Sớm ban hành nghị định hướng dẫn Bộ luật Lao động (sửa đổi)

Nhiều quy định nhân văn

Tại tọa đàm, TS. Đỗ Ngân Bình, Phó Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật, Trường Đại học Luật Hà Nội chỉ ra những điểm mới đáng chú ý của Bộ luật Lao động (sửa đổi). Theo đó, về hợp đồng lao động, Điều 20 đã bỏ nội dung về hợp đồng mùa vụ hoặc theo một công việc có thời hạn dưới 12 tháng, thay vào đó chỉ còn 2 loại: Hợp đồng không xác định thời hạn và hợp đồng xác định thời hạn.

Điều 13 quy định: Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động. Trường hợp các bên thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên thì được coi là hợp đồng lao động. Với quy định này, bà Bình cho rằng, khi nhận người lao động vào làm việc thì chủ sử dụng lao động phải ký hợp đồng lao động và thực hiện đầy đủ chính sách về bảo hiểm xã hội cho người lao động. Theo đánh giá của Giám đốc nhân sự Công ty TNHH Piaggio Việt Nam Phạm Hồng Quân, đây là quy định rất nhân văn, đòi hỏi sự chuyên nghiệp và trách nhiệm của người sử dụng lao động với người lao động. Trong khi đó, Viện trưởng Viện Kinh tế và Thương mại Quốc tế, Trường Đại học Ngoại thương Nguyễn Văn Minh nhìn nhận quy định mới này là thách thức lớn cho doanh nghiệp vì chi phí sẽ tăng lên. 

Đáng chú ý, Bộ luật Lao động (sửa đổi) cho phép người lao động được thành lập, gia nhập tổ chức đại diện của mình ngoài hệ thống liên đoàn lao động Việt Nam hiện nay. Quy định này nhằm đáp ứng những cam kết của Việt Nam trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. TS. Đỗ Ngân Bình  lưu ý, đây là vấn đề mới ở Việt Nam. Trong một doanh nghiệp có thể có nhiều tổ chức đại diện cho người lao động dẫn đến khả năng có thể xảy ra tranh chấp giữa các tổ chức này. Hơn nữa, doanh nghiệp phải thỏa thuận mọi vấn đề về lao động với tất cả các tổ chức đại diện người lao động. Giả sử cùng một vấn đề nhưng tổ chức này thỏa thuận được, tổ chức khác lại không thỏa thuận được thì phải giải quyết thế nào? Tại tọa đàm, nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ sớm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Lao động (sửa đổi), đặc biệt là hướng dẫn cụ thể, rõ ràng việc thành lập, gia nhập tổ chức đại diện người lao động ở doanh nghiệp để tránh phát sinh tiêu cực.

Toàn cảnh buổi tọa đàm

Doanh nghiệp vẫn than “một cổ ba tròng”

Sau những tranh luận trên nghị trường, Quốc hội đã thống nhất mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa không quá 4 giờ/ngày, không quá 40 giờ/tháng thay vì 30 giờ/tháng và bổ sung quy định cụ thể về các trường hợp được tổ chức làm thêm giờ từ trên 200 giờ - 300 giờ trong một năm. Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) Nguyễn Hoài Nam cho rằng, quy định này khiến doanh nghiệp chịu “một cổ ba tròng”, “khóa chân” doanh nghiệp. Ông Nam chia sẻ, doanh nghiệp thuỷ sản hoạt động phụ thuộc vào nguồn tài nguyên khai thác, có tính mùa vụ và sản phẩm về nhà máy là phải chế biến ngay. Vì thế, việc áp trần giờ làm việc bình thường cho ngày, tháng và năm là không hợp lý. Trong khi đó, ngay tại các nước phát triển như Singapore chỉ quy định trần giờ làm thêm theo tháng, Hàn Quốc cũng chỉ quy định theo tuần.

Cũng theo ông Nam, đối tác luôn căn cứ vào luật của nước sở tại để đối chiếu. Doanh nghiệp chỉ cần làm quá 1 - 2 giờ cho một vài trường hợp là bị hủy hợp đồng, mặc dù quỹ thời gian 300 giờ/năm chưa dùng hết vì đặc thù của ngành mang tính thời điểm, thời vụ. Đa số các ngành hàng như thủy sản, da giày, dệt may đều có tính mùa vụ nên những quy định này khiến nhiều doanh nghiệp có thể bị mất hợp đồng xuất khẩu. “Hàng tháng, hàng năm doanh nghiệp sẽ được đánh giá thực hiện trách nhiệm xã hội ít nhất vài lần tùy quy mô của doanh nghiệp, trong khi để không vi phạm luật là rất khó” ông Nam nói.

Một doanh nghiệp khác cũng dự báo rằng, phần lớn doanh nghiệp sẽ vi phạm quy định về thời gian làm thêm “quá chặt chẽ” trong Bộ luật Lao động (sửa đổi). Điều đáng lo ngại là, các doanh nghiệp dù muốn tuân thủ nhưng không thể tuân thủ được thì khi bị thanh tra kiểm tra kiểu gì cũng mắc lỗi, điều này dẫn đến thực trạng “xin - cho”, “đi đêm” ngày càng phổ biến là hiển nhiên” và sẽ có những cách thức “lách luật” khác nhau.