Rừng phải nuôi được rừng và giữ được người

Thời gian qua, tỉnh Bắc Kạn đồng tình và thực hiện nghiêm chủ trương của Đảng và các quy định của pháp luật về đóng cửa rừng tự nhiên, dừng khai thác và tạm dừng cải tạo rừng tự nhiên nghèo kiệt theo quy định. Tuy nhiên, với diện tích rừng tự nhiên lớn, chiếm 56% diện tích đất tự nhiên, trong đó có khoảng 30% diện tích rừng thuộc trạng thái rừng vầu, nứa nhỏ, rừng tự nhiên chưa có trữ lượng, khoảng 35.000 hecta, khả năng phát triển thành rừng có trữ lượng, chất lượng, hiệu quả kinh tế là không cao, không tạo thu nhập cho người dân được giao quản lý, bảo vệ.

Bên cạnh đó, chính sách giao khoán bảo vệ rừng tự nhiên không kịp thời. Năm 2021 kinh phí giao khoán hỗ trợ phát triển rừng chưa được chi trả, vừa rất thấp, chỉ 400.000 đồng/một hecta/năm. Các chính sách về chi trả dịch vụ bảo vệ môi trường rừng cơ bản chưa được thực hiện, người dân thiếu đất sản xuất, không bảo đảm đời sống và điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình. Đó là căn nguyên của các mâu thuẫn và bất cập trong thực hiện mục tiêu bảo vệ rừng tự nhiên và cuộc sống của người dân.

Từ những lý do trên, tôi đề nghị Quốc hội, Chính phủ một số nội dung như sau. Một là, cho chủ trương thực hiện biện pháp kỹ thuật trồng, bổ sung làm giàu rừng các loài cây cho thu hoạch lâm sản ngoài gỗ và có hướng dẫn việc hưởng lợi đối với cây trồng này, góp phần giúp người dân miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện bảo vệ tốt rừng tự nhiên, đồng thời tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.

Hai là, phân cấp cho Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng tự nhiên, đối với các dự án có sử dụng diện tích rừng tự nhiên từ 20 hecta trở xuống. Để bảo đảm chủ động và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư có sử dụng rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh, nhất là dự án giao thông thì phải chuyển đổi đất rừng nhưng diện tích trải dài vài chục km trên toàn tuyến, tổng diện tích thì lớn nhưng không tập trung.

Ba là, tại Điều 61, Luật Lâm nghiệp 2017 quy định có 5 loại dịch vụ môi trường rừng. Luật được thông qua đến nay đã 5 năm, tuy nhiên, không phải dịch vụ, môi trường rừng nào cũng đã được các bên sử dụng dịch vụ chi trả cho người dân. Điển hình như dịch vụ hấp thụ và lưu trữ carbon của rừng, giảm phát thải khí nhà kính từ hạn chế mất rừng và suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, tăng trưởng xanh. Đây là nội dung tôi cũng đã phát biểu tại kỳ họp thứ Ba. Ngay tại Khoản 5, Điều 57, Nghị định 156 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp cũng đã nêu rất rõ, đến hết năm 2020 thực hiện xong thí điểm việc chi trả tiền dịch vụ này. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải thực hiện tổng kết và trình Chính phủ quy định chi tiết đối tượng, hình thức chi trả, mức chi trả, quản lý, sử dụng tiền chi trả dịch vụ về hấp thụ và lưu giữ carbon rừng. Tuy nhiên, văn bản của Chính phủ quy định về nội dung này chưa được ban hành.

Tôi cho rằng, nhằm giảm áp lực phá rừng, tăng cường nguồn lực bảo vệ rừng tự nhiên, rất cần giải pháp cụ thể, kịp thời, hệ thống thể chế hoàn chỉnh để có cơ sở pháp lý vững chắc, tạo ra nguồn lực chi trả xứng đáng, bảo đảm đời sống cho người dân được giao, quản lý, bảo vệ rừng và cho hoạt động quản lý, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh cho các địa phương có diện tích và tỷ lệ che phủ rừng lớn như Bắc Kạn.

Trong một bài viết gần đây trên Báo Nông nghiệp Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan trăn trở, tại sao gọi là rừng vàng nhưng người giữ rừng vẫn nghèo. Điều cần thiết hiện nay là làm thế nào để rừng được thực sự là rừng vàng, rừng phải nuôi được rừng và giữ được người. Trăn trở đó của Bộ trưởng cũng là mong mỏi của đồng bào dân tộc thiểu số tại các tỉnh có rừng. Chính quyền địa phương và cử tri mong lắm những quyết đáp khẩn trương, kịp thời của Chính phủ, của bộ, ngành chuyên môn.