Dự án năng lượng quốc gia trên tuyến giao tranh xưa

Trên tuyến Quốc lộ 1 đoạn qua xã Quảng Đông (huyện Quảng Trạch), gần kề khu mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp nơi Vũng Chùa - đảo Yến là âm thanh sôi động cùng hình ảnh quyết tâm lao động hăng say của hơn 2.000 công nhân đang thực hiện Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch. Trong đó, Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I, tổng mức đầu tư 41.130 tỷ đồng đang thành hình với lò hơi, nhà điều khiển trung tâm, ống khói quy mô… được xem là trung tâm năng lượng quan trọng của quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện của cả nước từ năm 2026. Kế đó, Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch II dự kiến sẽ tiếp tục được triển khai, phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước vào các năm tiếp theo.

Sự bình yên của một vùng đất ven biển, giáp núi, cận đèo Ngang với những câu thơ xưa và những khu công nghiệp mọc lên san sát hôm nay sẽ khiến không ít người có thể hình dung nơi đây từng là chốt giữ hiểm yếu của quân đội ta trong bối cảnh đế quốc Mỹ tung ra các toán biệt kích cả trên rừng, lẫn dưới biển và phủ máy bay rải bom để thực hiện chiến dịch chiến tranh phá hoại. Quân và dân khu vực đèo Ngang đã cùng đồng lòng ngăn chặn các phi vụ biệt kích, cùng chiến đấu, bám trụ để bảo đảm sản xuất và thực hiện nhiệm vụ trị an cho đến ngày thống nhất đất nước.

Ngày nay, khu vực này đã được “thay da đổi thịt” với diện mạo quy hoạch đổi mới; trong đó, Dự án năng lượng quốc gia Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch là mũi nhọn phát triển của địa phương. Đến thăm công trình trong những ngày tháng 4 nắng miền Trung gió Lào bỏng rát, chúng tôi không khỏi bất ngờ với quy mô của các hạng mục cùng sự nhọc nhằn nhưng đầy quyết tâm của đội ngũ công nhân trên công trường; chẳng mảy may một bóng cây xanh, cộng thêm hệ thống sắt, thép chằng chịt khiến nhiệt độ càng thêm nóng nực nhưng cũng không vì vậy mà tiến độ thi công bị kéo lùi.

Hiện, Dự án Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch I đã đạt trên 4,5 triệu giờ công lao động an toàn, tiến độ tổng thể đạt 55,23%. Dự kiến đến cuối năm 2024, tiến độ tổng thể đạt khoảng 78%. Tiến độ phát điện Tổ máy 1 dự kiến là ngày 19.5.2026 và Tổ máy 2 là ngày 19.10.2026. Kỹ sư Nguyễn Ngọc Giáp thuộc Ban Quản lý Dự án điện 2 cho biết: để bảo đảm quy trình an toàn khi làm việc, công trường được kiểm soát chặt bằng hệ thống vân tay, camera giám sát, thiết bị đo tốc độ phương tiện, đo nồng độ cồn, rà kim loại… “Dự án gồm nhiều hạng mục thi công phức tạp, tập trung khối lượng lớn thiết bị máy móc và nhân công nên công tác an toàn lao động, bảo vệ môi trường luôn được chủ đầu tư, nhà thầu quan tâm đặt lên hàng đầu, để hạn chế tối đa sự cố làm ảnh hưởng đến sức khỏe người tham gia thi công, tài sản, trang thiết bị công trình”, anh Nguyễn Ngọc Giáp cho biết.

Thời điểm này, hướng đến ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Quốc tế lao động, cũng như hòa cùng hào khí 420 năm thành lập tỉnh Quảng Bình, công trường dự án năng lượng quốc gia trên tuyến lửa xưa vẫn sôi động không khí làm việc không một ngày nghỉ, để duy trì nhịp lao động đã vào guồng, cũng như đáp ứng yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ về thời hạn phát điện. "Toàn thể liên danh các nhà thầu Mitsubishi Corporation - Huyndai Engineering và Tổng công ty Xây dựng số 1 cũng như 2.000 công nhân trên công trường đang cùng đồng lòng, quyết tâm, "vượt nắng" để duy trì nhịp lao động xuyên suốt, không ngừng nghỉ, đáp ứng tiến độ đề ra", lãnh đạo Ban Quản lý Dự án điện 2 cho biết.

Miền đất khó biến nắng gió thành nguồn lực

Từ đèo Ngang đi ngược về phía Nam của tỉnh Quảng Bình, những huyện, thị xã ven biển đều trải dài cát trắng. Trong đó, vùng đất giáp biển của hai huyện Quảng Ninh, Lệ Thủy bạt ngàn cát trắng với những hàng phi lao, dương xanh là nơi con người luôn phải vật lộn với thiên nhiên khắc nghiệt. Mặc dù vậy,  ý chí cách mạng đã hun đúc nên một thế hệ quân dân vùng biển kiên cường đã từng lập nên những chiến công hiển hách trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, góp phần vào đại thắng lịch sử mùa Xuân năm 1975.

Trở lại dải đất này hôm nay, trên con đường “tránh lũ” vượt qua vùng cát trắng các huyện Lệ Thủy, Quảng Ninh, cuộc sống và diện mạo nơi đây đã đổi khác. Cát trắng và gió Lào rát bỏng nay đã trở thành nguồn lực, tiềm năng cho những "cánh đồng" điện gió sải cánh trên 33km cung đường Quốc lộ 1 tránh lũ. Trong đó, có cụm trang trại điện gió B&T do Công ty AMI AC Renewables, có công suất 252MW, tổng vốn đầu tư hơn 8.113 tỷ đồng; Nhà máy Điện mặt trời Dohwa Lệ Thủy, công suất 49,5MWp, tổng vốn đầu tư hơn 1.037 tỷ đồng…

Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp khác cũng đang đăng ký đầu tư các dự án năng lượng tái tạo tận dụng nguồn lực thiên nhiên nắng, gió của địa phương. Đặc biệt, sản phẩm năng lượng tái tạo điện gió ngoài khơi đang được thăm dò, đánh giá, lập dự án cho giai đoạn 2025 - 2030. Chủ tịch HĐQT Công ty AMI Renewables Nguyễn Nam Thắng cho biết, đơn vị đang thí điểm sản xuất hydrogen và ammonia xanh quy mô nhỏ, để tiến tới kết hợp khi đầu tư điện gió ngoài khơi.

Được biết, năm 2023, Cụm trang trại điện gió B&T đóng góp cho ngân sách địa phương 110 tỷ đồng, 60% sản lượng điện toàn tỉnh. Bên cạnh đó, những “cánh đồng gió” với khoảng 100 nhân sự địa phương là kỹ sư vận hành, bảo vệ, công nhân vệ sinh, chăm sóc cây cối… góp phần thay đổi không chỉ diện mạo cả vùng mà còn cùng với sự phát triển của nghề đi biển để thay đổi căn cơ cả đời sống người dân vùng đất cách mạng.

Kết hợp nhiệt điện, điện gió, điện mặt trời… phù hợp với Quy hoạch điện VIII của Thủ tướng Chính phủ, hệ thống hạ tầng năng lượng đa dạng đang dần trở thành động lực phát triển chính của Quảng Bình, sớm đưa địa phương trở thành trung tâm năng lượng mới của quốc gia.

Những vùng đất vang danh trong lịch sử tiếp tục được gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, đưa tỉnh Quảng Bình tự hào vươn lên từ đất lửa kháng chiến mà thế hệ sau mãi khắc ghi. “Khi tạo được nền tảng vững vàng từ hạ tầng, tỉnh sẽ có nhiều dư địa để bứt phá trong các năm kế tiếp. Đó là động lực vững và mạnh để mỗi cá nhân và cả tập thể cùng nhau hiện thực hóa khát vọng phát triển Quảng Bình anh hùng, bất khuất”, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Vũ Đại Thắng nhấn mạnh.