Sức mạnh ở nội tại

Cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu biến Trung Quốc chính thức trở thành chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Washington, nắm trong tay gần 900 tỷ USD cổ phiếu của Bộ Tài chính Mỹ. Nếu vì lý do nào đó, Bắc Kinh bất ngờ bán một khối lượng lớn các khoản nợ, thị trường nợ của Mỹ sẽ bị phương hại nghiêm trọng. Tất nhiên khi đó, Trung Quốc cũng sẽ bị ảnh hưởng, nhưng khi đặt lợi ích lên bàn cân, khả năng này vẫn có thể xảy ra. Là chủ nợ của Mỹ nên bất cứ sự yếu kém nào trên thị trường nợ của Washington và tình trạng rối loạn của các thị trường toàn cầu, trong đó có sự yếu kém của đồng USD, sẽ tác động trở lại đối với Trung Quốc. Điều này ảnh hưởng không tốt đến nền kinh tế của Bắc Kinh, đặc biệt khi Mỹ là một thị trường xuất khẩu lớn của nước này.

Có thể khi khó khăn, Trung Quốc sẽ ngừng mua cổ phần của Bộ Tài chính Mỹ. Điều này sẽ tạo ra nguy cơ lớn cho nước Mỹ khi tâm lý lo ngại trên thị trường tăng cao, đồng USD sẽ giảm giá. Nhưng điều này chưa nguy hiểm bằng việc Bắc Kinh bán tháo nợ. Khi đó, để chống đỡ, Chính phủ Mỹ sẽ vừa phải thuyết phục người dân ủng hộ, như từng làm trong Chiến tranh Thế giới lần thứ hai, vừa phải tìm kiếm các chính phủ đồng minh mua thêm các khoản nợ. Washington có thể yêu cầu các ngân hàng tăng cổ phiếu Bộ Tài chính và giải pháp cuối cùng là Ngân hàng dự trữ liên bang Mỹ (FED) cũng có thể được yêu cầu áp dụng chương trình giảm số lượng lần 3 (QE3) để lấp khoảng trống mặc dù điều này có thể khiến đồng USD mất giá mạnh hơn.

Năm 2009, nhà kinh tế Brad Setser đề nghị FED thiết lập các đường dây trao đổi tiền tệ khẩn cấp với các nước đồng minh. Nhưng sau khi FED liệt kê danh sách các nước và các quan chức Bộ Tài chính cố gắng chào hàng khoản nợ của Mỹ, tình hình thay đổi do châu Âu rơi vào cuộc khủng hoảng nợ. Đức phải chi nhiều tỷ euro để hỗ trợ khoản nợ của các nước thuộc khu vực châu Âu khác nhằm duy trì sự tồn tại của khu vực. Các nước châu Âu khác nằm trong danh sách đường dây trao đổi tiền tệ khẩn cấp của FED cũng không đủ sức hỗ trợ Mỹ. Nhật Bản có thể mua thêm một số khoản nợ của Mỹ, song rất hạn chế vì chính Chính phủ Nhật Bản đang gánh chịu khoản nợ lớn ở trong nước và đang vận động người Nhật Bản và các công ty mua thêm nợ của Chính phủ. Trong khi đó, các nước khác đang nắm giữ khối lượng lớn cổ phiếu của Bộ Tài chính Mỹ như Thái Lan và Ấn Độ hoặc các nước có quỹ chủ quyền như Singapore cũng được yêu cầu mua thêm cổ phiếu của Bộ Tài chính Mỹ.

Cam kết mua thêm cổ phiếu Mỹ của một số nước lớn có thể làm dịu thị trường cổ phiếu của Washington, song “Chú Sam” có thể phải trả giá đắt. Một quan chức ngân hàng giấu tên cho rằng Mỹ cần giữ giá USD so với các đồng tiền khác để bảo đảm với các nhà đầu tư nước ngoài rằng việc mua cổ phiếu Bộ Tài chính Mỹ của họ không mất giá. Suy cho cùng, Mỹ sẽ phải dùng nhiều tới sức mạnh nội tại. Có thể FED sẽ tiếp tục đưa ra một giải pháp nhanh chóng nữa là áp dụng chương trình giảm số lượng lần 3 (QE3). Rõ ràng với 600 tỷ USD, chương trình giảm số lượng lần 2 (QE2) của FED, được loan báo ngày 3.11.2010, lớn hơn toàn bộ cổ phiếu mà Trung Quốc mua của Bộ Tài chính Mỹ năm 2010. Theo Bộ trên, tổng số cổ phiếu mà Trung Quốc mua của Mỹ từ tháng 1-11.2010 đạt gần 260 tỷ USD và Trung Quốc vẫn là nước mua số lượng cổ phiếu này lớn nhất.

Tất nhiên, việc mua cổ phiếu chính phủ Mỹ của FED chỉ có hiệu quả nếu lạm phát vẫn ở mức thấp, nếu không có thể cho kết quả ngược lại khi dư luận cho rằng FED đang in thêm tiền, khiến đồng USD bị tác động lớn và làm mất giá trị của các tài sản khác của Mỹ. Giới chức Mỹ đã và đang kêu gọi các cá nhân và tổ chức trong nước tăng cường mua cổ phiếu của Bộ Tài chính để giúp Chính phủ không lệ thuộc các chủ nợ nước ngoài, và như vậy có thể giúp ngăn chặn thâm hụt ngân sách. Các ngân hàng Mỹ có thể cũng bị buộc phải mua thêm trái phiếu của Bộ Tài chính và coi đây như một phần trách nhiệm của họ khi đất nước gặp khó khăn. Giống Nhật Bản, Mỹ đang đề cao sức mạnh nội tại.