Tại sao NATO quan tâm tới châu Á - Thái Bình Dương?

Hội nghị Thượng đỉnh thường niên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) diễn ra trong hai ngày, 11-12.7 tại Litva sẽ có những nội dung quan trọng như việc cải tổ thể chế và khả năng kết nạp Ukraine.

Tuy nhiên, sự hiện diện của 4 nước quan sát viên thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương ở hội nghị này một lần nữa cho thấy mối quan tâm ngày càng tăng của NATO đối với khu vực. 

Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tại hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6.2022 tại Madrid. Ảnh: AFP
Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tại hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6.2022 tại Madrid. Ảnh: AFP

Kể từ khi chiến sự tại Ukraine nổ vào năm ngoái, các cuộc họp và hội nghị thượng đỉnh của NATO đã nhận được nhiều sự chú ý hơn so với những năm trước. Và có một số vấn đề quan trọng trong chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh ở Vilnius, Litva, bắt đầu từ chiều 11.7. Tất nhiên, chủ đề quan trọng nhất vẫn là sự hỗ trợ quân sự trong tương lai của NATO cho Ukraine. Các đồng minh cũng sẽ thảo luận về tư cách thành viên tiềm năng của Ukraine, quốc gia đang tìm kiếm một lời mời và một lộ trình cuối cùng để gia nhập NATO, điều mà cả Hoa Kỳ và Đức đều phản đối.

Các thành viên cũng sẽ thảo luận về cuộc cải tổ lớn đầu tiên đối với các kế hoạch quân sự của NATO kể từ sau Chiến tranh Lạnh và các cam kết tăng chi tiêu quốc phòng. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đang tìm kiếm cam kết từ tất cả 31 thành viên dành ít nhất 2% tổng sản phẩm quốc nội của họ cho quốc phòng, một con số được coi là tham vọng lớn hơn so với một thập kỷ trước.

NATO vươn ra khỏi Bắc Đại Tây Dương

Những khách mời khác nhận được sự quan tâm đáng kể tại Hội nghị lần này là bốn nhà lãnh đạo từ khu vực châu Á - Thái Bình Dương: Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Thủ tướng New Zealand Chris Hipkins, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol. Đây là năm thứ hai liên tiếp nhóm 4 đối tác khu vực châu Á - Thái Bình Dương (AP4) tham dự cuộc họp riêng của tổ chức Bắc Đại Tây Dương sau cuộc họp thượng đỉnh năm tại Madrid.

Sự xuất hiện thường xuyên của bốn nhà lãnh đạo AP4 tại hội nghị thượng đỉnh của NATO đặt ra câu hỏi: Tại sao các nước châu Âu và Bắc Mỹ lại quan tâm tới một khu vực cách nửa vòng trái đất?

Có thể nói, khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đã trở nên nổi bật trong Khái niệm Chiến lược năm 2022 của NATO, một tài liệu quan trọng phác thảo các giá trị, mục đích và vai trò của liên minh. Lần đầu tiên, tài liệu này đề cập đến tham vọng và chính sách của Trung Quốc như một thách thức lớn đối với an ninh, lợi ích và giá trị của NATO. Nó cũng đề cập cụ thể đến sự hợp tác ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Nga, điều mà NATO coi là mối đe dọa đối với “trật tự quốc tế dựa trên luật lệ”. Do đó, "Khái niệm Chiến lược Madrid" của NATO coi Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là “khu vực quan trọng đối với NATO, vì những diễn biến trong khu vực đó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh châu Âu - Đại Tây Dương”.

Điều này được chính Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nhấn mạnh khi ông đến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc hồi thang 2: “An ninh ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và châu Âu là không thể tách rời”.

NATO đang vươn mình ra khỏi “Bắc Đại Tây Dương”, tương ứng với tầm nhìn chiến lược của khối này - nhấn mạnh nhiều mục tiêu ở châu Á - Thái Bình Dương, song trùng với tiến trình “xoay trục châu Á” của Washington.

Mối quan hệ đối tác mới này sẽ như thế nào?

Các nhà phân tích chính sách đã tranh luận về giá trị và hậu quả của mức độ hợp tác mở rộng này. Nhưng bất chấp sự ủng hộ hay chỉ trích, nhiệt tình hay lo ngại của các quốc gia khác, bốn quốc gia châu Á - Thái Bình Dương trên dường như đều đang muốn đẩy mạnh hợp tác với NATO.

Thật vậy, nếu hội nghị thượng đỉnh Madrid là cơ hội để bốn đối tác Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thể hiện sự ủng hộ của họ đối với Ukraine và cam kết cam kết mạnh mẽ hơn đối với sự hợp tác trong tương lai với NATO, thì hội nghị thượng đỉnh Vilnius sẽ đóng vai trò là tiêu chuẩn để đánh giá tiến trình đã đạt được. Đây là lý do tại sao, trước thềm hội nghị thượng đỉnh, NATO đã nỗ lực để chính thức hóa mối quan hệ đối tác với AP4.

Nhật Bản và Australia đã đi đầu trong những nỗ lực này. Truyền thông Nhật Bản đưa tin vào tuần trước rằng Tokyo và Canberra đã kết thúc các cuộc đàm phán với NATO về một thỏa thuận mới có tên là “Chương trình hợp tác phù hợp với từng quốc gia” (ITPP). Chương trình này chỉ rõ các lĩnh vực hợp tác chính giữa mỗi nước và khối NATO.

New Zealand và Hàn Quốc cũng đang làm việc để hoàn tất các thỏa thuận riêng của họ với NATO. Quan hệ đối tác sẽ chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực quan tâm toàn cầu, chẳng hạn như an ninh hàng hải, an ninh mạng, biến đổi khí hậu, không gian bên ngoài và các công nghệ mới nổi và đột phá (bao gồm cả trí tuệ nhân tạo).

Và từ quan điểm quốc phòng, NATO và bốn đối tác sẽ hướng tới mục tiêu cải thiện “khả năng tương tác” quân đội của họ, tức khả năng của các lực lượng quân sự và hệ thống phòng thủ khác nhau có thể phối hợp hành động. Điều này có thể đòi hỏi phải tăng cường hiểu biết về tài sản quân sự của nhau, cải thiện mối quan hệ giữa binh lính của họ và các quân nhân khác, đồng thời mở rộng các cuộc tập trận chung.

Tại sao là châu Á - Thái Bình Dương?

Mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa NATO và các đối tác ở châu Á - Thái Bình Dương có thể được diễn giải theo hai cách.

Đầu tiên, những quan hệ đối tác này tạo thành một mắt xích quan trọng khác trong mạng lưới quan hệ ngoại giao và an ninh đang mở rộng giữa Mỹ, các đồng minh phương Tây và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Chúng bổ sung cho các mối quan hệ đối tác như AUKUS và Quad.

Có một nguyên tắc là lợi ích Mỹ ở đâu thì sự hiện diện của NATO ở đó. Kịch bản này từng xảy ra ở Trung Đông, châu Âu. Nói cách khác, khi Nhà Trắng xác định lợi ích lâu dài ở châu Á - Thái Bình Dương thì NATO chính là tấm khiên tiền trạm “dọn đường” và bảo vệ lợi ích đó.

Bên cạnh đó, cũng có thể xem các thỏa thuận này trong bối cảnh NATO ngày càng mở rộng phạm vi tiếp cận với phần còn lại của thế giới trong vài thập kỷ qua. Trước đây, sự hợp tác của NATO với các nước Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương liên quan đến việc tập hợp các nguồn lực cho các hoạt động an ninh ở những quốc gia không phải là thành viên NATO, chẳng hạn như Balkan trong những năm 1990 và Afghanistan trong những năm 2000.

Ngày nay, việc củng cố các mối quan hệ đối tác này được coi là một phần quan trọng trong việc đối phó với những thách thức và mối đe dọa mới đặt ra. Mặc dù những điều này nhằm tăng cường hợp tác an ninh giữa các đồng minh của Mỹ ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhưng đây hoàn toàn không phải là khúc dạo đầu cho việc tạo ra một hiệp ước phòng thủ tập thể giống như NATO trong khu vực.

Tuy nhiên, nhiều quốc gia trong khu vực, trong đó có Nga và Trung Quốc sẽ không hoan nghênh mối quan tâm này. Trung Quốc đã chỉ trích văn phòng liên lạc NATO được đề xuất ở Tokyo là một nỗ lực “gây bất hòa cho khu vực”.

Tuy nhiên, cả bốn quốc gia đối tác châu Á - Thái Bình Dương của NATO dường như đều chung suy nghĩa rằng: họ mong đợi sẽ có thêm đối trọng để cân bằng cán cân so sánh lực lượng khu vực.

Thế giới 24h

Ông Trump sẽ làm gì trong ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng?
Quốc tế

Ông Trump sẽ làm gì trong ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng?

Tổng thống đắc cử Donald Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng sau khi đánh bại Phó Tổng thống Kamala Harris một cách thuyết phục. Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống lần thứ 3 của mình, ông đã nêu ra nhiều điều ông sẽ làm vào ngày đầu tiên trở lại nhiệm sở 20.1.2025.

Thủ tướng Israel bất ngờ sa thải Bộ trưởng Quốc phòng
Quốc tế

Thủ tướng Israel bất ngờ sa thải Bộ trưởng Quốc phòng

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu quyết định sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với lý do “khủng hoảng niềm tin” và thay thế ông bằng đồng minh thân cận Israel Katz - người trước đây là Bộ trưởng Ngoại giao, để lãnh đạo cuộc chiến của nước này ở Dải Gaza và Lebanon.

Thất bại được báo trước?
Quốc tế

Thất bại được báo trước?

Sự thừa nhận thất bại công khai của ứng cử viên Dân chủ, Phó Tổng thống Kamala Harris đánh dấu kết thúc của một chiến dịch bầu cử đầy biến động chỉ kéo dài hơn 100 ngày của bà, là cuộc vận động tranh cử ngắn nhất trong ký ức hiện đại.

Các nhà lãnh đạo thế giới chúc mừng ông Donald Trump
Thế giới 24h

Các nhà lãnh đạo thế giới chúc mừng ông Donald Trump

Ông Donald Trump đã chắc chắn giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 khi hiện tại giành được 277 phiếu đại cử tri, vượt qua mức cần thiết 270 để trở lại nắm quyền, nhiều nhà lãnh đạo thế giới đã nhanh chóng gửi thông điệp chúc mừng, thừa nhận điều mà họ gọi là “sự trở lại vĩ đại nhất trong lịch sử”, đồng thời bày tỏ sự vui mừng được hợp tác với ông chủ Nhà Trắng thứ 47 trong những năm tới.

Điều gì làm nên chiến thắng của Donald Trump?
Quốc tế

Điều gì làm nên chiến thắng của Donald Trump?

Ông Donald Trump đã được bầu làm Tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ vào ngày 6.11, một sự trở lại phi thường của một cựu tổng thống đã từ chối chấp nhận thất bại 4 năm trước, đối mặt với nhiều cáo buộc hình sự và sống sót sau hai nỗ lực ám sát.

Donald Trump tuyên bố sẽ mang lại 'thời kỳ hoàng kim cho nước Mỹ'
Quốc tế

Donald Trump tuyên bố sẽ mang lại 'thời kỳ hoàng kim cho nước Mỹ'

Ông Donald Trump, người gần như chắc chắn giành chiến thắng, đã có bài phát biểu trước những người ủng hộ ông trên toàn quốc vào sáng sớm 6.11 (chiều cùng ngày theo giờ Việt Nam), tuyên bố ông sẽ lãnh đạo "thời kỳ hoàng kim của nước Mỹ" sau khi phát động "chiến dịch chính trị vĩ đại nhất mọi thời đại".

Đảng Cộng hòa giành chiến thắng tại Thượng viện, nhiều khả năng kiểm soát Hạ viện
Quốc tế

Đảng Cộng hòa giành chiến thắng tại Thượng viện, nhiều khả năng kiểm soát Hạ viện

Tính đến gần 3 giờ sáng ngày 6.11 theo giờ miền Đông nước Mỹ (tương đương với 3 giờ chiều cùng ngày theo giờ Việt Nam), cuộc chiến tại Hạ viện vẫn chưa ngã ngũ khi hãng thông tấn AP dự đoán Đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát 198 ghế tại Hạ viện và Đảng Dân chủ nắm giữ 169 ghế. Trong khi đó, đảng Con voi đã cầm chắc chiến thắng ở Thượng viện, nơi trước đây Dân chủ kiểm soát, với 51 ghế.

Khủng hoảng nhân đạo tại dải Gaza thêm trầm trọng
Thế giới 24h

Khủng hoảng nhân đạo tại dải Gaza thêm trầm trọng

Việc Israel chính thức cấm Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên Hợp Quốc dành cho người tị nạn Palestine (UNRWA) hoạt động trên lãnh thổ Israel hôm 4.11 đã làm dấy lên những lo ngại về dòng viện trợ quốc tế vốn đang không thể đáp ứng nhu cầu tối thiểu cho người dân dải Gaza, tiếp tục bị bóp nghẹt khiến cho cuộc khủng hoảng nhân đạo tại đây thêm trầm trọng.

Điều gì thúc đẩy cử tri Mỹ bỏ phiếu?
Quốc tế

Điều gì thúc đẩy cử tri Mỹ bỏ phiếu?

Chỉ còn vài tiếng trước khi tất cả các điểm bỏ phiếu ở Hoa kỳ chính thức đóng cửa nhưng hầu hết cử tri đã thực hiện quyền của mình. Họ cho biết nền kinh tế và nhập cư là những vấn đề hàng đầu mà đất nước phải đối mặt, nhưng tương lai của nền dân chủ cũng là động lực chính thúc đẩy nhiều người Mỹ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống hôm 5.11.

Thế hệ Gen Z và cuộc bầu cử Mỹ 2024: Kinh tế, quyền nạo phá thai
Quốc tế

Thế hệ Gen Z và cuộc bầu cử Mỹ 2024: Kinh tế, quyền nạo phá thai

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 là cuộc bầu cử đầu tiên mà phần lớn các bạn trẻ thuộc thế hệ Z (những người sinh từ năm 1997 đến năm 2012) đủ điều kiện bỏ phiếu. Thường được gọi là Gen Z, thế hệ cử tri mới nhất này với độ tuổi từ 18 đến 27, dường như có quan điểm khác hoàn toàn so với các thế hệ trước.