Đánh giá toàn diện tồn tại, hạn chế, khắc phục vướng mắc, khó khăn trong đầu tư công

Theo Tờ trình tóm tắt của Chính phủ, nội dung sửa đổi Luật Đầu tư công đã cụ thể hóa đầy đủ, toàn diện 5 nhóm chính sách lớn, thể hiện sâu sắc tinh thần đột phá, cải cách, phân cấp, phân quyền của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Trung ương, Quốc hội, Chính phủ giữ vai trò kiến tạo, tăng cường hoàn thiện thể chế và kiểm tra, giám sát; bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để đùn đẩy trách nhiệm, tránh tạo cơ chế “xin - cho”…

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 116 điều (sửa đổi 53 điều, bổ sung 22 điều, bãi bỏ 7 điều so với Luật Đầu tư công năm 2019), với các nội dung chủ yếu để cụ thể hóa 5 nhóm chính sách lớn gồm: nhóm chính sách thể chế hóa các cơ chế, chính sách thí điểm, đặc thù đã được Quốc hội cho phép áp dụng; nhóm chính sách về tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; nhóm chính sách về nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư, khai thác nguồn lực, năng lực thực hiện dự án đầu tư công của địa phương, doanh nghiệp nhà nước; nhóm chính sách về thúc đẩy thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài (vốn nước ngoài); nhóm chính sách về đơn giản hóa trình tự, thủ tục; bổ sung, làm rõ các khái niệm, thuật ngữ, quy định, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh nêu rõ, sau gần 5 năm thực hiện, Luật Đầu tư công năm 2019 đã bộc lộ một số khó khăn, hạn chế, vướng mắc. Do vậy, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí về sự cần thiết nghiên cứu, trình Quốc hội xem xét Luật Đầu tư công (sửa đổi) nhằm tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công, khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật.

Về phạm vi sửa đổi luật và thời gian thông qua luật, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, việc sửa đổi luật cần xem xét về tổng thể, đánh giá toàn diện những tồn tại, hạn chế để khắc phục các vướng mắc, khó khăn trong thực hiện đầu tư công, nhằm phát huy tối đa hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, vì vậy, nhất trí về phạm vi sửa đổi luật.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng thấy rằng, số lượng các điều, khoản luật thay đổi nhiều, phạm vi sửa đổi lớn (Chính phủ dự kiến sửa đổi 53 điều, bổ sung 22 điều, bãi bỏ 7 điều so với Luật Đầu tư công hiện hành); nhiều nội dung thể chế hóa các cơ chế, chính sách đặc thù mới được thí điểm, triển khai thực hiện trong thời gian ngắn; đòi hỏi phải đánh giá kỹ về tác động chính sách và nghiên cứu, rà soát thận trọng để bảo đảm việc ban hành luật phù hợp với yêu cầu của thực tế.

Bảo đảm các nội dung sửa đổi phải phù hợp với Hiến pháp

Cho ý kiến về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị hồ sơ, tài liệu dự án Luật của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thẩm tra sơ bộ dự án Luật của Ủy ban Tài chính - Ngân sách cùng các cơ quan của Quốc hội; đồng thời lưu ý, tiếp tục rà soát để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng về hoàn thiện chính sách, pháp luật về đầu tư công; bảo đảm quy định của dự thảo Luật phù hợp với Hiến pháp và đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật; rà soát các quy định về áp dụng pháp luật, điều khoản thi hành nhằm bảo đảm tính khả thi.

Quan tâm đến tính hợp hiến của dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, các nội dung sửa đổi Luật Đầu tư công lần này nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong đầu tư công, song điều cơ bản là phải bảo đảm các nội dung sửa đổi phù hợp với Hiến pháp.

Đơn cử, đối với những vấn đề về thẩm quyền quyết định dự toán, theo quy định của Hiến pháp, đây là thẩm quyền của Quốc hội, của HĐND. Đặt vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng nêu rõ, tùy theo ngân sách cấp nào thì những nội dung này không thể phân quyền, giao cho cơ quan hành pháp vì sẽ trái nguyên tắc của Hiến pháp. Do vậy, cần rà soát để bảo đảm tuân thủ đúng quy định của Hiến pháp.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị, dự thảo Luật cần bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các luật khác có liên quan. Đây vừa là điểm thuận lợi, vừa là thách thức, bởi lẽ, cùng với việc sửa đổi Luật Đầu tư công thì Chính phủ cũng đang trình Quốc hội xem xét 2 dự án luật là: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đầu thấu (một luật sửa 4 luật) và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Dự trữ quốc gia (1 luật sửa 7 luật).

Nêu vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, thuận lợi là nếu có những nội dung sửa đổi thì chúng ta có cơ hội để sửa đổi đồng bộ luôn trong các dự thảo luật có liên quan, nhưng thách thức là nếu trong dự thảo Luật này đề xuất sửa đổi nhưng các dự thảo luật khác không đề xuất sửa đổi sẽ dẫn tới "vênh" và thiếu thống nhất của hệ thống pháp luật, đồng nghĩa sẽ gây ra vướng mắc trong triển khai thực tiễn.

Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị, cần rà soát thật kỹ để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật.