Tạo đòn bẩy để các địa phương bứt phá

Có cam kết về hiệu quả thực hiện

Thảo luận tại phiên họp trực tuyến sáng qua của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) nhấn mạnh, việc xây dựng định hướng phát triển các vùng kinh tế trọng điểm, lựa chọn một số địa phương có lợi thế đặc biệt để xây dựng trung tâm kinh tế - tài chính với thể chế, cơ chế chính sách đặc thù có tính đột phá, có khả năng cạnh tranh là hết sức cần thiết. Theo ĐBQH Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Dương), các địa phương được lựa chọn áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù lần này có tiềm lực phát triển, có thế mạnh về địa lý, văn hóa, tài nguyên, vì vậy, đầu tư phát triển trọng điểm tại các địa phương này sẽ tạo cơ hội mang lại hiệu suất phát triển kinh tế cao. 

Bên cạnh đó, ĐBQH Cầm Hà Chung (Phú Thọ) cũng lưu ý, ngoài các mục tiêu như Tờ trình của Chính phủ thì việc thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với TP. Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế còn hướng đến mục tiêu hoàn thành hệ thống pháp luật, các thể chế, cơ chế, chính sách để thực hiện thống nhất trên cả nước. Thực tế hiện nay nhiều địa phương mong muốn có cơ chế đặc thù để tháo gỡ điểm nghẽn, huy động nguồn lực, thu hút đầu tư, phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế, đại biểu Cầm Hà Chung đề nghị, Chính phủ, Quốc hội cần xác định những nội dung chưa được điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành, đang là những yếu tố cản trở, điểm nghẽn hoặc những nội dung có tác dụng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, của các địa phương, vùng miền trên cả nước. 

Điều quan trọng nhất khi hoạch định chính sách là đặt các cơ chế, chính sách đặc thù trong tương quan với toàn bộ hệ thống pháp luật cũng như các chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Tại kỳ họp này, Quốc hội cũng sẽ thảo luận đề án cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025. Từ góc nhìn này, ĐBQH Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) đặt câu hỏi: Các cơ chế, chính sách đặc thù của các địa phương này nằm ở đâu trong đề án này? Khi ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương, chúng ta đã tính đến sự liên kết giữa các địa phương này với các tỉnh, thành phố lân cận hay chưa? Có đặt cơ chế, chính sách đặc thù trong tổng thể vùng kinh tế mà không phải từng tỉnh, riêng lẻ hay không?

Thời gian qua, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng. Bên cạnh những kết quả đạt được, Báo cáo 429 của Chính phủ đã nêu ra những tồn tại, hạn chế như: Việc thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đòi hỏi sự thận trọng trong xây dựng cơ chế tổ chức thực hiện nên thời gian xây dựng quy trình mất nhiều thời gian nghiên cứu, hay do các điều kiện khách quan và chủ quan nên các địa phương chưa tận dụng được hết cơ chế, chính sách đặc thù để huy động nguồn lực cho đầu tư. Để tránh những tồn tại, hạn chế lặp lại - dù là chủ quan hay khách quan - theo đại biểu Phạm Trọng Nhân, đi kèm với các dự thảo Nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho 4 địa phương cần phải có những chương trình, đề án như một cam kết về hiệu quả của các nghị quyết đối ứng với niềm tin mà Quốc hội trao cho các địa phương.

Đề cao vai trò điều hòa của Nhà nước 

Bảo đảm hiệu quả của các nghị quyết sau khi được Quốc hội thông qua cũng là mối quan tâm chung của các ĐBQH tại phiên họp sáng qua. Theo ĐBQH Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang), Chính phủ cần sớm ban hành hướng dẫn việc thực hiện; đồng thời, theo dõi, giám sát việc thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù cho từng địa phương; chỉ đạo các bộ, ngành kịp thời xử lý các vướng mắc nếu có. Thành ủy, tỉnh ủy các địa phương cần phát huy tinh thần tự lực, tự cường, bảo đảm triển khai thực hiện đồng bộ các chính sách để làm đòn bẩy cho sự phát triển.

Về lâu dài, đại biểu Nguyễn Minh Sơn đề nghị, cần nghiên cứu toàn diện để có những đột phá, sáng tạo trong chính sách về ưu đãi đầu tư, tổ chức bộ máy, biên chế, thủ tục hành chính, nhằm tạo tiền đề khai thác tiềm năng, lợi thế đặc thù của các tỉnh, thành phố. Thực hiện chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, thành phố thông minh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành để phục vụ người dân, doanh nghiệp. Trong thời gian chưa kịp xây dựng các chính sách đột phá, các tỉnh, thành phố cần tiếp tục hoàn thiện bộ máy nhà nước, trong đó có việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương, thực hiện mạnh mẽ hơn nữa cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả.

Lưu ý việc hiện nay chúng ta đã áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại một số địa phương, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung đề nghị, cần rà soát, đánh giá, phân định cụ thể sự phát triển của các địa phương, các vùng kinh tế là do tác động của các cơ chế, chính sách đặc thù hay phát triển chủ yếu dựa trên thế mạnh vốn có của các tỉnh. Sau khi áp dụng các chính sách đặc thù, địa phương có phát triển như kỳ vọng, từ đó đánh giá tính hiệu quả của cơ chế đặc thù để điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp. Khi xây dựng các chính sách đặc thù, cần đề cao vai trò điều hòa của Nhà nước đối với sự phát triển cân bằng giữa các vùng. "Mỗi thời điểm nhất định với nguồn lực có hạn cần tập trung đến những nơi có tiềm năng, hiệu suất phát triển cao. Sau khi địa phương đó phát triển rồi thì cần tập trung nguồn lực và xây dựng chính sách đặc thù đối với địa phương khác, tránh dẫn đến sự phát triển không đồng đều giữa các địa phương”, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung nhấn mạnh.