Phương tiện truyền thông - vũ khí tranh cử

Văn hóa tranh cử

Để bảo đảm các cuộc vận động tranh cử diễn ra một cách công bằng, nhiều nước đã ban hành Bộ quy tắc ứng xử đưa ra những quy định về vận động tranh cử. Cụ thể, các bên tham gia tranh cử được tự do bình luận về cương lĩnh, chương trình hành động của các đối thủ, thu hút cử tri, tổ chức mít tinh, treo cờ, biểu ngữ, áp phích...; nhưng không được vượt quá các chuẩn mực về đạo đức, văn hóa. Pháp luật về bầu cử ở nhiều nước cấm những nội dung gây chia rẽ, hận thù về tôn giáo, sắc tộc, vị thế xã hội, không được kêu gọi lật đổ chính quyền, không kêu gọi bạo lực...

Pháp luật một số nước cấm tổ chức tuyên truyền vận động tranh cử ở một số địa điểm như gần doanh trại quân đội, trên các phương tiện giao thông công cộng, không được treo áp phích lên tường các tòa nhà công sở và các khu dân cư. Quy định này giúp cho hoạt động vận động tranh cử không làm gián đoạn hoạt động nhà nước và không làm ảnh hưởng đến cuộc sống riêng tư của người dân. Để bảo đảm tính vô tư trong tuyên truyền, một số nhân vật cũng bị cấm tham gia hoạt động này, ví dụ như thành viên ủy ban bầu cử, thẩm phán, công tố viên, cảnh sát; nếu nhà báo mà không phải là ứng cử viên cũng không được tham gia tuyên truyền.

Vai trò của truyền thông

Các phương tiện truyền thông đại chúng đóng vai trò then chốt trong vận động tranh cử. Hầu hết các ứng cử viên đều đặc biệt quan tâm tới việc sử dụng phương tiện này để quảng bá hình ảnh và cương lĩnh tranh cử. Vì vậy, việc sử dụng truyền hình, truyền thanh, báo chí trong vận động tranh cử cũng được pháp luật các nước điều chỉnh chi tiết. Mỗi đảng đều được cấp một lượng thời gian lên hình và phát sóng, được cung cấp khoản tiền nhất định trả cho lên hình và phát sóng; còn thứ tự phát thanh, truyền hình do các đảng thỏa thuận với nhau, hoặc do ủy ban bầu cử quyết định. Việc sử dụng các kênh truyền hình và phát thanh tư nhân vào mục đích vận động tranh cử bị cấm ở một số nước như ở CH Séc. Nhưng ở Mỹ, nơi truyền hình và phát thanh đều thuộc tư nhân, để bảo đảm sự bình đẳng, pháp luật quy định một mức giá truyền hình hoặc phát thanh cho vận động tranh cử. Đối với các thông tin liên quan đến tuyên truyền vận động tranh cử được đưa lên báo, ở Nga quy định nếu bài báo, bài phỏng vấn… do quỹ vận động tranh cử thanh toán, đảng hoặc ứng viên phải cung cấp thông tin về việc đã trả tiền như thế nào.

Pháp luật các nước thường cấm công bố các kết quả thăm dò dư luận trước ngày bầu cử một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ ở Đức, quy định này là 14 ngày; ở Hungary là 8 ngày; ở Pháp là 7 ngày. Hoạt động tuyên truyền vận động tranh cử thường phải chấm dứt trước giờ bầu cử 24 tiếng. Những quy định trên nhằm tạo ra khoảng lặng cần thiết cho cử tri suy ngẫm thêm trước giờ G, tránh những tác động tâm lý không đáng có, tăng tính khách quan cho bầu cử.

Thông thường ủy ban bầu cử ở các nước có trách nhiệm giám sát hoạt động vận động tranh cử, bảo đảm quá trình này được tiến hành một cách văn minh, theo đúng pháp luật. Nếu phát hiện trường hợp vi phạm, ủy ban này có quyền đề nghị tòa án tước bỏ tư cách ứng viên. Ví dụ ở Nga trong vòng 3 ngày từ lúc nhận được đề nghị, tòa án phải xem xét và ra phán quyết về những trường hợp mà ủy ban cho rằng có vi phạm luật bầu cử.

Ngoài ra, ở các nước hoạt động vận động tranh cử thường được chuyên nghiệp hóa, ngày càng có nhiều hãng chuyên cung cấp dịch vụ xây dựng chương trình và tiến hành vận động tranh cử hiệu quả cho các đảng phái và ứng cử viên. Hoạt động của các hãng này cũng được quy định cụ thể trong pháp luật bầu cử và các mảng pháp luật liên quan như luật công ty, luật hợp đồng…