Được sự đồng ý của lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tổ chức Lễ kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Ban Công tác đại biểu, đây là dịp để các thế hệ lãnh đạo Ban, công chức thuộc Vụ Công tác đại biểu và Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử qua các thời kỳ hội ngộ, cùng nhìn lại chặng đường 20 năm xây dựng và phát triển. Nhiều kỷ niệm, thành tựu được nhắc lại bằng những ngôn từ dung dị, chân thành sẽ là những hồi ức đẹp, nguồn tư liệu quý để tiếp nối hành trình phát triển.

Tại Kỳ họp thứ Mười một, Quốc hội khóa XIV, tôi được tin tưởng giới thiệu để Quốc hội bầu làm Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) và bổ nhiệm làm Trưởng Ban Công tác đại biểu (CTĐB). Khoảng thời gian gần 2 năm với cương vị Trưởng Ban, sự gắn bó về thời gian chưa đủ dài nhưng sau mỗi nhiệm vụ hoàn thành, đặc biệt nhận được sự quan tâm sâu sắc của Lãnh đạo Quốc hội, UBTVQH, tin tưởng và tình cảm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài Quốc hội, tôi cảm nhận thấy trọng trách, vinh dự của Ban, tâm huyết và tình cảm với Ban ngày càng lớn dần.

Nhân Lễ kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Ban CTĐB là dịp để nhìn lại kết quả trong hai năm 2021, 2022 trong hành trình xây dựng và phát triển của Ban.Tập trung làm tốt công tác quy hoạch ĐBQH chuyên trách và cán bộ thuộc thẩm quyền quản lý của UBTVQH. Có làm tốt công tác cán bộ mới giúp Quốc hội hoạt động hiệu lực, hiệu quả, thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao. Ban Công tác đại biểu phải là cơ quan tham mưu tốt cho ĐĐQH về công tác cán bộ. Tăng cường hơn nữa công tác bồi dưỡng ĐBQH, bảo đảm chất lượng, đúng nội dung đại biểu cần, lựa chọn báo cáo viên có trình độ, am hiểu về Quốc hội, có kinh nghiệm và kiến thức, phải là những chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực.

Phát huy vai trò nòng cốt tham mưu, phục vụ công tác bầu cử

Vượt lên những khó khăn thách thức ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, bám sát chỉ đạo của lãnh đạo Quốc hội, UBTVQH, thông qua công tác phối hợp với các cơ quan hữu quan, Ban CTĐB đã phát huy vai trò nòng cốt trong tham mưu, phục vụ cuộc bầu cử ĐBQH khóa XV, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026. Các hoạt động Ban chủ trì, tham mưu như: Nghị quyết dự kiến cơ cấu, thành phần, số lượng ĐBQH khóa XV; Nghị quyết ấn định và công bố số đơn vị bầu cử ĐBQH; Nghị quyết về điều kiện, tiêu chuẩn của ĐBQH, đại biểu HĐND; Nghị quyết công bố danh sách chính thức người ứng cử; chủ trì tiếp nhận hồ sơ và biên bản ngày bầu cử, phối hợp giải quyết khiếu nại tố cáo liên quan đến nhân sự ứng cử…

Bên cạnh đó, Ban đã tham gia các hoạt động liên quan đến nghiệp vụ bầu cử và tuyên truyền bầu cử; chủ trì soạn thảo Sách Hỏi đáp về bầu cử, mẫu hồ sơ ứng cử, phiếu bầu cử, tham mưu UBTVQH, Hội đồng bầu cử quốc gia giám sát bầu cử, xây dựng báo cáo tình hình Ngày bầu cử và Tổng kết kết quả cuộc bầu cử.

Bảo đảm quy trình chặt chẽ tham mưu công tác nhân sự

Trên cơ sở chỉ đạo của Đảng đoàn Quốc hội, Ban CTĐB đã tham mưu UBTVQH và trực tiếp phục vụ Quốc hội thực hiện các quy trình kiện toàn nhân sự cấp cao của Nhà nước tại Kỳ họp thứ Mười một, Quốc hội khóa XIV, các kỳ họp trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Cùng với đó là công việc liên quan đến nhân sự các cơ quan của Quốc hội, Đoàn ĐBQH và các Nhóm nghị sĩ ĐBQH khóa XV.

Quy trình kiện toàn nhân sự được Ban chuẩn bị chu đáo, đúng quy trình, thủ tục. Mặc dù thời gian tổ chức các phiên họp về công tác nhân sự được rút ngắn nhưng việc tham mưu được thực hiện kịp thời, chất lượng; hồ sơ nhân sự được chuẩn bị đầy đủ; công tác phối hợp với các cơ quan nhịp nhàng, chính xác, góp phần quan trọng vào thành công các kỳ họp Quốc hội.

Năm 2022, nhiều chủ trương của Đảng về công tác cán bộ được sửa đổi. Từ công tác quy hoạch, phân cấp quản lý cán bộ, xử lý kỷ luật đến xác định biên chế của hệ thống chính trị giai đoạn 2022 - 2026... đã được Ban CTĐB tham mưu Đảng đoàn Quốc hội, UBTVQH để áp dụng phù hợp, hiệu quả với tính chất đặc thù của Quốc hội.

Động lực, vinh dự hoàn thành khối lượng công việc lớn

Ngay từ những ngày đầu nhiệm kỳ, Ban CTĐB được phân công 11/107 nhiệm vụ trong chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội, UBTVQH khóa XV để thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Trong đó, có các nhiệm vụ khó, chưa có tiền lệ như tham mưu xây dựng các đề án, nghị quyết. Với tinh thần trách nhiệm, cầu thị, đến nay Ban CTĐB cơ bản hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Quy trình thực hiện các đề án, nghị quyết được Ban CTĐB tiến hành thận trọng, luôn bám sát chỉ đạo, định hướng của Đảng đoàn Quốc hội, UBTVQH. Ban đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học và đối tượng chịu tác động trực tiếp từ mỗi đề án, nghị quyết. Từng giải pháp, nhiệm vụ được Ban nghiên cứu kỹ lưỡng và đề xuất trên cơ sở quy định pháp luật và kết quả từ thực tiễn.

Những sản phẩm do Ban tham mưu UBTVQH ban hành đã được kịp thời triển khai, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động các cơ quan của Quốc hội, ĐBQH và hoạt động của HĐND các cấp. Từ hoạt động tham mưu của Ban CTĐB, Đảng đoàn Quốc hội, UBTVQH đã thông qua các chuyên đề “Đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”; Đề án “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát, hướng dẫn của UBTVQH đối với HĐND”; Nghị quyết số 15/2022/UBTVQH15 ngày 16.02.2022 quy định “về việc sử dụng chuyên gia tham vấn Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc UBTVQH”; Nghị quyết số 238/2021/NQ-UBTVQH15 ngày 27.8.2021 ban hành “Quy chế làm việc mẫu của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội” ; Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 “Hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND”.

Chủ động, khoa học trong công tác bồi dưỡng

Để nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Ban tham mưu UBTVQH ban hành “Kế hoạch và khung chương trình bồi dưỡng đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2021 - 2026” và xuất bản các ấn phẩm như “Đại biểu Hội đồng nhân dân - Những điều cần biết”; “ĐBQH - Những điều cần biết… Đây là căn cứ, tài liệu tham khảo để hoạt động bồi dưỡng trong nhiệm kỳ 2021 - 2026 được tiến hành khoa học, chủ động.

Tranh thủ thời điểm “vàng” hỗ trợ tối ưu cho đại biểu dân cử, năm 2022, Ban CTĐB đã tổ chức 35 hội nghị bồi dưỡng ĐBQH và đại biểu HĐND với sự tham gia của hàng ngàn lượt đại biểu. Các chuyên đề như “bồi dưỡng kiến thức về cơ chế, chính sách phục hồi và phát triển kinh tế sau tác động của đại dịch Covid-19”; Tài chính ngân sách, Kiến thức cơ bản về Nghi thức lễ tân ngoại giao... khẳng định tính chất thực tế, thiết thực, nội dung và phương pháp trình bày của báo cáo viên. Các hội nghị cũng đã trở thành diễn đàn để ĐBQH, đại biểu HĐND có nhiều cơ hội giao lưu, trao đổi và học hỏi kinh nghiệm. Nguồn tài liệu trên trang web ttbd.quochoi.vn, các tập san chuyên đề được quan tâm, đánh giá tính hữu ích trong công tác nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn.

Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Ban CTĐB đã rà soát, nghiên cứu các văn bản pháp luật về chế độ, chính sách cho ĐBQH để kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung hợp lý. Từ đó, tham mưu UBTVQH ban hành Nghị quyết 374/NQ-UBTVQH15 ngày 15.9.2021 ban hành “Quy chế quản lý và sử dụng hộ chiếu ngoại giao của ĐBQH hoạt động chuyên trách ở Trung ương và cán bộ, công chức thuộc thẩm quyền quản lý của UBTVQH”. Hiện, dự thảo Nghị quyết quy định về thi đua, khen thưởng đối với ĐBQH đã được Ban CTĐB trình xin ý kiến UBTVQH tại phiên họp tháng 2.2022. Cùng với các Đề án “Nâng cao năng lực, chất lượng hoạt động của ĐBQH”; Nghị quyết “Quy định một số nội dung về bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động của ĐBQH” là những nhiệm vụ Ban CTĐB cần tiếp tục hoàn thiện trong thời gian tới để trình UBTVQH.

Làm tốt vai trò cơ quan thực hiện nhiệm vụ kết nối

Được sự quan tâm của lãnh đạo Quốc hội, trực tiếp là chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội và Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban CTĐB đã tham mưu UBTVQH tổ chức 2 Hội nghị tổng kết tình hình tổ chức, hoạt động của HĐND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đây là đổi mới đột phá thể hiện tinh thần chuẩn bị “từ sớm, từ xa” để đánh giá những thuận lợi, ưu điểm, kết quả nổi bật, những kinh nghiệm quý, đồng thời kịp thời phát hiện những tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong tổ chức và hoạt động của HĐND. Qua đó, tăng tính chủ động trong việc xây dựng Nghị quyết hàng năm và cho cả nhiệm kỳ, chương trình hành động thực hiện nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ ở các tỉnh, thành phố, bảo đảm sự lãnh đạo của cấp ủy đối với hoạt động của HĐND.

Năm 2022, Hội nghị Thường trực HĐND 6 khu vực được tổ chức sau gần 2 năm bị gián đoạn bởi dịch Covid-19. Các hội nghị đều được lãnh đạo Quốc hội tham dự và chỉ đạo. Trong Kế hoạch số 389/KH-UBTVQH15 ngày 16.12.2022 tổ chức triển khai thực hiện Đề án “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác giám sát, hướng dẫn của UBTVQH đối với HĐND” đặt ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp đối với Ban CTĐB và Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố trong việc đổi mới phương thức tổ chức Hội nghị Thường trực HĐND. Theo đó, Hội nghị dự kiến được tổ chức theo hướng gắn với theo dõi, giám sát việc thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội của vùng, các địa bàn như khối các thành phố trực thuộc Trung ương; khối các tỉnh, thành phố theo yêu cầu liên kết vùng hoặc có đặc điểm chung về tính chất địa bàn, về quy mô và đặc điểm phát triển kinh tế; kết hợp việc tổ chức theo chuyên đề, theo lĩnh vực.

Công tác tham mưu, phục vụ UBTVQH giám sát hoạt động của HĐND được đổi mới theo hướng chủ động, thay vì chờ tiếp nhận báo cáo, kiến nghị từ HĐND, Ban CTĐB đã hướng dẫn địa phương báo cáo theo đề cương, đề nghị cung cấp số liệu liên quan đến nhân sự. Thông qua sự tương tác hai chiều giữa UBTVQH và HĐND đã khẳng định vai trò của Ban CTĐB trong việc tăng cường sự gắn kết giữa UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc UBTVQH với HĐND các cấp, là cầu nối truyền tải tiếng nói, nguyện vọng của địa phương đến gần hơn các cơ quan Trung ương.

Dấu ấn để nhớ về

Những sự kiện, con số trên là một số hoạt động điển hình của Ban góp phần tích cực xây dựng hình ảnh Quốc hội Khóa XV chủ động, đổi mới, trách nhiệm, thiết thực và hiệu quả. Trong đó, có những nhiệm vụ là kế thừa, phát triển từ nhiều nhiệm kỳ trước, có những nhiệm vụ lần đầu triển khai. Để có kết quả đó, Ban CTĐB đã nhận được sự quan tâm của lãnh đạo Quốc hội. Ngoài thiết lập cơ chế, đề ra yêu cầu từng nhiệm vụ, sự chỉ đạo thường xuyên, kịp thời của lãnh đạo Quốc hội đã tạo động lực để Ban CTĐB ý thức sâu sắc hơn trọng trách đảm nhiệm. Kết quả đạt được còn có sự lãnh đạo sát sao, thống nhất của tập thể lãnh đạo Ban, nỗ lực, đoàn kết, trách nhiệm của cán bộ, công chức và đảng viên của Ban.

Ghi nhận những kết quả đó, nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập, Ban CTĐB vinh dự được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhì; Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen, một số cá nhân có thành tích xuất sắc trong cuộc Bầu cử ĐBQH khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 và cá nhân có thành tích đột xuất trong năm 2022.

Trên cơ sở kế thừa Nghị quyết số 368/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 17.3.2003 về việc thành lập Ban CTĐB, Nghị quyết số 575/UBTVQH12 ngày 31.01.2008 về chức năng, nhiệm vụ của Ban CTĐB, ngày 11.7.2022, UBTVQH đã ban hành Nghị quyết số 21/2022/UBTVQH15 về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ban CTĐB bao quát đầy đủ chức năng, nhiệm vụ Ban CTĐB đã thực hiện trong 20 năm qua. Đây là sự ghi nhận của UBTVQH về tinh thần “sẵn sàng” nhận nhiệm vụ của Ban CTĐB và là cơ sở pháp lý vững chắc để Ban thực hiện tốt hơn nhiều nhiệm vụ trong thời gian tới. Các văn bản pháp lý sau sẽ sửa đổi hoặc thay thế văn bản trước, nhưng ngày 17.3.2003 sẽ mãi là dấu ấn để tất cả chúng ta, những người đã, đang và sẽ gắn bó với Ban CTĐB nhớ về.