Tam giác mùa hè

Có một câu chuyện buồn về chàng Ngưu Lang và nàng Chức Nữ. Chàng là người mục đồng mồ côi và nghèo, ngày ngày thả trâu của Ngọc Hoàng cho chúng ăn cỏ dọc bờ sông Ngân. Nàng là một trong những công chúa xinh đẹp nhất và được Ngọc Hoàng yêu mến nhất...

Họ yêu nhau sau lần vô tình gặp mặt. Biết chuyện, Ngọc Hoàng cho họ lấy nhau, nhưng yêu cầu họ phải tiếp tục công việc của mình sau khi cưới. Song họ mải vui quên nhiệm vụ, đàn trâu chạy lông nhông trước cửa nhà trời, khung cửi thì không còn tiếng dệt. Ngọc Hoàng quyết định trừng phạt họ, bằng cách phân ly hai vợ chồng ở hai bờ sông Ngân, chàng trở lại công việc chăn trâu, nàng quay về khung cửi. Mỗi năm, họ chỉ được gặp nhau một lần vào tháng Bảy, tháng ngâu, vì gặp nhau, họ khóc như mưa.

Ngày xưa, bà ngoại đã kể cho tôi câu chuyện ấy trong những đêm mà ở quê ngoại chưa có điện, bóng đêm bao trùm tất cả, nên có thể nhìn thấy trong những đêm quang mây một dải mờ trắng đục trên trời. Bà bảo đấy là sông Ngân. Nhưng bà không biết những ngôi sao nào là Ngưu Lang, sao nào là Chức Nữ. Bà không biết gì về thiên văn, nhưng bà biết những câu chuyện như ông Ngâu bà Ngâu, và ngày Thất tịch, khi họ gặp nhau bên cầu Ô Thước. 

Tôi nhớ mãi câu chuyện ấy, và rồi, nhiều năm sau khi bà mất, tôi đã đọc rất nhiều về thiên văn, về các chòm sao, mảng sao, để rồi cuối cùng cũng nhìn thấy bằng mắt thường trên bầu trời hai ngôi sao ấy nằm đối diện với nhau. Thật tuyệt, bởi vào tháng 7 âm, là lúc những ngôi sao ấy sáng nhất trong năm, trùng hợp với câu chuyện mà họ tái ngộ sau một năm xa cách. 

Ở hướng Đông, Ngưu Lang (Altair) và Chức Nữ (Vega) chính là những ngôi sao sáng nhất và dễ nhận thấy nhất. Bằng app Sky Guide, tôi có lý do để khẳng định đấy chính là chúng. Trong app ấy, sông Ngân - chính là Ngân hà mà hệ Mặt trời của chúng ta là một thành phần nhỏ xíu và xa lắc xa lơ của nó, hiện ra thật đẹp. Chàng và nàng chỉ gặp nhau trong truyền thuyết của một tháng có mưa thôi, nhưng trên trời, hai ngôi sao ấy vẫn rất xa nhau, ở hai phía của dải Ngân hà.

Còn một ngôi sao thứ 3: Thiên Tân (Deneb), thuộc chòm sao Thiên Nga (Cygnus) - chính là một trong ba đỉnh của "Tam giác mùa hè" cùng Ngưu Lang và Chức Nữ. Ngôi sao ấy chính là cây cầu Ô Thước bắc qua sông Ngân trong câu chuyện thần thoại để Ngưu Lang và Chức Nữ gặp nhau một lần mỗi năm vào mùa hè.

Ba ngôi sao ấy tỏa sáng quanh năm, nhưng trở nên rực rỡ nhất vào cuối tháng sáu, khi chúng mọc ngay từ lúc chạng vạng. Trong lịch sao, sự tỏa sáng rực rỡ "Tam giác mùa hè" được coi là báo hiệu sự chuyển mùa, từ xuân sang hè. Trong khi đó, với các hoa tiêu trên máy bay quân sự vào những năm tháng chưa có các thiết bị dẫn đường và định vị điện tử, thì chúng lại được coi là “tam giác của người hoa tiêu” để khi bay đêm, họ biết đâu là hướng Đông. 

Nhưng với những người Á Đông biết câu chuyện về đôi vợ chồng đau khổ bên bờ sông Ngân, thì đó là lúc chàng Ngưu Lang và nàng Chức Nữ được đoàn tụ sau một năm cách xa trong nhung nhớ…