Lý do là bởi nhiều đơn vị vẫn chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý về thực hiện sắp xếp lại và xử lý nhà, đất trước khi cổ phần hóa theo quy định; còn nhiều vướng mắc, tồn tại về tài chính phải xử lý. Bên cạnh đó, dịch Covid-19 cũng ảnh hưởng lớn đến tình hình thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực, ảnh hưởng đến công tác xác định giá trị doanh nghiệp cũng như lập phương án sử dụng đất để thực hiện cổ phần hóa, triển khai đấu giá phần vốn nhà nước theo quy định. Một lý do nữa là các đơn vị cung cấp dịch vụ định giá, tư vấn cũng bị ảnh hưởng của dịch bệnh, giãn cách xã hội nên chưa thể triển khai thực hiện công tác thẩm định giá, xác định giá trị doanh nghiệp, phần vốn nhà nước theo quy định.
Vì những lý do này, việc triển khai công tác cổ phần hóa các doanh nghiệp trong năm 2021 là không khả thi, thể hiện qua việc số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nộp về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp 8 tháng qua chỉ vỏn vẹn 366 tỷ đồng - rất thấp so với con số dự kiến 40.000 tỷ đồng.
Như vậy có thể thấy, bên cạnh lý do khách quan là ảnh hưởng của dịch bệnh, việc cổ phẩn hóa, thoái vốn nhà nước chậm chủ yếu từ nguyên nhân chủ quan và đã được nêu ra từ lâu như lãnh đạo các cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, lãnh đạo các tập đoàn, tổng công ty thiếu quyết liệt. Chậm sửa đổi quy định về cổ phần hóa, thoái vốn; việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công chưa nghiêm; một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn, có tình hình tài chính phức tạp, phạm vi hoạt động rộng, sở hữu nhiều đất đai tại nhiều tỉnh, thành phố nên việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất, xác định, kiểm toán giá trị doanh nghiệp, bán cổ phần lần đầu gặp nhiều khó khăn, thời gian kéo dài... Đặc biệt, theo Cục Tài chính doanh nghiệp còn có tình trạng chờ đợi tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước mới theo Quyết định số 22/2021/QĐ-TTg...
Để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, đại diện Cục Tài chính doanh nghiệp cho biết, dự thảo Đề án cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 đã được Bộ Tài chính hoàn thiện trình Chính phủ xem xét, ban hành, trong đó có "thông điệp" rõ ràng là trách nhiệm chính thuộc về doanh nghiệp và cơ quan chủ sở hữu, từ đó, tạo áp lực và cả động lực. Áp lực là không thể đổ lỗi cho Chính phủ, cho cơ quan quản lý nhà nước chưa ban hành danh mục cụ thể. Chính phủ đã ban hành lộ trình 2021 - 2025 để thực hiện, nhưng làm chưa xong thì sẽ làm tiếp. Thời điểm, phương thức thế nào do doanh nghiệp và cơ quan chủ sở hữu chọn và quyết định cho phù hợp. Ngoài ra, Đề án cũng nêu rõ trách nhiệm, đã đăng ký thì phải làm, không làm được thì phải chịu trách nhiệm, tránh việc không rõ trách nhiệm như trước đây; xóa bỏ các cơ chế can thiệp hành chính trực tiếp, bao cấp chính sách cho các doanh nghiệp nhà nước.
Ý kiến khác thì cho rằng, để đẩy nhanh quá trình này phải buộc doanh nghiệp nhà nước hoạt động theo cơ chế thị trường. Những doanh nghiệp thua lỗ phải phá sản. Nhà nước không thể tốn thêm nguồn lực để đổ vào những dự án kém hiệu quả. Bên cạnh đó, công tác quản trị doanh nghiệp phải tuân theo chuẩn mực quốc tế. Đây là những vấn đề cần đặc biệt quan tâm bởi khi thông tin được minh bạch, được thị trường "chấp nhận" thì nhà đầu tư sẽ dễ dàng đầu tư vốn vào doanh nghiệp hơn.
Với những gì đã và đang diễn ra, chắc chắn việc cơ cấu lại, cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn tới cần có cách làm, biện pháp mới, một mặt nhằm đạt tiến độ đã đề ra, một mặt giúp tăng "chất" cho doanh nghiệp.
