Số phận khu công nghiệp Kaesong sẽ được định đoạt?

Cuộc gặp diễn ra tại Khu công nghiệp Kaesong là cuộc gặp lần thứ 3 giữa hai bên trong những ngày gần đây để thảo luận cụ thể hơn về tiến trình bình thường hóa hoạt động của khu công nghiệp chung, vốn bị đóng cửa trong hơn 3 tháng qua do những căng thẳng trong quan hệ giữa Hàn Quốc và Triều Tiên. Tại cuộc gặp đầu tiên, Seoul và Bình Nhưỡng đã thống nhất về nguyên tắc bình thường hóa hoạt động tại Kaesong, song tại cuộc họp tiếp theo hôm 10.7, hai bên đã không đạt được tiến triển nào mặc dù cùng nhất trí cho rằng cần có “sự phát triển mang tính xây dựng” cho khu công nghiệp chung liên Triều, vốn là thành tựu của chính sách Ánh Dương dưới thời cựu Tổng thống Hàn Quốc Roh Moo - huyn từ năm 2004.

Các nhà quan sát cho rằng, cuộc họp lần này sẽ mang lại bước quyết định quan trọng trong hợp tác kinh tế giữa hai miền Triều Tiên, sẽ giải đáp câu hỏi, liệu mối quan hệ này có “trở lại như xưa” sau một thời gian dài mối quan hệ trở nên tồi tệ kể từ khi Bình Nhưỡng tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ ba hồi tháng 2. Seoul cho rằng, tiến bộ trong các cuộc đàm phán Kaesong có thể giải quyết bế tắc kéo dài liên quan tới các tour du lịch đến núi Kumgang, cũng đang trong tình trạng bị ngừng trệ. Điều này, về mặt kỹ thuật, có thể dẫn đến việc tổ chức các cuộc thảo luận về khả năng bãi bỏ các biện pháp trừng phạt mà Seoul áp đặt đối với miền Bắc sau vụ một tàu chiến của miền Nam bị đánh chìm trên biển Hoàng Hải hồi năm 2010.

Hàn Quốc đang thúc đẩy các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ nhằm ngăn chặn miền Bắc tái diễn việc đóng cửa các nhà máy tại khu công nghiệp chung Kaesong. Seoul cũng đòi Bình Nhưỡng xin lỗi vì quyết định đơn phương đóng cửa Kaesong của Triều Tiên đã gây thiệt hại đáng kể (933 triệu USD) cho 123 công ty Hàn Quốc hoạt động tại đây. Phát ngôn viên Bộ Thống nhất Hàn Quốc Kim Hyung - suk nói: “Seoul sẽ không chấp nhận việc quay trở lại con đường mà họ đã từng phải bước qua trước cuộc khủng hoảng”, ám chỉ rằng việc Bình Nhưỡng có thể đóng cửa khu công nghiệp này bất kỳ lúc nào khi quan hệ hai nước xấu đi. Người phát ngôn Kim cũng nói thêm rằng, các hoạt động của khu công nghiệp chung cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, nghĩa là công ty nước ngoài nên được mời xây dựng nhà máy tại đây, điều sẽ gây khó khăn cho miền Bắc khi nước này muốn cản trởã các hoạt động tại khu công nghiệp.

Trong khi đó, Bình Nhưỡng muốn nối lại ngay lập tức các hoạt động và nhấn mạnh rằng, Hàn Quốc phải chịu trách nhiệm nhiều hơn về tình hình hoạt động tại khu công nghiệp này. Triều Tiên kêu gọi Seoul đáp ứng cam kết ban đầu của mình về việc mở rộng quy mô khu công nghiệp nhằm tăng cường thu hút đầu tư.

Liên quan đến cuộc gặp lần này, nhiều người lo ngại rằng, hai bên có thể không thống nhất được các vấn đề quan trọng, đặc biệt là sau khi Bình Nhưỡng thể hiện thái độ không hài lòng trước việc Seoul từ chối đàm phán nối lại các tour du lịch đến núi Kumgang và muốn đưa vấn đề này vào quá trình đàm phán nối lại các chương trình đoàn tụ các gia đình bị ly tán sau Chiến tranh Triều Tiên (1950 - 1953). Tại cuộc đàm phán hôm 10.7, miền Bắc đề nghị đồng thời tiến hành đàm phán về việc nối lại các tour du lịch đến núi Kumgang và đoàn tụ các gia đình ly tán.

Ông Chang Yong - seok, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Thống nhất của Đại học quốc gia Seoul nhận định: “Nhiều khả năng các cuộc đàm phán về khu công nghiệp Kaesong sẽ là một quá trình lâu dài, với việc cả hai bên đều cố gắng để có được thế thượng phong”. Một số ý kiến khác cho rằng, ngay cả khi có sự khác biệt, điều quan trọng là cả hai bên phải duy trì đà đối thoại và tìm cách thu hẹp những bất đồng”. Kim Yong - hyun, giáo sư nghiên cứu Triều Tiên tại Đại học Dongguk nhấn mạnh, hố sâu ngăn cách hiện tại giữa hai bên rất đáng kể và cần phải tìm thấy điểm chung vì đó là những nền móng cần thiết để xây dựng lòng tin, nếu không, cuộc đàm phán lần này sẽ chỉ tốn thời gian.