Tắm ao (Phần 1)
Truyện ngắn của Phạm Thuận Thành

Sau nhiều ngày mù mưa đến nhớt nhát cả người, hôm nay trời lóe nắng. Ánh nắng quý hiếm mơn man khắp làng khắp đồng. Lúa đang thì con gái xanh mướt mát, lá nặng trĩu sương đêm được nắng hong cứ ưỡn ưỡn cong tớn lên. Lão Liệp con lẩm bẩm: “Trời mở mắt rồi”. Rồi lão lẩm nhẩm tính đốt ngón tay, chừng chưa yên tâm đành hỏi vóng lên:

- Có phải hôm nay là hăm bảy ta không nhỉ? Có ai không? Có phải hôm nay là hăm bảy ta không?

Lại đi đâu hết rồi. Con đàn cháu đống mà lúc cần cấm thấy một mống nào. Con Quỳ đâu? Con Bài đâu? Thằng Bái đâu? Thằng Lễ đâu? Lão Liệp con gọi lần lượt cả tám đứa con như điểm danh tối chủ nhật của đơn vị quân đội vậy. Thực ra bốn cô con gái đã đi lấy chồng, bốn cậu con trai thì có hai cậu đi bộ đội hy sinh, hai cậu đi thoát ly mang cả vợ con theo, ở nhà chỉ còn cô Nhài, con gái út, chồng cũng là liệt sĩ. Nhài đang đun bèo ở dưới bếp vội dụi lửa, rút rơm khỏi bếp, chạy lên nhà hỏi:

- Thầy bảo gì đấy ạ?

- Ừ, có thế chứ. Nhà vắng ngơ vắng ngắt như chùa Bà Đanh là không được. Hôm nay có phải là hăm bảy ta không?

- Thầy hỏi ngày làm gì?

- Cha bố cô, hỏi không giả nhời còn vặn vẹo vỏ đỗ. Con người ta còn cảm nhận được thời gian là biết còn đang sống. Cô định để thầy không biết ngày nào tháng nào khi còn đang sống nhăn à.

- Dạ. Là con tưởng thầy hỏi ngày để nhớ giỗ cụ nào. Hôm nay là hăm chín ta rồi, tháng thiếu, mai là mồng một tháng tư, sắp hè đầu thầy ạ.

- Ờ, thế ra thầy nhớ sai. Ngày bình lặng trôi qua khác nào ông trời ăn trộm mất một ngày của ta mà ta không biết. Hè đầu vẫn cúng cầu mát đấy chứ?

- Vẫn thầy ạ. Mấy hôm nay các già đang đi quyên cả làng. Cúng xong có thí cháo ban lộc. Thầy có ăn cháo cầu mát thì con đi lấy ạ.

- Ôi dào, bọn trẻ sợ rôm sảy mới cần chứ thầy còn cần gì nữa. Thầy chỉ mong trời nóng nực để ra tắm ao Cả một cái thôi. Tháng tư có bốn ngày nắng gió Tây cấm bao giờ sai đâu. Nắng gió Tây mà được tắm ao thì người khỏe ra ngay.

- Dưng mà…

Cô Nhài kịp dừng lời lại không nói hết câu, sợ người cha già thất vọng. Ao Cả của làng bây giờ đâu còn nữa. Cái ao năm góc rộng chục mẫu bát ngát sen tỏa hương ngày hè đã bị người ta xẻ thịt thành nhiều thỏi đem bán hết rồi. Người mua đã lấp cát, xây nhà. Ngôi nhà to nhất, ở vị trí đẹp nhất thẳng cửa đình là của ông trưởng ban quản lý dự án của huyện. Nhà to cao che lấp cả ngôi đình năm gian dựng từ thời Lê. Lớp trẻ sau này mấy ai còn nhớ được chuyện cụ Trạng đào ao khai mạch cho làng năm trăm năm trước nữa. Thời ấy làng Khoai nghèo lắm, đa phần phải ăn cháo quấy lẫn gốc rau quanh năm. Đến quấy bánh đúc mừng sinh con mà loãng đến mức mặt bát bánh đúc không kết nổi da. Cụ Trạng ăn cháo rau, thắp đèn đom đóm vỏ trứng học đến toét cả mắt mà vẫn đỗ Trạng, thời Hồng Đức lắm anh tài tuấn kiệt. Đỗ Trạng rồi cụ đem lộc về xây đình cho làng, lại cho đào ao Cả khai mạch, vừa tạo phong thủy đẹp cho làng, vừa có nước cày cấy vụ chiêm, dân làng no đủ dần. Rồi ở triều đình sinh biến, cụ trạng giữ chức Đô Ngự sử đài ra tay trừng trị kẻ gian, nhưng phe gian thắng thế ép vua biếm cụ đi làm quan nơi biên ải xa xôi. Vua tôi gạt nước mắt biệt ly hẹn ngày một ngày hai lại gọi về triều. Trên đường đến nhiệm sở cụ Trạng lại nhận được chiếu vua bắt tự xử. Quân xử thần tử, thần bất tử bất trung. Cụ Trạng không oán giận vua, cũng không thèm nguyền rủa bọn quyền thần gian ác, mà ung dung ngâm bài thơ tuyệt mệnh:

Trời, trời xanh
Nước, nước xanh
Ai đem người ngọc đến Nam Ninh
Hỏi chàng Liễu Nghị đi đâu vắng
Hãy để ta đây đến Động Đình

Đoạn cụ gieo mình xuống dòng sâu tự tận. Cụ đâu có chết. Đấy là cụ đi xuống thủy cung tìm công chúa về cho chàng Liễu Nghị. Quả nhiên mấy năm sau nhà vua có người tài phò trợ diệt được phe quyền thần gian ác đã lập tức xuống chiếu minh oan, biểu dương gương trung liệt của cụ Trạng. Vua còn cho dân làng lập miếu thờ và tôn làm thần. Miếu được dựng trên gò đất giữa ao Cả, tuy nhỏ nhưng là nơi đắc địa. Nhưng số cụ Trạng vất vả, có một thời người ta đùng đùng kéo nhau đi đập phá đền miếu, chặt đứt hết mối dây liên hệ với tàn dư phong kiến lạc hậu, cổ hủ, mê tín dị đoan. Miếu cụ Trạng thành đống gạch vụn. Tuy không còn miếu thờ nhưng dân làng vẫn bảo công đức cụ nhiều như nước đầy ao Cả. Mỗi lần ra bến rửa chân, tắm táp là một lần được hưởng ơn đức của cụ Trạng. Với ai không biết chứ riêng với lão Liệp thì đặc biệt mang ơn đức cụ. Từ thuở còn tồng ngồng lão đã có thú tắm ao. Lúc nhỏ thì mẹ hoặc anh tắm cho. Lớn một chút thì tự tắm lấy. Mình mẩy váng vất khó chịu người ta sợ gió sợ nước chứ lão Liệp chỉ chạy ù ra bến tắm một lát là khỏi. Nói chả ai tin nhưng thề có thánh thần chứng giám, với lão Liệp chuyện đó là thật. Suốt đời lão chưa từng phải thuốc thang gì ngoài việc tắm ao Cả mà cứ lộc ngộc lớn, vâm váp làm lụng. Cả đời đã tắm ao không biết bao nhiêu lần, ấy vậy mà lão vẫn nhớ như in ba lần tắm ao là ba khúc ngoặt đời lão.

*  * *

Cái năm lão mười lăm tuổi cha mẹ đã chết cả, lão ở với anh trai là Liệp lớn. Gọi là Liệp lớn vì là anh, nhiều tuổi hơn, chứ thể trạng lại thấp bé nhẹ cân cũn ca cũn cỡn. Việc đồng áng thổ mộc nặng nhọc Liệp lớn đùn hết cho Liệp con, thành thử ra đồng chỉ có chị dâu em chồng lúi húi bên nhau suốt ngày nọ sang ngày kia. Cái dáng hộ pháp của Liệp con che kín hết cả tầm nhìn tầm nghĩ của chị. Đã thế Liệp con lại vô tư đến vô ý. Làm đồng nóng bức Liệp con cởi bỏ quần áo nhảy ùm xuống ao tắm liền, mặc bà chị thẫn thờ dán mắt vào bộ giống mập mạp ám ảnh của thằng em. Chị không dám sàm sỡ với đứa em chồng còn đang là thiếu niên ngờ nghệch. Nhưng cứ nhìn cái cơ thể kia là người chị lại rạo rực, lại ngây ngất như thiếu cái gì, như mất cái gì. Lắm lúc chị thất thần như thôi miên đến thẳng chỗ Liệp con, nếu Liệp con không kêu lên chị làm gì đấy thì chị không tỉnh lại được. Chị quay ra hắt hủi. Muốn hắt hủi thì thiếu gì lý do, thiếu gì nguyên cớ. Liệp lớn ngày ngủ đêm đi lần mò hàng xóm. Trước đây hành tung của Liệp lớn chưa bao giờ bị lộ. Bây giờ thì hôm nào hàng xóm cũng đến cổng nhà hằm hè: “Thằng Liệp con đâu, lại thằng Liệp con bắt gà nhà ông thịt rồi hả, lông gà vứt đầy góc ao Cả kia kìa, ông mà bắt được ông đánh cho què chân gãy tay cho chừa đi. Trăm bó đuốc có ngày bắt được con ếch cho mà xem”. Người không đe nẹt được thì réo chửi nhiếc óc. Liệp con no lời đe lời chửi mà không hiểu vì sao hàng xóm lại cứ vu không cho mình như thế. Ở cùng nhà Liệp con biết rõ việc bắt gà trộm chó là một tay Liệp lớn, hai vợ chồng làm thịt ăn với nhau, Liệp con nào được miếng gì. Nhưng Liệp con cũng không dám cãi, sợ hàng xóm đánh cho què chân gãy tay thật. Lại có người rủa cứ trộm cắp mãi thánh thần sẽ vật chết khi tắm ở ao Cả cho coi. Tưởng tắm táp sạch sẽ thế ai ngờ cái nết lại xấu xa bẩn thỉu thế. Liệp con ngộ ra một điều: ở đời thường là quýt làm cam chịu, đã có kẻ ăn ốc nhất định phải có kẻ đổ vỏ. Chả biết chị dâu nói với chồng thế nào mà đến Liệp lớn cũng gọi Liệp con đến mắng:

- Tao dơ mặt vì mày. Lớn lộc ngộc như cái sào mà chẳng chịu làm ăn gì. Mai phiên chợ Chằm, tao mua cho mấy chục con vịt mà gột mà chăn. Coi như tao cho vay vốn, nuôi không nổi thì ghi nợ bao giờ có phải trả nghe chưa, đồ lười chảy thây.

Liệp con bị anh mắng vẫn ngơ ngẩn không hiểu anh mắng em hay mắng chính anh nữa. Thây kệ, tốt nhất là nhịn, cứ im mà nghe.

Hôm sau anh chị đi chợ mua về năm chục con vịt mới bóc trứng bảo: mua hết năm đồng đấy, nuôi gột cẩn thận chăm chỉ vào. Nghe lời, Liệp con quây đàn vịt lại. Lũ vịt lông vàng hươm, óng ả, mắt mở tròn ngơ ngác, trông vừa xinh vừa thương. Liệp con giã gạo nhỏ, phun lên người chúng. Con nọ mổ lông con kia ăn no kềnh no càng. Rồi mang ra ao Cả cho chúng tắm. Liệp con lấy giậm chao tép cho chúng ăn. Những cái chân ngắn mà chạy nhanh đáo để, xô vào nhau tranh ăn túi bụi. Con nào tranh được mồi thì ngửa cổ nuốt. Có con đang nuốt dở chững lại bị con khác giành mất.

(Số sau đăng hết)