Phiên chất vấn nóng bỏng của QH năm 1946

"Trong nước có những việc không hay, đó là việc của tôi"

Kỳ họp đầu tiên của QH diễn ra vào ngày 2.3.1946, nội dung quan trọng nhất là dàn xếp được sự hợp tác với các phần tử của các tổ chức như Việt Quốc, Việt Cách… nhằm thực hiện được một khối thống nhất rộng rãi để đất nước đủ sức vượt qua những mưu đồ đen tối của thế lực thực dân đang muốn trở lại xâm lược nước ta, xóa bỏ mọi thành quả cách mạng.

Biên bản kỳ họp này cho biết, thời gian diễn ra rất ngắn, chỉ từ 9h đến 13h10, được điều hành rất nghiêm trang nhưng tự do. Theo thông lệ quốc tế, người chủ tọa đầu tiên khi chưa có những chức vụ qua bầu cử được giao cho đại biểu cao niên nhất là cụ Ngô Tử Hạ, đại biểu tỉnh Ninh Bình. Một số người dân được vào theo dõi từ trên hàng ghế trên gác cao nhất của Nhà hát lớn.

Kỳ họp đầu tiên của Quốc hội diễn ra vào ngày 2/3/1946 tại Nhà hát lớn Hà Nội	Ảnh: Tư liệu

Không khí sôi nổi nhất của kỳ họp này chính là phiên chất vấn các thành viên Chính phủ. Bộ trưởng Bộ Thông tin lúc đó là ông Trần Huy Liệu đã trả lời các chất vấn của đại biểu là tại sao lại xếp khối đại biểu của Việt Quốc sang cực hữu. Bộ trưởng Trần Huy Liệu đã cho biết: vấn đề là đường lối chính trị chứ không phải chỗ ngồi.

Cũng tại phiên chất vấn này, cố Bộ trưởng Bộ Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng đã có những phát biểu vô cùng ấn tượng về tình hình đất nước: “Nhà nước đã vượt qua nhiều khó khăn, đó là công lao của Hồ Chủ tịch. Nhưng trong nước có những việc không hay, đó là việc của tôi”.

Trả lời các câu chất vấn của đại biểu về việc áp dụng luật của Việt Nam đối với người ngoại quốc, tài sản của người Pháp và về tội hối lộ, Bộ trưởng Tư pháp Vũ Đình Hòe khi ấy đã khẳng định, nước Việt Nam đã là nước tự chủ thì người ngoại quốc sống ở Việt Nam phải tuân theo luật pháp Việt Nam và Chính phủ đang kiên quyết bài trừ tệ hối lộ.

Xoay quanh việc phát hành đồng bạc mới, về các loại thuế dự định ban bố, vấn đề chế độ tiền lương công chức; vấn đề có phải Pháp và Trung Quốc ký hiệp ước với nhau để biến Hải Phòng thành một thương cảng tự do hay không, Bộ trưởng Tài chính Lê Văn Hiến đã rất mạnh mẽ nói rằng, Việt Nam là nước có chủ quyền nên mọi thỏa thuận mà không có sự tham dự của Việt Nam thì chúng ta “có quyền không biết đến”.

Trả lời vì sao Chính phủ lại đem vấn đề thay đổi quốc kỳ ra bàn, người đứng đầu Chính phủ lên tiếng một cách đanh thép: “Chính phủ không bao giờ dám thay đổi quốc kỳ, chỉ vì một vài người trong Chính phủ đề nghị việc ấy lên nên Chính phủ phải để qua Ban thường trực QH xem xét. Tình thế từ ngày ấy đến giờ biến chuyển nhiều, lá cờ đỏ sao vàng đã nhuộm bao nhiêu máu chiến sỹ Việt  Nam ở Nam bộ và Nam trung bộ, đã đi từ Âu sang Á, tới đâu cũng được chào đón kính cẩn. Bây giờ trừ khi cả 25 triệu đồng bào, còn ra không ai có quyền gì mà thay đổi nó”.

Tại phiên chất vấn này, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Chu Bá Phượng, Bộ trưởng Bộ Y tế Hoàng Tích Trí đã bị các đại biểu “chê” là lúng túng khi trả lời hoặc trả lời không rõ ràng.

Sau phần chất vấn, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ đứng ra từ chức để trao quyền cho QH bầu ra Chính phủ mới và sau đó Người lại được QH tín nhiệm bầu lại một lần nữa.

ĐBQH đi họp phải ở nhờ nhà dân

Đại biểu Dương Trung Quốc kể lại một câu chuyện do một nhà hoạt động lâu năm ở QH là cụ Lâm Quang Thự kể lại. Cụ Lâm Quang Thự nguyên là ĐBQH tỉnh Quảng Nam từ khóa đầu đến khóa III và sau đó cụ công tác tại VPQH.

Cụ kể rằng, 333 đại biểu đầu tiên được trúng cử, trong đó có một số đại biểu sống tại Hà Nội còn rất nhiều đại biểu đến từ các địa phương trên cả nước. Nhà nước lúc ấy đã độc lập nhưng rất nghèo, tài chính kiệt quệ nên không có tiền cung cấp nơi ăn chốn ở, xe cộ, tiền bạc cho các đại biểu.

Một ủy ban thân hào ủng hộ QH được thành lập và mời đến Trụ sở cũ của Hội khai trí Tiến Đức bên bờ hồ Hoàn Kiếm, lúc này được dùng làm cơ quan thường trực của QH (nay là Đoàn ca múa nhạc nhẹ Trung ương).

Sau khi đại diện Việt Minh yêu cầu, các thân hào, các nhà công thương Hà Nội đều xung phong nhận đại biểu về nhà mình ăn ở và chu cấp mọi điều kiện để dự họp QH. Cụ Lâm Quang Thự kể rằng, đoàn Quảng Nam có 4 người được một gia đình ở Hàng Bạc mời về, chủ nhà dành cho đoàn cả một tầng gác để sinh hoạt. Sau bữa cơm đầu tiên, chủ nhà trịnh trọng dẫn đoàn lên trước bàn thờ và khấn vái rất thành tâm: “Vái ngài phù hộ cho các đại biểu đây khỏe mạnh, ăn nói hơn người…”.

Từ những hồi tưởng về một Phiên chất vấn đầu tiên của QH, về những khó khăn gian khổ mà các đại biểu phải trải qua cũng như những tình cảm yêu mến mà đồng bào, cử tri dành tặng cho các đại biểu lúc bấy giờ, đại biểu Dương Trung Quốc cũng thẳng thắn thừa nhận: “Cho dù QH và thể chế dân chủ của chúng ta ngày nay đã đạt được nhiều thành tựu nhưng cũng có những giá trị mà đến nay ta vẫn còn phải phấn đấu nhiều mới nối gót được người xưa"!