Sức mạnh của văn hóa nghệ thuật trong công tác đối ngoại

Sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, kinh tế liên tục tăng trưởng, chính trị ổn định, quan hệ đối ngoại được mở rộng, vị thế trên thế giới không ngừng được nâng cao. Cùng với phát triển về ngoại giao kinh tế, chính trị, Đảng và Nhà nước cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến công tác văn hóa đối ngoại. Điều này được thể hiện rõ khi nhiều hoạt động văn hóa đối ngoại đã được tổ chức hàng năm ở khắp các châu lục với quy mô khác nhau nhằm giới thiệu văn hóa, đất nước và con người Việt Nam đến với thế giới như Ngày Việt Nam, Tuần văn hóa, Ngày văn hóa Việt Nam, các hoạt động biểu diễn nghệ thuật, lễ hội, tuần phim, triễn lãm giới thiệu hình ảnh đất nước con người, tọa đàm về giới thiệu văn học, hội thảo, chương trình xúc tiến quảng bá du lịch… đã để lại ấn lượng sâu sắc trong lòng bạn bè quốc tế. Đồng thời, qua các hoạt động này, tiếp thu một cách chọn lọc các giá trị nhân văn, khoa học, tiến bộ của nước ngoài, phổ biến những kinh nghiệm xây dựng và phát triển văn hóa từ các nước, ngăn ngừa sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa có chất lượng kém...

Đa đạng, phong phú, sáng tạo  là phương thức triển khai công tác quảng bá, giao lưu văn hóa nghệ thuật Việt Nam ở nước ngoài thời gian qua. Chính phương thức này  đã mạng lại nhiều thành tựu nổi bật, cả về số lượng và chất lượng trong quảng bá, giao lưu văn hóa nghệ thuật Việt Nam. Có thể thấy, các hoạt động này đã góp phần không nhỏ trong việc giới thiệu đến bạn bè quốc tế hiểu biết hơn về Việt Nam, một đất nước có nhiều di sản được thế giới công nhận, với nền văn hóa đa dạng, phong phú, có bản sắc riêng. Đồng thời, tạo điều kiện để cộng đồng Việt Nam ở nước ngoài tiếp nhận thông tin và sản phẩm văn hóa nghệ thuật lành mạnh từ trong nước, giữ gìn truyền thống, bản sắc dân tộc, phát huy trí tuệ đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước; bên cạnh đó, thu hút thêm các nguồn lực, nguồn tài trợ từ các nước, các đối tác, tổ chức quốc tế cho công tác bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc… Mặt khác, các hoạt động văn hóa nghệ thuật ở nước ngoài cũng trở thành kênh thông tin có hiệu quả góp phần vào thành công chung trong các hoạt động đối ngoại của Nhà nước, từng bước nâng cao uy tín, vị thế và hình ảnh đất nước con người Việt Nam trên trường quốc tế.

Dù đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, nhưng so với yêu cầu của công cuộc hội nhập và sự nghiệp phát triển đất nước, các hoạt động hợp tác quốc tế về văn hóa và nghệ thuật vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, Phó cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ VH, TT và DL Lê Ngọc Định nhận định. Các chương trình nghệ thuật, sản phẩm văn hóa đưa ra nước ngoài còn ít về số lượng, chương trình có chất lượng cao chưa nhiều. Trong khi đó, phương tiện vật chất kỹ thuật phục vụ công tác hợp tác quốc tế về văn hóa nghệ thuật còn thiếu và lạc hậu; số lượng các chương trình chủ động tổ chức hằng năm ở nước ngoài còn hạn chế vì ngân sách eo hẹp. Chưa kể đến, nhiều đoàn nghệ thuật, đoàn triễn lãm… được cử đi nước ngoài do bị hạn chế tối đa số người để tiết kiệm chi phí dẫn đến chất lượng các chương trình bị ảnh hưởng. Ngoài ra, hiện nay, bên cạnh nhiều chương trình giao lưu có giá trị được ghi nhận thì việc các Trung tâm văn hóa nước ngoài tại Việt Nam vi phạm các quy chế quản lý còn diễn ra.

Để phát huy hơn nữa sức mạnh của văn hóa nghệ thuật trong công tác đối ngoại, Phó cục trưởng Lê Ngọc Định cho rằng, thời gian tới cần sớm xây dựng chiến lược hợp tác quốc tế trong văn hóa nghệ thuật của quốc gia một cách tổng thể, toàn diện, có hệ thống từ thấp lên cao, liên thông giữa trung ương với vùng, địa phương, đặc biệt là sự phối hợp giữa các bộ, ngành, giữa các chuyên ngành văn hóa mũi nhọn mà Việt Nam có tiềm năng, lợi thế. Đồng thời, cần chủ động đề xuất, tổ chức các sự kiện, chương trình hoạt động hợp tác giao lưu văn hóa nghệ thuật quốc tế có thể lồng ghép với các chương trình hợp tác phát triển về đầu tư, thương mại, du lịch, thể thao, bảo vệ môi trường… ở quy mô quốc gia và quốc tế nhằm đạt lợi ích kép. Mặt khác, Nhà nước cần tăng cường đầu tư ngân sách cho các hoạt động hợp tác quốc tế về văn hóa nghệ thuật, bên cạnh các nguồn lực xã hội hóa, nguồn tài trợ, hỗ trợ tranh thủ được từ bên ngoài. Bởi các chương trình văn hóa nghệ thuật được tổ chức nhằm quảng bá hình ảnh quốc gia, phục vụ các sự kiện chính trị có ý nghĩa ngoại giao trên trường quốc tế luôn đòi hỏi phải có nguồn ngân sách đủ mạnh để có thể chủ động triển khai, đáp ứng yêu cầu chính trị mà không thể phụ thuộc từ bên ngoài.

Những thành tựu trong hợp tác quốc tế về văn hóa nghệ thuật trong thời gian qua của Việt Nam là rất to lớn và đã được ghi nhận cả trong và ngoài nước. Hợp tác văn hóa nghệ thuật xứng đáng là mặt trận quan trọng, đóng góp hiệu quả trong việc triển khai thực hiện chiến lược đối ngoại văn hóa Việt Nam.