Sân chơi của trí tưởng tượng và nhân văn

Trao gửi tình cảm cho trẻ em

Giải thưởng sáng tác truyện mang tên “Đóa hoa đồng thoại” vừa được phát động năm thứ 4, tạo sân chơi để các tác giả ở mọi lứa tuổi trao gửi tình cảm cho trẻ em Việt Nam thông qua các sáng tác giàu trí tưởng tượng và tính nhân văn. Giải thưởng do tập đoàn ENEOS tổ chức thường niên ở Nhật Bản từ năm 1970. Tại Việt Nam, giải thưởng được tổ chức từ năm 2018, do Tập đoàn JXTG đề xướng, Công ty TNHH More Production Việt Nam tổ chức với sự bảo trợ của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam và sự đồng hành của Nhà xuất bản Kim Đồng, với mong muốn lan tỏa kết nối trái tim của người dân Nhật Bản và Việt Nam, đồng thời góp phần nuôi dưỡng tâm hồn trẻ em hai nước phát triển một cách lành mạnh.

Sau 3 năm, giải thưởng ngày càng thu hút đông đảo các tác giả ở mọi lứa tuổi. Sức lan tỏa của giải thưởng được thể hiện qua số bài viết, số thí sinh tham gia ngày càng tăng. Năm 2018, có 251 tác phẩm của 207 thí sinh ở 10 tỉnh/thành tham dự; năm 2019, giải thưởng thu hút 248 tác phẩm của 299 thí sinh ở 16 tỉnh/thành. Đến năm 2020, số tác phẩm tham dự tăng cao với 1.351 tác phẩm của 872 tác giả ở 52 tỉnh/thành. Thí sinh tham gia có quốc tịch Việt Nam, tự do sáng tác nội dung tác phẩm theo suy nghĩ, cảm nhận hay tưởng tượng của bản thân mình về sự vật, hiện tượng, con người bất kỳ...

Nhà văn Lê Phương Liên - Trưởng ban Giám khảo của giải thưởng chia sẻ: “Đây là giải thưởng dành cho trẻ em và nhiều tác phẩm do chính trẻ em viết. Yêu cầu về giọng văn, suy nghĩ, nội tâm nhân vật trong tác phẩm phải phù hợp với lứa tuổi trẻ em, ngôn ngữ trong sáng. Thông điệp tác phẩm mang lại cảm hứng làm việc thiện, sự chân thật, hướng tới cái đẹp. Có thể thấy, “đồng thoại” là tiếng nói của nhi đồng, không chỉ là truyện về các loài vật như chúng ta từng nghĩ; và trí tưởng tượng, chất trong sáng là đòi hỏi cao nhất đối với các tác phẩm tham dự...”.

Nhiều hoạt động bên lề đặc sắc sẽ được tổ chức nhằm tạo không gian giao lưu, tìm hiểu giữa thí sinh với khách mời là các nhà văn, nhà giáo dục Việt Nam và Nhật Bản. Các workshop giúp tác giả trẻ, tác giả không chuyên tìm nguồn cảm hứng, luyện tập, thực hành sáng tác với sự giúp đỡ của các nhà văn khách mời của giải thưởng. Dự kiến, workshop "Bút kể ta nghe" được tổ chức 2 - 4 buổi từ tháng 3 - 5 với các khách mời là nhà văn Lê Phương Liên, nhà văn Nhã Thuyên, TS Giáo dục Thụy Anh, tác giả Mai Liên. Giao lưu với tác giả Nhật Bản dự kiến được tổ chức trong tháng 4 - 5 với khách mời là các tác giả sáng tác tranh truyện nổi tiếng của Nhật Bản Mariko Shinju và Hideko Nagano. Đặc biệt, khác với mọi năm khi chỉ tổ chức workshop tại Hà Nội hoặc tổ chức online do dịch Covid-19 (năm 2020), năm 2021 workshop được lên kế hoạch tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Lâm Đồng và Hà Nội.

Thế giới của trẻ em thời hiện đại

Từng có một thời gian dài, tác phẩm viết cho thiếu nhi của Việt Nam khá mờ nhạt, ít về số lượng, thiếu sức hấp dẫn, nhường chỗ cho văn học nước ngoài. Tuy nhiên, gần đây các cuộc thi viết cho trẻ em ngày được quan tâm hơn. Cùng với Đóa hoa đồng thoại diễn ra từ năm 2018, giải thưởng thường niên mang tên Dế mèn cũng đã được khởi động năm 2020... Bà Vũ Thị Quỳnh Liên, Phó Giám đốc Nhà xuất bản Kim Đồng cho biết: “Các cuộc thi giúp khơi gợi cho những người chuyên và không chuyên tìm được niềm yêu thích trong sáng tác cho thiếu nhi... Giai đoạn từ năm 1990 - 2015, nhà xuất bản cũng đã tổ chức nhiều cuộc vận động sáng tác dành cho thiếu nhi, khuyến khích sáng tác, đem đến cho các em những tác phẩm thú vị”.

Điều này là cần thiết để các em nhỏ tiếp cận những sáng tác mới, phù hợp với cuộc sống hiện tại. Theo bà Quỳnh Liên, khi các phương tiện truyền thông phát triển, việc đọc của trẻ em cũng thay đổi. “Nhiều người nghĩ rằng các em nhỏ chỉ đọc tác phẩm đơn giản, phù hợp với lứa tuổi. Tuy nhiên, gần đây chúng tôi nhận thấy trẻ em có xu hướng đọc những tác phẩm có chủ đề khá rộng, thông tin nhiều, chẳng hạn có nhiều em học sinh lớp 1 - 2 đã đọc Harry Potter. Điều đó đặt ra yêu cầu trở lại với người viết, không chỉ xoay quay những câu chuyện đơn giản, tình cảm gia đình, mà có thể mở rộng ra các chủ đề viễn tưởng, giả tưởng... vốn còn khá ít tác giả khai thác”.

Đồng tình với ý kiến trên, nhà văn Lê Phương Liên nhận định: “Mỗi thời, trẻ thơ có xu hướng thưởng thức khác nhau. Thời của tôi là thời kháng chiến chống Mỹ, việc đọc khác xa bây giờ. Đến nay, ở thời đại công nghệ 4.0, các em vẫn dành tình yêu cho sách. Điều đó cho thấy văn học có sức sống mãnh liệt, nhưng chúng ta phải khơi gợi để cho các tác phẩm hay xuất hiện trong bầu không khí văn học của cả nước”. Thực tế, trong 3 năm Đóa hoa đồng thoại được tổ chức, đã xuất hiện các cây bút tuổi thiếu niên có tư duy và cách thể hiện đầy mới mẻ. Bằng tài năng và trí tưởng tượng của mình, các tác giả trẻ đã vẽ nên thế giới với những ước mơ, khát vọng phong phú, hòa quyện trong nhiều cảm xúc về quá khứ, hiện tại và tương lai. “Ban giám khảo đã phát hiện ra cách thể hiện mới của tuổi thơ Việt Nam. Ở đó cũng cho thấy khả năng phát hiện cái đẹp, cách dùng tiếng Việt của các em có nhiều điều mới. Khi đọc tác phẩm của các em, những người viết lâu năm như tôi cũng học tập được rất nhiều” - nhà văn Lê Phương Liên nói.

Giải thưởng "Đóa hoa đồng thoại" có những hạng mục riêng dành cho các cây bút lứa tuổi Tiểu học và Trung học cơ sở, bên cạnh những tác giả ở độ tuổi khác. Bà Vũ Dương Thúy Ngà, nguyên Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, hy vọng sẽ có nhiều tác phẩm, câu chuyện hay do các bạn trẻ viết ra, thể hiện những điều mà các bạn trẻ Việt Nam quan tâm. Giải thưởng không chỉ khuyến khích giới trẻ viết, yêu văn học, mà còn sáng tạo ra nhiều tác phẩm ý nghĩa.