Tạo khung pháp lý đồng bộ và thống nhất, tiến tới xóa bỏ việc sử dụng ngoại tệ làm phương tiện thanh toán

Phó chủ tịch QH Uông Chu Lưu: Hạn chế sử dụng ngoại hối để chống USD hóa và chống vàng hóa

Luật Ngân hàng Nhà nước quy định định kỳ hàng năm Chính phủ báo cáo với UBTVQH về tình hình dự trữ ngoại hối, nhưng dự thảo Pháp lệnh lần này quy định là định kỳ hàng quý Chính phủ báo cáo với UBTVQH... Mặc dù trong Khoản 3, Điều 32, Pháp lệnh Ngoại hối hiện hành chỉ ghi, Chính phủ báo cáo UBTVQH về tình hình biến động dự trữ ngoại hối Nhà nước, nhưng hàng quý - hàng năm thì rõ ràng Luật Ngân hàng Nhà nước và dự thảo Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ngoại hối khác nhau về nguyên tắc, về tính pháp chế. Không thể Pháp lệnh trái với Luật được. Cho nên, lần sửa đổi này phải giữ Khoản 3, Điều 32.

Điều 22, Khoản 13 và Điều 1 dự thảo Pháp lệnh, tôi tán thành với chủ trương hạn chế sử dụng ngoại hối như quy định tại Điều 22, Khoản 13 và Điều 1 dự thảo Pháp lệnh, vì ta chống USD hóa và chống vàng hóa. Trong Nghị quyết về kinh tế - xã hội mà QH vừa thông qua nêu rõ chủ trương không dùng vàng làm phương tiện thanh toán. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng nói rõ là từng bước tiến tới để hạn chế việc USD hóa. Trên thực tế trong điều hành của Chính phủ, các nghị định cũng như văn bản của Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện chủ trương này rồi, yêu cầu không được mua bán ngoại tệ tự do ngoài thị trường. Mua bán ngoại tệ phải qua ngân hàng, qua các tổ chức tín dụng được phép và không được dùng ngoại tệ để thanh toán mà phải dùng nội tệ, nhưng ở đây có sự phân biệt là: vẫn phải tôn trọng quyền sở hữu về tài sản của tổ chức, cá nhân - đây là quyền dân sự. Nói như thế không có nghĩa là cấm người dân không được dự trữ, cất giữ ngoại tệ mà là khi đưa ra lưu thông, kinh doanh thì phải qua hệ thống ngân hàng theo quy định của Pháp lệnh này và các pháp luật khác.

Về quản lý vàng, trong Báo cáo thẩm tra chưa rõ ở chỗ, nói vàng là ngoại hối, là hàng hóa, là tài sản. Vàng cũng là tài sản, là hàng hóa nhưng khi nào điều chỉnh trong Pháp lệnh này, khi nào thì theo Nghị định 24 của Chính phủ? Tôi hiểu: nếu kinh doanh vàng miếng thì theo Nghị định của Chính phủ, còn Pháp lệnh này chỉ điều chỉnh vàng với tư cách là một trong những nguồn của dự trữ ngoại hối. Dự án Pháp lệnh nên khẳng định rõ ý này.
 
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển: Nếu quy định như dự thảo Pháp lệnh là quá cứng
 
Tôi đồng tình với hướng phải tăng cường quản lý và thu gọn các quyền sử dụng ngoại tệ làm phương tiện thanh toán, công cụ đầu tư của cá nhân để chống USD hóa. Nhưng qua nghiên cứu một số điều của dự thảo Pháp lệnh, tôi thấy có vẻ luồng tiền về tương đối rộng, nhưng luồng tiền ra lại tương đối chặt – đây là điều cần cân nhắc thêm. Vì thực ra chúng ta hội nhập sâu rộng, tất nhiên tiền đầu tư về thì bao giờ cũng rộng rãi, nhưng tiền đầu tư ra thì phải được quản lý chặt chẽ và tránh rủi ro. Nhưng, tại Điều 15, nếu quy định như dự thảo Pháp lệnh là quá cứng. Ví dụ toàn bộ vốn, lợi nhuận và thu nhập khác đầu tư trực tiếp ở nước ngoài thu được phải chuyển về Việt Nam – thì tại sao phải chuyển về Việt Nam? Tôi đầu tư sang Lào, tạo ra được lợi nhuận, nhưng ở Myanmar đang hoạt động có hiệu quả thì tôi phải chuyển sang Myanmar đầu tư chứ, tại sao lại bắt buộc chuyển về Việt Nam? Đề nghị cần xem lại điều này, nếu không sẽ ảnh hưởng tới quá trình đầu tư kinh doanh của các tổ chức của Việt Nam đầu tư ra nước ngoài.

Quan điểm của Ủy ban Kinh tế là nên hạn chế quyền của công dân khi có dự trữ ngoại tệ. Nói cách khác, đã có ngoại tệ dứt khoát phải gửi vào ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng, không được quyền dự trữ trong người có đúng không? Theo tôi vấn đề này không cần thiết quy định trong dự án Pháp lệnh bởi khi ra nước ngoài, ví dụ sang Nhật, tôi vẫn cầm đồng USD, chỉ có điều họ cấm không được tiêu đồng USD trên đất nước của họ mà phải đổi ra đồng Yên. Không căn cớ gì lại hạn chế quyền dự trữ đồng tiền của người dân. Điều 22 đã quy định rõ, tôi thấy không cần giải thích thêm: trên lãnh thổ Việt Nam mọi giao dịch thanh toán, niêm yết quảng cáo, báo giá, định giá, ghi giá trong hợp đồng thỏa thuận và các hình thức tương tự khác của người cư trú không được thực hiện bằng ngoại tệ, trừ các trường hợp được phép theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Như vậy có nghĩa khi anh tiến hành các hoạt động sử dụng ngoại tệ, thanh toán, mua bán là bị quản lý. Dù cho tôi có giữ ngoại tệ, nếu tôi đem ra thanh toán mua bán trực tiếp thì coi như tôi vi phạm pháp luật. Còn nếu tôi không thanh toán, mua bán bằng ngoại tệ thì vẫn phải bảo đảm quyền dự trữ ngoại tệ của tôi chứ. Quy định như vậy sẽ phù hợp với quyền của công dân đối với tài sản hơn.
 
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu: Nếu xử lý ở một điều thì chỉ giải quyết được một phần tình trạng USD hóa, chứ chưa triệt để

Trong Pháp lệnh hiện hành quy định ngoại hối là chỉ nói vàng thôi. Nhưng theo Luật Ngân hàng Nhà nước thì vàng do Ngân hàng Nhà nước quản lý. Lần này để bảo đảm tính thống nhất và đồng bộ của hệ thống pháp luật, Ban soạn thảo thay chữ vàng của Pháp lệnh hiện hành và ghi theo Luật Ngân hàng Nhà nước: vàng do Ngân hàng Nhà nước quản lý – đây không phải bổ sung mới. Thành ra vàng do Ngân hàng Nhà nước quản lý trong Pháp lệnh lần này được khái niệm rất rộng, theo đúng thông lệ quốc tế.

Ở Điều 22, lần này Ngân hàng Nhà nước đã tổng hợp thực tiễn để chống USD hóa. Điều 22 của Pháp lệnh hiện hành ghi: Trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch thanh toán, niêm yết, quảng cáo..., thì trong lần sửa đổi này bổ sung 3 nội dung là... báo giá, định giá và ghi giá trong mọi hoạt động hợp đồng hoặc thỏa thuận thì không được thực hiện bằng ngoại hối.

Điều 8 trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế cho rằng, quy định về phạm vi sử dụng ngoại tệ của cá nhân tại Pháp lệnh Ngoại hối là tương đối rộng, không phù hợp với mục tiêu của chính sách quản lý ngoại hối, dẫn đến tình trạng sử dụng ngoại tệ phổ biến trong nước, làm gia tăng tình trạng USD hóa trên lãnh thổ, gây ảnh hưởng đến việc điều hành chính sách tiền tệ, chính sách tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước. Ủy ban không có tư tưởng thu hẹp nhưng bây giờ muốn quyết tâm chống được USD hóa thì phải xử lý ở Điều 8 và Điều 22. Nếu xử lý ở một điều thì chỉ giải quyết được một phần tình trạng USD hóa, chứ chưa triệt để. Thực ra Ngân hàng Nhà nước đang rất băn khoăn, nếu để rộng thế này thì quá trình thực hiện chống USD hóa sẽ chậm lại. Còn nếu sửa thì sẽ tác động đến xã hội mạnh mẽ.