Shirakawa-go, làng văn hóa cổ Nhật Bản

Shirakawa-go, nghĩa là làng của con sông trắng tọa lạc ở phía bắc vùng Tokai thuộc miền trung Nhật Bản, ngay dưới chân núi Haku-san của tỉnh Gifu. Vào thế kỷ thứ VIII sau công nguyên, nơi đây từng là nơi tu hành của các ẩn tăng khổ hạnh. Những văn bản viết sớm nhất xác nhận  Shirakawa-go là tên của khu vực có niên đại vào giữa thế kỷ XII. Ngôi làng cổ này từng là một phần lãnh thổ của Takayama Clan vào đầu thời kỳ Edo, nhưng từ cuối thế kỷ XVII cho đến thời Minh Trị Duy Tân vào năm 1868, nó nằm dưới sự quản lý trực tiếp của Mạc phủ Edo (chính phủ quân sự).

Điểm nổi bật làm nên sự nổi tiếng của làng Shirakawa-go là những căn nhà mái tranh theo phong cách gassho-zukuri, được thiết kế giống như hai bàn tay đang chắp lại cầu khấn.  Mái  nhà hình tam giác, được lót tranh dày khoảng trên 50 cm, có độ nghiêng khoảng 60 độ để những đám tuyết dầy có lúc lên tới 4m có thể dễ dàng chảy xuống mà không gây ẩm ướt. Lớp mái này được thay theo từng năm, và cho đến hiện nay, quy trình và chất liệu sử dụng xây nhà vẫn được bảo tồn. Thông thường, nhà được xây theo hướng Bắc hoặc Nam để tránh gió cấp, giúp ấm áp vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè.

Theo kiến trúc đa lớp,  căn nhà thường có 3 tầng chính và một tầng gác mái. Người nông dân Nhật xưa tính toán rất kỹ để họ có thể nuôi tằm trong nhà, thậm chí ngay trong thời tiết khắc nghiệt nhất của mùa đông. Khu vực nuôi tằm thường được bố trí ở trên phần áp mái nơi mà nhiệt lượng của tầng 1 tỏa ra từ những hoạt động của con người bốc lên. Có thể nói, tầng áp mái, cao khoảng 4 mét, là đặc trưng nhất của kiến trúc gassho-zukuri. Những mái lá dày được đỡ bởi nhiều xà gỗ to và được ghép với nhau bằng dây thừng. Tất cả được tính rất tốt để có thể chịu được sức nặng của mái lá và của những lớp tuyết dày.

Để vào làng, khách tham quan phải đi qua chiếc cầu gỗ dây văng dài gần trăm mét. Theo tục lệ, đây là cách họ tẩy trần, vứt gánh lo đi để bước vào chốn thanh tịnh. Có lẽ không gian yên tĩnh, tràn đầy hơi thở thiên nhiên như vậy đã mang đến sức sáng tạo không ngờ cho con người. Đây chính là nơi tác giả Fujiko Fujio sáng tác ra những tập đầu tiên của bộ truyện tranh Doraemon cho trẻ em vô cùng nổi tiếng.

 Đã có thời kỳ, ở Shirakawa-go có tới hơn 300 căn nhà mái tranh, tuy nhiên giờ đây con số này chỉ còn khoảng 114. Trong đó, căn cổ nhất có tuổi đời vào khoảng 3 thế kỷ và ngày nay nó vẫn đang được sử dụng. Trong làng Shirakawa-go, Ogimachi là nơi tập trung dân cư lớn nhất, nằm giữa Takayama và Kanazawa.  Trong đó, lâu đài cổ Ogimachi là địa điểm tham quan được ưa thích một phần vì nó được coi như là đài quan sát giúp người ta có thể ngắm toàn cảnh ngôi làng.