Tăng tính minh bạch trong xây dựng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn

Sáng 3/6, tiếp tục Phiên họp thứ 46, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Giao trách nhiệm thẩm định cho các cơ quan chuyên môn quản lý ngành, lĩnh vực ban hành Quy chuẩn Việt Nam

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Theo đó, về trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, ban hành quy chuẩn kỹ thuật (Điều 32 dự thảo Luật hợp nhất), Chính phủ đề nghị báo cáo Quốc hội xem xét phương án giao trách nhiệm thẩm định cho các cơ quan chuyên môn quản lý ngành, lĩnh vực ban hành Quy chuẩn Việt Nam.

Để thể chế hóa chủ trương của Đảng mới ban hành gần đây, trên cơ sở ý kiến của Chính phủ và các cơ quan liên quan; qua rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng, xem xét nhiều mặt, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thống nhất với đề nghị của Chính phủ. Theo đó, quy định thẩm quyền thẩm định Quy chuẩn Việt Nam trong dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giao cho các cơ quan chuyên môn quản lý ngành, lĩnh vực thực hiện.

Về hiệu lực thi hành (Điều 70 Luật hợp nhất), có ý kiến đề nghị nghiên cứu để Luật có hiệu lực áp dụng sớm hơn, đồng thời, nghiên cứu chọn lựa một số nội dung áp dụng sớm hơn thời điểm luật có hiệu lực, để tạo điều kiện cho các chính sách đổi mới, cải cách trong luật có hiệu quả ngay khi Luật được ban hành.

Về nội dung này, qua tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật còn có 2 loại ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị Luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2026; loại ý kiến thứ hai đề nghị Luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường báo cáo, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Không để luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đây là dự án Luật được các ĐBQH rất quan tâm và có tính thời sự.

Cho rằng trong dự thảo Luật còn những nội dung trùng lặp, Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát kỹ lưỡng từng khoản, từng điều, từng chương để viết lại cho ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, đồng thời bảo đảm sự chặt chẽ.

Về quy định về trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, công bố tiêu chuẩn quốc gia, Chủ tịch Quốc hội nhận thấy, quy định như trong dự thảo Luật còn rườm rà và quá dài.

"Khó khăn nhất hiện nay là vấn đề liên quan đến trình tự, thủ tục kéo dài, làm chậm thời gian của người dân và doanh nghiệp, do đó, phải viết lại quy định sao cho gọn, rõ ràng; vấn đề nào thuộc thẩm quyền của Chính phủ thì giao Chính phủ quy định", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Bên cạnh đó, Luật phải làm rõ trách nhiệm của Quốc hội, của Chính phủ và bộ, ngành có liên quan để xử lý khi xảy ra các vụ việc về hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

“Cần tập trung vào việc tăng tính minh bạch, khả thi và sự tham gia của doanh nghiệp trong xây dựng, áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn, đặc biệt là các quy chuẩn mới trong dự thảo Luật; sửa đổi về thừa nhận đánh giá để quản lý thống nhất, bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã cam kết”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Về hiệu lực thi hành, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nếu có hiệu lực sớm thì rất tốt. Tình hình thực tiễn hiện nay là rất cấp bách để bảo đảm mục tiêu tăng trưởng trong năm nay và mục tiêu tăng trưởng đạt 2 con số trong những năm tới, vì vậy, phải khẩn trương, phải làm ngay, có hiệu lực ngay, không để luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cần tiếp thu ý kiến góp ý sâu sắc, cụ thể của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vì đây là tổ chức gần gũi, tiếp cận nhiều với doanh nghiệp.

Quan tâm đến thời điểm có hiệu lực của Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cơ bản tán thành với chủ trương Luật có hiệu lực sớm, tức là từ ngày 1/1/2026 vì các chính sách trong dự thảo Luật khi được Quốc hội thông qua cũng đều là những nội dung các bộ, ngành, địa phương, người dân, doanh nghiệp rất mong chờ.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Chính phủ để có giải pháp khắc phục tối đa những khó khăn, bất cập khi Luật có hiệu lực sớm. Chính phủ cần quan tâm sớm ban hành các văn bản hướng dẫn quy định chi tiết thi hành các nội dung liên quan nhằm phát huy hiệu quả của các quy định.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nêu rõ, đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Dự thảo Luật đã bám sát 6 nhóm chính sách sửa đổi đã đề ra, cơ bản thể chế hóa chủ trương của Đảng về tiêu chuẩn, quy chuẩn. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tiếp tục rà soát, nghiên cứu để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng.

Về trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định, ban hành tiêu chuẩn quy chuẩn kỹ thuật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với các nội dung trong Báo cáo một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường.

Việc phân công trách nhiệm cần thể hiện rõ ràng, giao cho 1 cơ quan, bảo đảm thống nhất và phù hợp với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị xem xét lại thẩm quyền thẩm định cũng như giao Chính phủ quy định chi tiết. Do vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, bảo đảm tính toàn diện của quy định.