Rom - Com thống trị phòng vé

Thị trường phim Tết 2019 khởi sắc

Doanh thu sau 13 ngày chiếu trong dịp Tết Nguyên đán và dịp lễ Tình nhân (14.2) giúp Cua lại vợ bầu phá vỡ kỷ lục của Em chưa 18, phim Việt Nam ăn khách nhất mọi thời, nắm giữ trong hai năm. Đây là một bất ngờ khó ai dự đoán và cho thấy dòng phim rom-com vẫn thống trị tại thị trường Việt Nam.

Với 176,5 tỷ đồng và 2,2 triệu lượt người xem tính đến hết ngày 17.2, bộ phim lãng mạn hài này dự báo còn vượt qua cả bom tấn của Marvel Avengers: Infinity War (186 tỷ đồng) để trở thành bộ phim ăn khách nhất tại Việt Nam.

Bên cạnh sự phát triển nhanh chóng của thị trường điện ảnh Việt Nam trong vài năm trở lại đây - một trong vài thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, các bộ phim ăn khách này cũng cho thấy gu của khán giả Việt Nam vẫn mới chỉ dừng lại ở những thể loại giải trí phổ thông, dễ xem, dễ cảm như phim lãng mạn hài (rom-com), phim chick-flick hay những bộ phim có hài thuần túy kết hợp với kinh dị hay phiêu lưu.

Theo đạo diễn Lê Thanh Sơn, tác giả của bộ phim từng giữ kỷ lục là Em chưa 18, sở dĩ dòng phim rom-com dễ thành công tại Việt Nam là nhờ “đánh đúng target khán giả 16 - 25” (đối tượng người đi xem phim chiếu rạp chủ yếu tại thị trường Việt Nam). Lợi thế của những bộ phim thuộc thể loại này, tất nhiên chỉ xét ở những bộ phim khá trở lên như Em chưa 18, Cua lại vợ bầu, Em là bà nội của anh, Chàng vợ của em… là có cốt truyện nhẹ nhàng, hiện đại và dàn diễn viên đều là những gương mặt giải trí hút khách. Lợi thế của dòng phim này là đánh vào cảm xúc của khán giả, giúp họ được thư giãn, giải trí trong khoảng thời gian 90 phút với những câu chuyện ngôn tình thiếu thực tế hay tái hiện đời sống ở bề mặt.

Trước “Cua lại vợ bầu”, hầu hết các bộ phim ăn khách nhất tại thị trường Việt Nam trong vòng 5 năm trở lại đây đều thuộc thể loại lãng mạn hài (rom-com) hoặc phim tâm lý dành cho đối tượng khán giả nữ (chick-flick) như Em chưa 18, Siêu sao siêu ngố, Em là bà nội của anh, Tháng năm rực rỡ, Chàng vợ của em… Bốn bộ phim ăn khách còn lại trong top 10 thuộc thể loại hài, kinh dị là Để Mai tính 2, Lật mặt 3, Quả tim máu và Tèo em. Tạm thời chưa tính đến Gái già lắm chiêu 2, Hồn Papa da con gái và Chị trợ lý của anh được phát hành trong nửa cuối tháng 12, trong số 40 bộ phim chính thức chiếu rạp trong năm 2018, chỉ có 5 bộ phim được xem là thành công về doanh thu. Đó là Siêu sao siêu ngố, Lật mặt 3, Tháng năm rực rỡ, Chàng vợ của em và 798 Mười, tính theo mức doanh thu từ cao đến thấp.

Trong số này, Siêu sao siêu ngố và 798 Mười phát hành vào dịp Tết Nguyên đán và được hưởng lợi từ kỳ nghỉ lễ quan trọng nhất của Việt Nam. Mức doanh thu 108 tỷ đồng của Siêu sao siêu ngố (đạo diễn Đức Thịnh) được xem là bất ngờ vì bộ phim này chỉ là một sản phẩm giải trí trung bình và khá cũ kỹ. Yếu tố quyết định hút khán giả chủ yếu đến từ cái tên Trường Giang, ngôi sao hài có lượng fan đông đảo. 798 Mười, bộ phim tâm lý hài có chất lượng nhỉnh hơn của đạo diễn Dustin Nguyễn, dù không thành công như mong đợi nhưng cũng tạm hài lòng với mức doanh thu khoảng 55 tỷ đồng.

Tháng năm rực rỡ (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng), Lật mặt 3 (Lý Hải) và Chàng vợ của em (Charlie Nguyễn) cũng có thành tích đáng tự hào khi vượt mốc doanh thu 80 tỷ đồng. Thành công doanh thu của ba bộ phim này dễ hiểu hơn, bởi chúng là những bộ phim có chất lượng khá tốt, nắm bắt được thị hiếu của khán giả.

Thị hiếu khán giả chưa đa dạng

Sự đa dạng trong thưởng thức điện ảnh có lẽ là điều đáng phải nói đến của khán giả Việt Nam. Khán giả Việt vẫn hầu như chỉ “ăn” mãi những món quen thuộc như phim lãng mạn, hài hước, kinh dị, nghĩa là những thể loại phim phổ thông nhất và “gái tính” nhất. Điều này có nghĩa là những tác phẩm thuộc các thể loại khác, đặc biệt là dòng phim độc lập, nghệ thuật hay thể nghiệm đều gần như cầm chắc thất bại (về doanh thu).

Năm 2017, hai bộ phim có dấu ấn nghệ thuật là Đảo của dân ngụ cư (đạo diễn Hồng Ánh) và Cha cõng con (Lương Đình Dũng) đều rất chật vật để tìm kiếm khán giả. Trong năm 2018, điều tương tự cũng xảy ra đối với một vài bộ phim có chất lượng khá tốt. Hai bộ phim được truyền thông dành nhiều phản hồi tích cực nhất cũng như khá “viral” trên mạng xã hội là Song lang và Nhắm mắt thấy mùa hè đều không về đích thành công tại phòng vé.

Nhắm mắt thấy mùa hè thu về khoảng 12 tỷ đồng và Song lang xấp xỉ 5 tỷ đồng đều là hai kết quả đáng buồn cho hai bộ phim đáng có chất lượng và phong cách làm phim đáng được khích lệ nhất của năm 2018. Thực ra, cả hai bộ phim này đều dễ xem và không hề đánh đố sự kiên nhẫn của người xem, có chăng, cả hai đều đề cao phong cách cá nhân và mang tinh thần độc lập của đạo diễn chứ không chạy theo các khuôn mẫu hay chịu sự áp đặt của nhà sản xuất. Tuy nhiên khán giả đại chúng Việt Nam vốn không mặn mà với những thể loại phim này.     

Phá vỡ được tâm lý và thói quen của khán giả Việt thực sự là một thử thách với những nhà đạo diễn không chạy theo số đông. Và sự đa dạng của điện ảnh Việt vẫn là câu chuyện muôn thuở khi chúng ta vẫn “ăn mãi một món” cho đến khi nhàm chán và thoái trào.

Thoái trào, đó cũng là điều mà người viết cảm nhận rõ nhất về bộ mặt của thị trường điện ảnh Việt Nam trong năm 2018. Thực ra phim dở và phim thất bại năm nào cũng chiếm một tỷ lệ lớn ở Việt Nam, nhưng có lẽ trong 10 năm trở lại đây, chưa năm nào số phim dở lại tỷ lệ thuận với số lượng phim được sản xuất như năm nay.

Và cái kết đã minh chứng cho điều đó. Trong 40 phim đã ra mắt khán giả, có khoảng… 30 phim đang phải chịu cảnh thua lỗ, thậm chí mất trắng số tiền đầu tư.

Kinh phí sản xuất của một bộ phim chiếu rạp Việt Nam đang ở mức trung bình từ 8 - 12 tỷ đồng, thêm vào đó là tỷ lệ ăn chia ít nhất 50/50 với hệ thống rạp chiếu, nhưng doanh thu của rất nhiều bộ phim kể trên chỉ loanh quanh ở mức vài ba tỷ đồng, thậm chí chỉ đạt vài trăm triệu đồng.

Không khó để lý giải cho sự thất bại thảm hại của hàng loạt phim Việt chiếu rạp trong năm 2018. Nhà sản xuất ăn đong và tầm nhìn ngắn hạn, “thấy người ta ăn khoai mình cũng vác mai đi đào” trong khi hoàn toàn mơ hồ về thị trường điện ảnh. Kịch bản vụng về, chắp vá, vô thưởng vô phạt, nửa vời, đầy rẫy các lỗi logic ngớ ngẩn hoặc phi lý đến mức khó tin. Chỉ đạo của những đạo diễn tay ngang, lần đầu làm phim, không có tay nghề thể hiện rõ ở sự vụng về, cũ kỹ, vay mượn. Cùng đó là diễn xuất gượng gạo hoặc kệch cỡm của những diễn viên như những con robot vô hồn…

Khi không chinh phục được khán giả bằng chất lượng thực sự, họ còn bày ra những chiêu trò scandal với ý đồ thao túng khán giả mà câu chuyện của bộ ba Kiều Minh Tuấn, An Nguy và Cát Phượng là ví dụ điển hình. Tất cả những điều này đã khiến phim Việt đang phải đối mặt với một cuộc suy thoái nếu những nhà sản xuất và những nhà làm phim Việt không thực sự thức tỉnh. Bài học về sự thoái trào và biến mất hoàn toàn của dòng phim mì ăn liền những năm 90 vẫn còn đó.

Tuy nhiên, nhìn ở góc độ tích cực, cái kết đắng của rất nhiều bộ phim Việt nhảm nhí thực ra là điều cần thiết. Hơn bao giờ hết, điện ảnh Việt cần phải có một cuộc thanh lọc thị trường mạnh mẽ để loại bỏ hoàn toàn những bộ phim nhảm nhí và tạo cơ hội cho những nhà làm phim có tài thực sự.

Điện ảnh Việt vẫn còn rất nhiều cơ hội và tỷ lệ nội địa hóa phim Việt vẫn chưa đến mức đáng báo động khi khán giả Việt vẫn dành nhiều ưu ái cho phim Việt, nếu những bộ phim này có chất lượng khá tốt và đáp ứng được nhu cầu và thị hiếu của người xem. Để một đồng tiền đầu tư vào điện ảnh trở thành đồng tiền khôn (và sinh lãi) là điều không dễ dàng, nhưng không phải là không làm được.