Rangoli - Nghệ thuật tôn giáo Ấn Độ

Trong các nghi lễ tế thần cổ xưa, người Hindu thường vẽ những hình tròn có họa tiết ngoằn ngoèo dưới nền đất, tạo thành vị trí linh thiêng để đón các vị thần. Khi rangoli trở nên phổ biến, nó thiên về vai trò trang trí nhiều hơn để tô điểm cho hè phố, sân nhà... Để vẽ rangoli, người ta dùng loại bột gạo được nghiền mịn và nhuộm màu bằng phương pháp tự nhiên lấy từ bột nghệ, bột quế, lá bạc hà, than củi... Ngày nay, màu hóa học được dùng phổ biến hơn. Ngoài ra, những bức rangoli còn được vẽ bằng cát màu, ngũ cốc, cánh hoa... Kích thước của rangoli không có giới hạn, nó có thể nhỏ nhưng cũng có thể rất lớn. Do dễ kiếm vật liệu nên rangoli không phân biệt sang hèn mà có mặt ở khắp mọi nhà.

Khi vẽ rangoli, các nghệ sỹ phải tuân theo một quy định. Tất cả các đường vẽ đều phải khép kín quỷ dữ không có lối chui vào trong nhà... Việc sử dụng bột gạo đã biến rangoli thành các tác phẩm nghệ thuật có thể ăn được. Sau khi đã hình thành, kiến, chim hay các sinh vật khác có thể thoải mái dùng bữa và nhờ thế, rangoli trở thành biểu tượng của sự hài hòa giữa các thực thể, sinh vật với nhau. Các tác phẩm rangoli cũng không thể tồn tại vĩnh viễn và nó sẽ biến mất để nhường chỗ cho những tác phẩm sáng tạo mới.

Rangoli được tin là có nguồn gốc từ bang Maharashtra, rồi dần dần phổ biến ra phần còn lại của Ấn Độ. Rangoli được đặt tên khác nhau ở các vùng. Ví dụ ở Nam Ấn, họ gọi là Kolam, ở bang Rajasthan gọi là Madana, Chowkpurna là tên của rangoli ở Bắc Ấn, Alpana ở Bengal, Aripana  ở Bihar, Chowk pujan ở Uttar Pradesh, Muggu ở Andhra Pradesh và nhiều nơi khác.

Theo các tài liệu cổ về nghệ thuật hội họa Ấn Độ, xưa kia, có một vị vua và cả vương quốc của ông đã vô cùng đau buồn về cái chết của con trai ngài Đại tư tế. Tất cả mọi người thành tâm cầu nguyện chúa trời đem lại cuộc sống cho cậu bé. Những lời khẩn cầu đó đã đưa thần Brahma tới và ngài yêu cầu nhà vua vẽ chân dung của cậu bé đã chết lên sàn nhà. Sau đó, ngài thổi sự sống vào bức chân dung, xoa dịu những đau buồn của cả vương quốc. Câu chuyện thần thoại này được xem là bằng chứng kinh điển của nghệ thuật rangoli.

Rangoli là từ tiếng Phạn, bắt nguồn từ hai từ rang có nghĩa là màu sắc và holi nghĩa là kỷ niệm. Do vậy rangoli có nghĩa là nghệ thuật sáng tạo tôn vinh màu sắc. Thời cổ đại, các mẫu rangoli đẹp được trang trí trước cửa nhà của người Ấn Độ để đón chào các vị khách. Bên cạnh việc trang trí, rangoli còn là biểu tượng của may mắn. Cho đến thời nay, rangoli vẫn giữ được sức hấp dẫn của mình và rất phổ biến ở nhiều lễ hội của Ấn như Diwali, Onam, Pongal hay những dịp đặc biệt như đám cưới, lễ mừng em bé ra đời... Mặc dù phổ biến như vậy, nhưng lễ hội ánh sáng Diwali là dịp rangoli được sử dụng nhiều nhất. Nhân dịp này, người dân vẽ rangoli trên lối vào cửa nhà vừa để đón khách quý vừa để nghênh tiếp nữ thần Lakshmi, vị thần tượng trưng cho thịnh vượng và giàu có. Theo truyền thống, rangoli sẽ do phụ nữ thực hiện.

Những thiết kế và nơi sáng tạo rangoli cũng khác nhau vì nó phản ánh truyền thống, phong tục và tập quán riêng biệt của từng vùng. Chẳng hạn ở Maharashtra, rangoli được vẽ lên cửa nhà để xua tà ma. Ở Tamil Nadu, Andhra Pradesh và Karnataka, kolam được vẽ dưới sân hoặc sàn nhà mỗi ngày. Ở Rajasthan,  mandana được vẽ trên tường...

 Chủ đề của rangoli thường là hình ảnh về các vị thần của người Hindu như thần Brahma (đấng sáng tạo ra vũ trụ), thần Shiva ( vị thần hủy diệt), Vishnu ( thần chuyên bảo tồn và bảo vệ vũ trụ), thần Lakshmi (vợ của thần Vishnu), Kali (vợ thần Shiva) hay Krishna (là tiền kiếp của thần Vishnu). Tuy nhiên, hình ảnh của thần Lakshmi là được sử dụng thông dụng nhất. Ngoài ra, hình ảnh các con vật như bò, voi, sư tử, ngựa và các loài chim muông như đại bàng hay chim công cũng là cảm hứng thiết kế rangoli...

Người Ấn Độ cho rằng, làm ra rangoli giống như gửi gắm một điều ước. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ truyền đạt điều ước đó bay cao, bay xa, hình rangoli sẽ ra đi để nhường chỗ cho một hình mới, một mơ ước mới, và điều đó sẽ được tiếp nối từ đời này sang đời khác.