vàng. Trước những diễn biến phức tạp tại Thái Lan, giới phân tích quốc tế quan ngại rằng chính phủ của Thủ tướng Yingluck sẽ dần mất khả năng kiểm soát tình hình và có nguy cơ rơi vào tình trạng vô chính phủ. Trong một tuyên bố trung tuần tháng này, Ủy ban Bầu cử Thái Lan cho biết cuối tháng 4 tới sẽ cố gắng hoàn tất cuộc bầu cử đã bị gián đoạn trong tháng này. Như vậy, Thái Lan sẽ còn phải mất 2,5 tháng nữa trong tình trạng chính trị tê liệt dưới một chính quyền đang bị hạn chế về quyền lực.

Phần lớn các hoạt động thông thường của chính phủ đã bị tê liệt kể từ khi những người biểu tình chiếm giữ các tòa nhà công quyền ở thủ đô Bangkok hồi tháng 11 năm ngoái. Tình hình càng trở nên phức tạp khi bà Yingluck giải tán Quốc hội vào tháng 12 và trở thành người đứng đầu chính quyền tạm thời. Theo hiến pháp, quyền hạn của một chính phủ tạm thời trong việc đưa ra các chương trình chính trị và chi tiêu mới rất hạn chế.

Trong khi quân đội tuyên bố tạm thời  “án binh bất động”, Nhà Vua  Bhumibol Adulyadej, người từng can thiệp vào các cuộc khủng hoảng trước đó, hiện vẫn giữ im lặng. Điều này khiến nguy cơ nội chiến càng rõ rệt hơn bao giờ hết. Theo ông Christian Lewis, chuyên gia về Đông Nam Á thuộc Nhóm Á - Âu chuyên tư vấn về nguy cơ chính trị, đây là lần đầu tiên tại Thái Lan không có lực lượng trung lập – còn gọi là bên thứ ba – có thể đề xuất nối lại đối thoại giữa các phe phái để hướng tới một sự hòa giải. Chia sẻ quan điểm này, Paul Chambers, Giám đốc Viện nghiên cứu các vấn đề Đông Nam Á, cho rằng thế đối đầu bạo lực sẽ gia tăng trong những ngày tới. Trong khi đó, ông Boonyakiat Karavekphan, chuyên gia phân tích chính trị thuộc Đại học Ramkamhaeng, cho rằng không có sự can thiệp kịp thời và dứt khoát của quân đội, làn sóng biểu tình chống chính phủ sẽ tiếp tục leo thang và có thể phế truất bà Yingluck, đồng thời thay thế chính phủ bằng một “hội đồng của nhân dân”.