Sứ mệnh hàn gắn của ông Obama

Nước Mỹ vừa tổ chức lễ tưởng niệm 5 sĩ quan cảnh sát thiệt mạng trong vụ xả súng ở Dallas hồi tuần trước với sự hiện diện của 2 đời Tổng thống Mỹ: Barack Obama và người tiền nhiệm George W.Bush. Các chính trị gia, các sĩ quan cảnh sát không cùng màu da nắm tay đứng thành hàng trong lễ tưởng niệm, biểu thị cho tinh thần đoàn kết.

Phát biểu trong lễ tưởng niệm, ông Obama nhấn mạnh, “Tôi ở đây để khẳng định rằng chúng ta không bị chia rẽ như người ta vẫn lầm tưởng”. Bên cạnh đó, người tiền nhiệm da trắng George W.Bush cũng kêu gọi người dân đoàn kết vượt qua định kiến sắc tộc; đồng thời chia sẻ những khó khăn mà người đồng nghiệp da màu của mình đang phải đối mặt.

Vụ xả súng tại Dallas làm 5 sĩ quan cảnh sát thiệt mạng diễn ra trong bối cảnh người Mỹ đang sục sôi biểu tình phản đối vụ 2 công dân da màu bị cảnh sát bắn chết tại bang Louisiana và Minnesota. Kẻ tấn công tại Dallas được xác định là một cựu lính Mỹ da màu, hành động để “chống lại người da trắng”, trả thù cho 2 công dân da màu thiệt mạng trên. Vụ xả súng đã đưa mâu thuẫn sắc tộc tại quốc gia này lên đến đỉnh điểm.

Giới phân tích cho rằng, khi mới nhậm chức, ông Obama được kỳ vọng sẽ giúp đẩy lùi nạn phân biệt chủng tộc tại Mỹ. Tuy nhiên, dưới thời vị Tổng thống da màu này, mâu thuẫn sắc tộc dường như càng sâu sắc. Không chỉ ở bang Minnesota và Louisiana - nơi 2 người da màu bị cảnh sát bắn chết làm dậy sóng nước Mỹ, mà tại nhiều nơi khác như Washington cũng có sự phân biệt rõ rệt về nơi cư trú và khả năng tìm kiếm công ăn việc làm. Những khu vực tập trung người Mỹ gốc Phi thường phức tạp, kém an toàn và có tỷ lệ tội phạm cao hơn những nơi còn lại. Theo số liệu điều tra dân số mới nhất, Mỹ hiện có khoảng 160 triệu người da trắng, chiếm 62% dân số nước này. Theo Wall Street Journal, số người Mỹ gốc Phi và người Mỹ gốc Tây Ban Nha chỉ chiếm 30% dân số Mỹ nhưng lại chiếm hơn 50% số người bị giam giữ.

Cái khó của ông Obama hiện tại không dừng ở việc gắn kết người dân Mỹ mà còn phải dung hòa được bất đồng giữa người dân và lực lượng thực thi công lý. Theo thống kê của tờ Washington Post, tính từ đầu năm đến nay, có tới  518 công dân Mỹ thiệt mạng do cảnh sát bắn hạ. Việc lực lượng thực thi công lý sử dụng bạo lực với tội phạm, nghi phạm có vũ trang và người chống đối là điều thường xuyên diễn ra tại Mỹ bởi tình trạng sử dụng vũ khí tự do vẫn tiếp diễn trên khắp quốc gia này. Sự đối đầu giữa lực lượng thực thi công lý và những người mà họ có nhiệm vụ bảo vệ càng tăng lên, đặc biệt mỗi khi cảnh sát nổ súng vào tội phạm da màu, họ lại bị gắn mác phân biệt chủng tộc. Số người da màu bị cảnh sát bắn hạ tính từ năm 2015 đến nay (khoảng 18 tháng) là 442 người và tính từ năm 2000 đến nay là 2.600 người. Vấn đề ở chỗ trên thực tế, tỷ lệ tội phạm bạo lực là người da màu tại Mỹ được đánh giá ở mức khá cao, chiếm khoảng 62% trong các vụ cướp, 57% trong các vụ giết người và 45% trong các vụ tấn công tại 75 hạt lớn nhất nước Mỹ. Một thống kê khác của FBI cho thấy, 40% tội phạm giết cảnh sát là người da màu. Một số nhà phân tích nhận định, không thể nói cảnh sát là người xấu hay có sự thiên vị trong việc trị an nếu nhìn vào những số liệu trên.

Hôm 13.7 vừa qua, chính lực lượng cảnh sát, những người lẽ ra phải bảo đảm trật tự trên đường phố đã xuống đường biểu tình trong im lặng tại Denver, bang Colorado để phản đối vụ tấn công nhằm vào cảnh sát trước đó. Tờ AP cho biết, có sự khác biệt trong cuộc biểu tình của cảnh sát và dân thường ở Denver. Lực lượng cảnh sát tập trung và cố gắng không gây ảnh hưởng đến trật tự giao thông trên đường phố. Họ vẫy cờ trong im lặng, thể hiện sự thương tiếc với 5 đồng nghiệp thiệt mạng trong cuộc tấn công trả đũa. 

Có lẽ, đã đến lúc người lãnh đạo nước Mỹ và cả những công dân da trắng cũng như da màu cần nhìn nhận lại vấn đề thay vì đổ lỗi cho sự phân biệt chủng tộc. Phát biểu tuần trước, ông Obama cho biết, cuộc sống sẽ dễ dàng hơn cho các sĩ quan cảnh sát nếu họ không bị gắn mác phân biệt chủng tộc, tuy nhiên, để nhận được sự hỗ trợ từ người dân Mỹ, lực lượng thực thi công lý này phải thay đổi để gây dựng lại lòng tin của cộng đồng.