Tại sao châu Âu lại để mắt đến châu Phi?
Sau hàng thập kỷ sao nhãng, người châu Âu lại bắt đầu để mắt đến thuộc địa xưa cùng với nguồn tài nguyên dồi dào. Sau 7 năm trì hoãn, Hội nghị Thượng định EU- châu Phi lần thứ 2 cuối cùng đã được khởi động ở Lisbon, Bồ Đào Nha vào 8-9.12 với mục tiêu thiết lập một mối quan hệ đặc biệt giữa hai lục địa. Mọi vấn đề đều có căn nguyên và mục đích của châu Âu cũng không phải là ngoại lệ.

Chẳng thế mà, trong một hội nghị gần đây, Ủy viên đảm trách các vấn đề quan hệ với châu Phi, Caribbean và các quốc gia Thái Bình dương của EU Louis Michel đã nhấn mạnh châu Phi là đối tác không thể thiếu được của châu Âu và EU cần phải tạo ra một cuộc cách mạng chiến lược để thay đổi bản chất quan hệ của khối đối với hòn ngọc đen. Chia sẻ quan điểm này, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jose Manual Barroso cũng muốn đưa châu Phi trở thành ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại và coi cuộc họp thượng đỉnh đang diễn ra là một điểm khởi đầu mới cho quan hệ hai lục địa.
Sở dĩ người châu Âu bắt đầu nhìn châu Phi với con mắt khác là do họ ngày càng nhận thức rõ vị trí chiến lược địa chính trị cực kỳ quan trọng của lục địa đen trong quá trình toàn cầu hóa, nhất là khi châu Âu đang ngày càng phụ thuộc vào nguồn năng lượng nhập khẩu từ bên ngoài.
Khi thế giới đang thay đổi dưới ảnh hưởng kép của toàn cầu hóa kinh tế và chủ nghĩa thế giới đa cực, châu Phi đang trỗi dậy và biến đổi nhanh chóng hơn các khu vực khác của thế giới. Và chính toàn cầu hóa kinh tế đã phản ánh quyết tâm mạnh hơn bao giờ hết của các thế lực kinh tế muốn tiếp cận nguồn tài nguyên dồi dào của hòn ngọc đen để tiếp tục tham vọng mở rộng kinh tế của mình.
Ngày nay, châu Phi đóng một vai trò then chốt trong bức tranh mới về địa chính trị năng lượng khi mà nhu cầu dầu lửa và khí đốt của thế giới đang tăng không ngừng. Trong khi đó, lục địa đen đã chiếm 10% trữ lượng dầu của thế giới và giữ vai trò quan trọng chiến lược trong cuộc đua khai thác dầu mỏ và đa dạng hóa nguồn cung của nhiều quốc gia. Lục địa đen cũng trở thành nơi tập trung các thách thức an ninh và chiến lược toàn cầu như nghèo đói, khủng bố và buôn lậu. Những vấn nạn này đã tạo ra các cuộc xung đột có tác động xấu trên toàn thế giới. Vì thế một châu Phi ổn định sẽ góp phần đảm bảo an ninh cho hành tinh. Sự quan trọng đó đang khiến các quốc gia lớn trên thế giới như Mỹ, Ấn Độ, Trung Quốc, Brazil đổ xô tới châu Phi cạnh tranh để giành ảnh hưởng.
Đối với châu Âu, việc phát triển quan hệ trên tầm cao mới sẽ mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên. Tuy nhiên, để đạt được điều đó cả châu Âu lẫn châu Phi phải đối mặt với không ít thách thức.
Theo ông Michel, châu Âu chiếm một vị trí độc nhất đối với châu Phi nhờ ưu điểm địa lý và lịch sử nhưng EU và các quốc gia thành viên không biết tận dụng được điều này. Rất nhiều quốc gia thành viên EU vẫn còn giữ thái độ bi quan về cựu thuộc địa. Thậm chí nhiều nước thúc đẩy quan hệ song phương mạnh hơn với các đối tác châu Phi chỉ phục vụ cho việc làm phức tạp hóa vị trí của châu Âu với tư cách là một đối tác toàn cầu của châu Phi.
Chủ nghĩa bi quan châu Phi vẫn còn thịnh hành ở châu Âu, không chỉ ở cấp lãnh đạo mà ở cả phía công chúng khi mà lục địa đen tiếp tục bị coi là “vấn đề” đối với người châu Âu. Trong khi đó các nhà lãnh đạo châu Phi luôn khẳng định rằng châu lục này không còn là vật sở hữu riêng của châu Âu và thường chỉ trích lục địa già đã quá thận trọng và có cách tiếp cận quá lạc hậu trong việc phát triển quan hệ giữa hai bên.
Theo Tân Hoa xã