Thu hút hơn 37 tỷ USD vốn FDI vào dệt may
Dệt may hiện nằm trong nhóm ngành hàng xuất khẩu chủ lực, giữ vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng của nền kinh tế. Ngành dệt may hiện chiếm 12 - 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho hay, nước ta hiện đang có khoảng 3.500 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong ngành dệt may, với tổng mức đầu tư khoảng trên 37 tỷ USD.
Khu vực FDI đang nắm giữ vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp dệt may, đóng góp khoảng 65% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. TOP các quốc gia/vùng lãnh thổ đầu tư lớn, gồm: Hàn Quốc, Đài Loan, Hồng Kông, Trung Quốc... Trong đó, Hàn Quốc là quốc gia số một trong đầu tư vào ngành dệt may ở Việt Nam.
Sự đổ bộ của các dự án FDI đã khiến năng lực sản xuất và quy mô xuất khẩu của ngành dệt may tăng nhanh. Hiện, Việt Nam nằm trong top 3 quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới, sau Trung Quốc và Bangladesh. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đã vượt 44 tỷ USD, trong khi năm 2000 chưa đầy 2 tỷ USD. Còn năm 2023, xuất khẩu ngành đạt 40,3 tỷ USD, giảm 10% so với năm 2022 do ảnh huỏng của suy giảm kinh tế toàn cầu, các thị trường lớn của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU đều giảm mua hàng từ các nhà cung ứng.
Ở chiều ngược lại, ngành dệt may trong nước vẫn đang nhập khẩu gần 100% bông, và hàng chục tỷ USD vải nguyên liệu mỗi năm. Tính đến hết tháng 4.2024, nhập khẩu bông trên 1 tỷ USD, tăng 20,2%, nhâp khẩu vải 4,356 tỷ USD, tăng 6,5%, nhập sợi dệt 833 triệu USD, tăng 22,5%, nguyên phụ liệu dệt may, giày dép hơn 2,24 tỷ, tăng 18,9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Động lực mạnh mẽ từ các FTA
Các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia thời gian qua là một trong những động lực mạnh mẽ thu hút dòng vốn FDI vào dệt may Việt Nam.
Giai đoạn đón vốn FDI lớn nhất là thời điểm Việt Nam tham gia đàm phán các FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), trước đó là các FTA song phương với Nhật Bản, Hàn Quốc (VJFTA và VKFTA) đi vào thực thi trong các năm 2009 và 2015 cũng tạo cú hích đón vốn FDI "khủng" từ các doanh nghiệp Hàn Quốc. Các địa phương dẫn đầu về thu hút FDI dệt may là Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, Long An, Nam Định, Hải Dương, Bình Phước...
Sau nhiều năm phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu, ngành dệt may đã có thêm nguồn cung phụ liệu tại chỗ, được bổ sung đáng kể từ các dự án đầu tư trong và ngoài nước. Tuy nhiên, đầu ra của các dự án nguyên liệu có vốn FDI phần lớn để phục vụ trong chuỗi sản xuất khép kín của họ. Do đó, các doanh nghiệp FDI cũng là đối tượng hưởng lợi chính từ các ưu đãi thuế quan trong hàng loạt FTA đang có hiệu lực.
Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, thực tế cho thấy, nhiều dự án FDI trong lĩnh vực nguyên phụ liệu ngành dệt may có đầu tư sản xuất tại Việt Nam, tuy nhiên đầu ra của sản phẩm dành cho nội bộ sản xuất hoặc dành cho chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI. Và lợi ích từ FTA sẽ thuộc về các doanh nghiệp FDI.
Trước tình hình đó, theo các chuyên gia, cần có cơ chế nhằm tạo điều kiện để các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong nước tăng cường liên kết kinh doanh, trao đổi kinh nghiệm, hợp tác trong sản xuất nhằm thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ dệt may phát triển.
Để hỗ trợ ngành dệt may chủ động được nguyên phụ liệu cho sản xuất, vừa qua đoàn công tác của Bộ Công Thương đã làm việc với Hiệp hội Da giày Việt Nam về đề xuất thành lập Trung tâm giao dịch và phát triển cung ứng nguyên phụ liệu. Đây sẽ là nơi tập trung mẫu, phân phối nguyên phụ liệu, đầu tư, chuyển giao công nghệ và giao dịch giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Nhiều doanh nghiệp dệt may kỳ vọng Trung tâm sẽ sớm được thành lập nhằm gỡ được nút thắt về nguyên phụ liệu.