Phiên chợ Tết quê

Chợ họp một tháng sáu phiên vào các ngày 4, 9, 14, 18, 24, 28 âm lịch. Cứ đến ngày phiên chợ, kẻ bán người mua khắp nơi trong vùng đổ về đông nghịt. Các hàng đồ đồng từ Đại Bái đưa lên, thóc gạo từ Nghi An (huyện Lang Tài) gánh tới, lụa tơ tằm Ngăm Điền, hàng vàng mã Đông Hồ, hàng vải dệt Đại Mão đưa sang... Nhưng đông vui nhất, nhiều hàng hóa nhất trong năm là ngày phiên 28 tháng Chạp được gọi là phiên chợ Tết.

Dù xa quê lâu năm, lại sống ở thành phố lớn, với nền “văn minh siêu thị” phục vụ tận nhà, nhưng cứ gần đến phiên chợ Tết là tôi lại nao nao nhớ thời niên thiếu, túm áo mẹ theo đi chợ, vòi vĩnh mẹ mua quà. Bởi thế năm nay tôi về quê trước mấy ngày để đi chơi chợ Tết. Hệt như những ngày xa xưa, vào phiên chợ Tết, cả làng trên xóm dưới đều rộn ràng từ ba bốn giờ sáng. Dường như mọi người đều không ngủ, trời còn mờ sương đã bật dậy, hoan hỉ sáng đèn, đỏ lửa, sửa soạn bữa ăn sáng rồìi còn chuẩn bị mang hàng ra chợ. Tôi có bà chị họ ở gần nhà, từ tối hôm trước đã sang chơi, “có nhời” với tôi rằng: “Sáng sớm mai chú dậy ra đón ngõ cho chị nhá! Chị nhờ cái vía của chú dễ bán hàng...”. Hàng Tết của chị chỉ có cây nhà lá vườn: vài chục quả bưởi và mấy buồng chuối xanh bán cho người ta bày mâm ngũ quả. Tôi bỗng rưng rưng nhớ mẹ tôi xưa. Mẹ làm hàng xáo, phiên chợ nào mẹ cũng bảo tôi ra đón ngõ, chiều về tôi lại được mẹ cho quà, hôm thì mấy tấm mía, khi thì chiếc bánh đa rắc đầy vừng thơm phức.

Buổi sáng chưa tỏ mặt người, không gian còn mờ mờ trong sương đục mà dòng người đã nườm nượp đổ vào chợ từ các ngả. Những chiếc xe đạp thồ chất ngất những sọt lá dong, cải bắp, su hào, hành tỏi, gà qué... chen với người gánh bộ. Xe máy thồ hàng đủ loại xịt khói đen ngòm, bóp còi inh ỏi dẹp đường len lách. Mấy thửa ruộng bên ngoài cổng chợ thành bãi gửi xe dựng dày san sát.

Bước vào đến đầu chợ, tôi đã bị cuốn hút bởi một dãy hàng hoa, cây cảnh muôn hồng ngàn tía chen nhau: đào, quất, cúc, hồng, lay ơn, thược dược... từ đâu đã đổ về đây nhiều thế. Nhờ cuộc sống khá giả mà nơi làng quê đã phát triển thêm một nét văn hóa đẹp, đó là thú chơi hoa. Còn nhớ những năm cha tôi còn sống, cụ rất yêu hoa, năm nào về Tết tôi cũng ra chợ hoa Hàng Lược chọn mua một cành bích đào, buộc sau xe đạp về quê. Suốt dọc đường, gặp bà con thôn quê ai cũng trầm trồ khen đẹp, rồi hỏi: Bao nhiêu tiền thế anh? Khi tôi nói giá thì ai cũng tròn mắt lắc đầu. Có chị còn so sánh: Một cành đào này bằng cả số gà ăn tết nhà em rồi đấy! Thế mà Tết năm nay người dân quê đã đua nhau mua quất, mua đào. Một cây quất loại đẹp nhất chợ cũng tới năm trăm nghìn đồng, bích đào thì không chỉ bán cành mà còn cả những cây đào thế, gốc xù xì như cây cổ thụ.

Bên cạnh hàng hoa là đến dãy hàng tranh và lịch tờ, in các cô đào điện ảnh, các siêu sao bóng đá thế giới và các ca sĩ, người mẫu... đã thu hút rất đông nam nữ thanh niên hâm mộ. Nhìn cảnh này tôi bỗng nhớ câu thơ rất hay trong bài Chợ Tết của thi sỹ Đoàn Văn Cừ: “Anh hàng tranh kĩu kịt quảy đôi bồ/ Tìm đến chỗ đông người ngồi dọn bán/ Một thày khóa gò lưng trên cánh phản/ Tay mài nghiên hí hoáy viết thơ xuân...”. Ôi, chợ Tết quê bao năm rồi mà vẫn giữ được những nét xưa khiến lòng ta bồi hồi xúc động.

Các hàng quà bánh hôm nay nhiều bát ngát. Quán “mộc tồn”, phở tái, lòng lợn tiết canh... khách ẩm thực vào ra tấp nập, bia hơi rót sủi bọt tràn trề. Bên cạnh đó vẫn còn những món quà quê như bún riêu, bánh rán, bánh dầy... Tôi gặp lại một món quà mà bà ngoại tôi ngày xưa rất thích ăn, bà thường hát câu: Yêu em bánh đúc bẻ ba/ Mắm tôm quệt ngược cửa nhà anh xiêu. Chao ôi, một cô vợ chỉ nghiện món bánh đúc mắm tôm mà đã làm cho chàng trai xiêu cả cửa nhà. Tôi bước vào hàng bún riêu cua gọi một bát chỉ hết năm nghìn đồng, để tìm lại cái hương vị quê thời thơ ấu. Mấy bà đang ăn đều dừng đũa nhìn tôi tỏ vẻ ngạc nhiên, có bà hỏi bỗ bã: Trông nhà bác lịch sự thế này mà lại vào đây ăn bún với chị em tôi.

Tôi lâng lâng đi giữa chợ. Này là hàng quần áo đủ loại chất đầy ngồn ngộn, rồi các hàng gốm sứ, đồ đồng, đồ nhôm bày la liệt. Góc chợ bên kia, các chị hàng hương cũng ngồi một dãy dài, những nén hương được thắp chào hàng, khói trầm bay ngan ngát khiến cả không gian ấm áp sắc xuân.

Đã quá trưa mà chợ vẫn đông, tôi tạt sang hàng rau quả thì gặp bà chị họ. Chị đã bán hết gánh chuối, bưởi, giờ đang lúi húi chọn mua bó lá dong và nắm lạt giang gói bánh chưng. Trong đôi quang thúng của chị đã xếp lỉnh kỉnh những hàng Tết: mấy cân thịt lợn, măng, miến, vàng mã, hương vòng, hương thẻ và trầu cau cúng, lại cả mấy nắm cây mùi già và một chiếc chổi rơm còn thơm mùi nếp.

Thấy tôi, chị cười xởi lởi: Chú tốt vía thật đấy, sáng nay được chú đón ngõ, chị chỉ bán một lúc hết hàng, lại còn nhanh chân xuống đầu làng Bưởi Cuốc mua đón được một thúng cam về chợ bán lãi được năm chục nghìn đấy. Rồi chị nhờ tôi sáng mùng một Tết sang xông nhà hộ.

Tôi vừa chớm bước chân đi thì chị gọi lại bảo: Này, anh Lành (chồng chị) cắt tóc ở cổng chợ đấy, chú ra cắt cái tóc mới mà ăn Tết.

Lại một nét quê kiểng còn sót lại. Tôi nhớ thuở bé, cứ đến hăm tám Tết, mẹ đưa tôi đi chợ làng, bao giờ người cũng dẫn tôi ra hàng thợ cạo, cắt mái tóc bù xù như tổ quạ. Hồi ấy cắt tóc về, dù ngứa nhanh nhách tôi cũng chẳng bao giờ gội đầu ngay, tôi chờ đến tận chiều ba mươi Tết, mẹ vơ một đống lá vườn, kê bếp đun một nồi nước to hoa mùi già rồi kéo tôi ra tắm gội tất niên. Mẹ gọi đùa là “làm lông”. Sáng mùng một Tết, đầu tóc, quần áo vẫn còn phảng phất hương thơm vấn vít.

Xế chiều, chợ vãn dần, trời lây rây mưa bụi, những hạt mưa li ti đậu như sương trên cỏ và những đám mạ xanh non. Dòng nước nông giang đã đổ về đỏ đậm phù sa. Các thửa ruộng bên đường đã được cày bừa nhuyễn như bột, nhiều ruộng mới cấy, lúa chưa kịp bén chân. Tết năm nay thời tiết đẹp, ai cũng yên lòng đón xuân.