Thách thức trong xây dựng nông thôn mới

Chuyển biến đáng kể

Báo cáo giám sát chuyên đề do Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Nguyễn Xuân Thức trình tại kỳ họp cho thấy, sau 8 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), bộ mặt nông thôn tỉnh Lai Châu đã có những thay đổi căn bản. Điển hình nhất là hệ thống cơ sở hạ tầng khu vực nông thôn được đầu tư cơ bản đồng bộ. Cùng với đó, kinh tế nông thôn tiếp tục chuyển dịch theo hướng tăng dần giá trị, nâng cao chất lượng - hiệu quả sản xuất, nhất là các sản phẩm thế mạnh, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. Trong đó, tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn, các xã nghèo giảm trung bình hàng năm từ 3 - 5%.

Từ năm 2012 đến nay, nhờ thực hiện chương trình xây dựng NTM, không chỉ đời sống vật chất của người dân được bảo đảm mà đời sống tinh thần cũng ngày càng phong phú. Các hoạt động văn hóa, thể thao quần ngày càng được đẩy mạnh; chất lượng giáo dục ngày càng tăng, phổ cập giáo dục tiếp tục được duy trì, giữ vững ở tất cả các xã; tình hình an ninh, trật tự xã hội ở khu vực nông thôn tiếp tục được giữ vững và ổn định; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế ngày một tăng. Cái được lớn nhất là nhận thức của người dân đã được nâng lên, họ đã chủ động, tích cực tham gia hiến đất, ngày công để thực hiện các tiêu chí NTM.

Đến nay, kết quả thực hiện tiêu chí NTM các xã trên địa bàn tỉnh Lai Châu có sự chuyển biến đáng kể. Nếu như đến hết năm 2016, toàn tỉnh mới đạt bình quân 11,9 tiêu chí/xã thì đến năm 2018 đã đạt xấp xỉ 14 tiêu chí/xã. Toàn tỉnh hiện có 29 xã đạt chuẩn NTM, thành phố Lai Châu hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM năm 2018 và huyện Tân Uyên đang phấn đấu đề nghị công nhận đạt huyện NTM vào năm 2020.

Các đại biểu tham dự Kỳ họp thứ 10, HĐND tỉnh Lai Châu Khóa XIV	Ảnh: Tường Vy

Vẫn còn nhiều thách thức

Bên cạnh những kết quả tích cực nêu trên, qua xem xét thực tế tại các địa phương, Đoàn giám sát đã thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong xây dựng NTM. Đó là, công tác quy hoạch xây dựng NTM một số nơi chưa phù hợp, việc quản lý, thực hiện quy hoạch chưa bảo đảm theo quy định ở các hạng mục nghĩa trang, sân vận động, khu vui chơi, giải trí. Bên cạnh đó, ở một số nơi có những công trình xây dựng đã xuống cấp, chậm được duy tu, bảo dưỡng đặc biệt là đường giao thông, thiết bị văn hóa, truyền thanh...

Đoàn giám sát cũng chỉ ra rằng, trong số 29 xã đã được công nhận NTM giai đoạn 2015 - 2018 có 3 xã có tiêu chí trường học đạt thấp; 2 xã đang còn nhà tạm, dột nát là xã; 12 xã không duy trì được mức thu nhập bình quân đầu người theo lộ trình giai đoạn 2016 - 2021; tỷ lệ hộ nghèo ở một số xã còn cao, như xã Bản Bo 36%, Bản Giang 26%, Pú Đao 22%... Cùng với đó là khó khăn trong thực hiện tiêu chí môi trường. Điển hình như xã Nậm Loỏng (thành phố Lai Châu) đã về đích từ năm 2017 nhưng đến nay tiêu chí môi trường đang khiến xã này có nguy cơ quay về vạch xuất phát. Cụ thể, việc phát triển du lịch cộng đồng tại bản Gia Khâu, xã Nậm Loỏng đang gây suy giảm môi trường, rác thải và nước thải sinh hoạt vẫn chưa được xử lý triệt để, chuồng nuôi nhốt gia súc vẫn tồn tại ngay cạnh nhà ở của người dân. Theo đánh giá của Đoàn giám sát, bên cạnh yếu tố địa hình bị chia cắt, điều kiện kinh tế khó khăn thì thói quen sinh hoạt cùng quan niệm lạc hậu trong đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số chính là yếu tố khiến nhiều địa phương không thể thực hiện hiệu quả tiêu chí môi trường trong xây dựng NTM.

Theo Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Nguyễn Xuân Thức, việc thu hút các doanh nghiệp, HTX đầu tư vào nông nghiệp xây dựng chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp còn hạn chế; nông nghiệp sạch, nông nghiệp sinh thái, hữu cơ và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chậm phát triển. Đó cũng là một trong những thách thức trong thực hiện tiêu chí về tổ chức sản xuất của các xã, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa.

Cần kế hoạch, lộ trình thực hiện cụ thể

Để hoàn thành mục tiêu đến hết năm 2019, bình quân tiêu chí NTM đạt 14,76 tiêu chí/xã, toàn tỉnh có 36 xã đạt chuẩn NTM, không còn xã nào dưới 5 tiêu chí; đến năm 2020 bình quân tiêu chí NTM đạt 15,5 tiêu chí/ xã, 38 xã đạt chuẩn NTM. Đoàn giám sát đề nghị UBND tỉnh rà soát kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2016 - 2020. Từ đó, có lộ trình cụ thể để hướng dẫn các huyện, xã tổ chức triển khai thực hiện. UBND tỉnh cần sớm phân bổ nguồn vốn và chỉ đạo sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn của chương trình xây dựng NTM, hạn chế tình trạng chuyển nguồn. Ưu tiên bố trí vốn cho huyện Tân Uyên để xây dựng huyện đạt chuẩn NTM và các xã đã công nhận có tiêu chí chưa đạt so với quy định.

Trong thực hiện các tiêu chí liên quan đến tổ chức sản xuất, Đoàn giám sát đề nghị UBND tỉnh cần sớm hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp. Bởi, những chính sách này chính là đòn bẩy để các địa phương đẩy mạnh thu hút các doanh nghiệp, HTX đầu tư vào nông nghiệp xây dựng chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp, từ đó nâng cao giá trị kinh tế, gia tăng thu nhập cho nông dân. Bên cạnh đó, ưu tiên nguồn vốn chương trình để xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ phát triển sản xuất, vệ sinh môi trường nông thôn. Việc bố trí vốn để xây dựng trụ sở xã, nhà văn hóa xã, chợ nông thôn, nghĩa trang... cần xem xét kỹ về tính thiết thực, hiệu quả, tránh hình thức, lãng phí.