Phát triển ổn định, bền vững các tổ chức hành nghề công chứng
Báo Đại biểu Nhân dân
Cho ý kiến về dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) tại Phiên họp chuyên đề pháp luật sáng 1.4, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, bỏ quy hoạch không có nghĩa là không có quản lý. Do đó, cần nghiên cứu quy định rõ trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong việc ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện thành lập tổ chức hành nghề công chứng.
Cần có biện pháp quản lý chặt chẽ
Với mục tiêu phát triển các tổ chức hành nghề công chứng ổn định, bền vững, phù hợp với nhu cầu công chứng của xã hội và có sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước, so với Luật Công chứng năm 2014, dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) đã quy định nguyên tắc phát triển tổ chức hành nghề công chứng phải căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội, diện tích, số lượng và mật độ phân bố dân cư, nhu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch trên địa bàn cấp huyện dự kiến thành lập (khoản 1 Điều 17). Đồng thời, điểm b khoản 1 Điều 73 của dự thảo Luật bổ sung quy định UBND cấp tỉnh: “b) Ban hành Đề án quản lý, phát triển tổ chức hành nghề công chứng tại địa phương phù hợp với quy định của Luật này”.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển
Trước đây, các loại sản phẩm hàng hóa dịch vụ đều có quy hoạch, nhưng đến nay, theo quy định của Luật Quy hoạch 2017, nhiều loại hình hàng hóa, dịch vụ đã không còn quy hoạch tổng thể phát triển ngành, trong đó có việc tổ chức hành nghề công chứng. Dự thảo Luật cũng có đề cập đến tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện, nhưng chưa nêu rõ cơ quan nào ban hành.
Do đó, cần nghiên cứu quy định rõ trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong việc ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện thành lập tổ chức hành nghề công chứng; về phía địa phương sẽ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước trên địa bàn. Bỏ quy hoạch không có nghĩa là không có quản lý, mà quản lý bằng phương pháp khác, nhưng không cứng như trước đây là quản lý bằng quy hoạch.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ
Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận được 2 loại ý kiến khác nhau về nội dung này. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Pháp luật nhận thấy, công chứng vừa là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo quy định của Luật Đầu tư, vừa là nghề tư pháp thuộc dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu theo Quyết định số 2069/QĐ-TTg ngày 8.12.2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu thuộc ngành Tư pháp. Do đó, cần phải có các biện pháp quản lý chặt chẽ tổ chức và hoạt động công chứng phù hợp với đặc thù của việc cung cấp dịch vụ nhằm bảo đảm phát triển ổn định, bền vững.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển
Tuy nhiên, việc dự thảo Luật bổ sung quy định tại khoản 1 Điều 17 và điểm b khoản 1 Điều 73 là nội dung quản lý mang tính chất quy hoạch phát triển hàng hóa, dịch vụ là chưa phù hợp do loại quy hoạch này đã bị bãi bỏ theo quy định của Luật Quy hoạch. Hồ sơ dự án Luật chưa thể hiện Chính phủ đã thực hiện đánh giá tác động của việc bãi bỏ Quy hoạch tổng thể phát triển các tổ chức hành nghề công chứng theo yêu cầu của Nghị quyết số 61/2022/QH15 của Quốc hội nên chưa có cơ sở đề xuất biện pháp quản lý có tính chất quy hoạch như dự thảo Luật. Do đó, các ý kiến này đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, làm rõ sự cần thiết, căn cứ, tính hợp lý và yêu cầu bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật trong việc quy định bổ sung nguyên tắc thành lập tổ chức hành nghề công chứng.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển
Một số ý kiến khác trong Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, quy định của dự thảo Luật có những điểm hợp lý nhất định phù hợp với đặc thù của hoạt động công chứng, đáp ứng nhu cầu thực tiễn, khắc phục các vướng mắc hiện nay. Và nếu quy định theo hướng này thì cần sửa đổi quy định có liên quan của Luật Quy hoạch để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Cùng với đó, cần có quy định để loại bỏ cơ chế “xin - cho”, lạm dụng quyền được thành lập Văn phòng công chứng để trục lợi, dễ phát sinh tiêu cực trong việc thành lập các tổ chức hành nghề công chứng.
“Bỏ quy hoạch không có nghĩa là không có quản lý...”
Cho ý kiến với nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, công chứng là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư nhưng đồng thời cũng là loại hình dịch vụ sự nghiệp công mang tính chất thiết yếu cơ bản. Về nguyên tắc, Chính phủ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với lĩnh vực công chứng, Bộ Tư pháp là cơ quan đầu mối, các địa phương thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.
Trước đây, các loại sản phẩm hàng hóa dịch vụ đều có quy hoạch, nhưng đến nay, theo quy định của Luật Quy hoạch 2017, nhiều loại hình hàng hóa, dịch vụ đã không còn quy hoạch tổng thể phát triển ngành, trong đó có việc tổ chức hành nghề công chứng. “Với tư cách cơ quan quản lý nhà nước chung, vai trò của Chính phủ là gì? Cần có chiến lược, định hướng phát triển ngành nghề này trong từng giai đoạn hay không?”.
Gợi mở vấn đề nêu trên, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, với những trường hợp các sản phẩm, dịch vụ đã bỏ quy hoạch, Bộ quản lý phải ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện; trên cơ sở đó, các địa phương thực hiện quản lý. "Trong dự thảo Luật cũng có đề cập đến tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện, nhưng chưa nêu rõ cơ quan nào ban hành". Chỉ rõ điều này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần nghiên cứu quy định rõ trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong việc ban hành tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện thành lập tổ chức hành nghề công chứng; và phía địa phương sẽ chịu trách nhiệm quản lý nhà nước trên địa bàn. “Bỏ quy hoạch không có nghĩa là không có quản lý, mà quản lý bằng phương pháp khác, nhưng không cứng như trước đây là quản lý bằng quy hoạch”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển
Đồng tình với quan điểm nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phân tích: Luật Quy hoạch đã bỏ quy định về quy hoạch hàng hóa sản phẩm nhưng thay vào đó là quy định về điều kiện, tiêu chuẩn, quy chuẩn. Trong khoản 1 Điều 17 dự thảo Luật cũng có định hướng quy định chi tiết nội dung này để giúp công tác quản lý hệ thống văn phòng công chứng trên toàn quốc, nhưng vẫn chưa thực sự rõ ràng. “Thế nào là phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, về diện tích, số lượng cũng như mật độ phân bổ dân cư, nhu cầu công chứng các giao dịch của tổ chức, cá nhân trên địa bàn quận, huyện, thị xã”. Chia sẻ băn khoăn, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị, cần tiếp tục rà soát để quy định cụ thể, rõ ràng hơn, bảo đảm thuận lợi cho quá trình tổ chức thực hiện.
Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển
Mặt khác, Điều 42 dự thảo Luật quy định “công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng chỉ được công chứng giao dịch về bất động sản trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trừ trường hợp công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản, văn bản ủy quyền liên quan đến bất động sản, thỏa thuận xác lập chế độ tài sản vợ chồng và công chứng việc sửa đổi, bổ sung, chấm dứt, hủy bỏ các văn bản này”. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, cần xem xét kỹ lưỡng nội dung quy định tại Điều 42, vì còn mâu thuẫn với khoản 1 Điều 17 quy định phạm vi văn phòng công chứng chỉ trên địa bàn cấp huyện.
Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển
Trong phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, bao gồm tính thống nhất giữa dự thảo luật này với các luật khác, giữa những quy định của dự thảo luật với nhau. Đối với nội dung về nguyên tắc thành lập tổ chức hành nghề công chứng cần thể hiện rõ việc thành lập tổ chức hành nghề công chứng trong điều kiện không có quy hoạch văn phòng công chứng thì phải thực hiện bằng các biện pháp quản lý khác như tiêu chuẩn, tiêu chí, chiến lược và định hướng phát triển ngành.
Lời Tòa soạn: Tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV đã thông qua 18 luật trên tinh thần đổi mới mạnh mẽ về tư duy trong công tác lập pháp theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển. Tiếp tục chuyên mục "Luật - Những điểm mới", Báo Đại biểu Nhân dân sẽ lần lượt đăng tải những nội dung và điểm mới căn bản của các đạo luật quan trọng này.
“Cởi trói” nhiều hơn nữa cho doanh nghiệp nhà nước là đề xuất chung của nhiều đại biểu Quốc hội khi cho ý kiến lần đầu đối với dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp tại Kỳ họp thứ Tám vừa qua. Lý do là bởi, khung pháp lý, cơ chế quản lý hiện hành đã như “chiếc áo” quá chật, bó buộc và kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp nhà nước - lực lượng nòng cốt của nền kinh tế.
Phải tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ vững vàng với ý thức trách nhiệm cao; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, có tư duy đổi mới trong công việc; trên cơ sở đó đổi mới quy trình đánh giá, lựa chọn, tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ. Đây là nhấn mạnh của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Hội nghị tổng kết công tác phối hợp giữa Đảng đoàn Quốc hội với Đảng ủy cơ quan Văn phòng Quốc hội năm 2024, bàn phương hướng, nhiệm vụ năm 2025 diễn ra sáng qua, 19.12.
Lễ khánh thành khu tái định cư Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai dự kiến tổ chức vào tuần sau. Vài ngày trước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã bàn giao 40 ngôi nhà tái định cư cho người dân sau 68 ngày xây dựng, vượt tiến độ 15 ngày. Những ngôi nhà tái định cư khang trang và vững chãi ở “Làng Nủ mới” không chỉ khẳng định sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước với người dân, nhất là những người ở vùng gặp thiên tai, khó khăn; mà còn minh chứng sống động cho những giá trị mà Quân đội nhân dân Việt Nam đã và đang đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước và thể hiện rõ nét phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ" trong thời bình.
Đến thời điểm này, kế hoạch định hướng, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đang được các cấp, các ngành tập trung triển khai một cách quyết liệt nhằm hướng tới mục tiêu cao nhất là hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tuy nhiên, một trong những điều kiện đặc biệt quan trọng kèm theo đó là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật cũng cần được rà soát, sửa đổi để bảo đảm không có “khoảng trống”.
TS. Nguyễn Viết Chức - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Ủy ban Văn hóa, Giáo dục) tin tưởng, chủ trương tinh gọn bộ máy của cả hệ thống chính trị hiện đang được triển khai sẽ mang lại kết quả rất lớn để xây dựng bộ máy “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả” như Tổng Bí thư Tô Lâm và Trung ương đã xác định.
PGS.TS Lê Minh Thông - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật
Mô hình tổ chức của các tổ chức chính trị - xã hội phải đa dạng và linh hoạt hơn, thích ứng với các môi trường cụ thể của cơ quan nhà nước, sản xuất, kinh doanh, địa bàn dân cư. Tiếp tục sắp xếp lại tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội các cấp theo đúng tính chất của một tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho ý chí, nguyện vọng và lợi ích của người dân, không rập khuôn máy móc theo mô hình cơ quan nhà nước. Tập trung xây dựng tổ chức bộ máy hợp lý tại cấp trung ương và cấp cơ sở, tinh gọn thực chất và mạnh mẽ cơ cấu tổ chức tại cấp trung gian, giảm đầu mối trực thuộc.
Từng cơ quan, đơn vị phải thực hiện tốt công tác chính trị tư tưởng và chế độ, chính sách đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động bị ảnh hưởng do sắp xếp lại tổ chức, bộ máy; bảo đảm công bằng, công khai, khách quan, không để phát sinh phức tạp. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh điều này tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW mới đây.
PGS.TS Lê Minh Thông - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Để sắp xếp, kiện toàn hợp lý tổ chức bộ máy nhà nước trong giai đoạn phát triển mới cần tiếp tục đổi mới tư duy về Nhà nước. Theo đó, tư duy lại vai trò của Nhà nước trong điều kiện hiện nay ở nước ta, cụ thể cần đổi mới nhận thức trên một số vấn đề cơ bản.
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp về dự thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện khoản 9 Điều 6 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 luật, liên quan đến ngưỡng nợ thuế và thời gian nợ đối với các trường hợp bị tạm hoãn xuất cảnh. Dự thảo này dự kiến có hiệu lực từ ngày 1.1.2025.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục
Việc sáp nhập và tinh gọn bộ máy là một phần quan trọng trong chiến lược nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị. Tuy nhiên, quá trình này cũng có những thách thức, nhất là vấn đề xử lý cán bộ dôi dư. Những người làm công tác quản lý, công chức và viên chức bị ảnh hưởng bởi các đợt sáp nhập, thu gọn bộ máy không chỉ phải đối mặt với sự thay đổi trong công việc mà còn là những điều chỉnh trong cuộc sống cá nhân và sự nghiệp. Vì vậy, việc tìm ra một phương án xử lý hài hòa, vừa đảm bảo quyền lợi cho cán bộ, công chức bị dôi dư, vừa không làm gián đoạn tiến trình cải cách là một nhiệm vụ hết sức quan trọng.
Theo kế hoạch định hướng, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp sẽ kết thúc hoạt động và chuyển 19 tập đoàn, tổng công ty về các bộ, ngành quản lý.
Sau Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, ngày 13.12, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đã tổ chức TXCT phường Bảo Vinh, thành phố Long Khánh và huyện Xuân Lộc để thông tin đến cử tri kết quả kỳ họp; đồng thời, lắng nghe các ý kiến, kiến nghị của cử tri.
Trung ương, Quốc hội, Chính phủ triển khai đến đâu thì bộ, ngành, địa phương phải bắt nhịp đến đấy. Có như vậy, chủ trương phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương mới thực sự ý nghĩa và hiệu quả.
Sáng 12.12, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đã có buổi TXCT sau Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV tại huyện Nhơn Trạch, huyện Cẩm Mỹ. Nhiều cử tri bày tỏ sự quan tâm, kỳ vọng vào cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy mà Đảng, Nhà nước đang quyết tâm thực hiện.
Phát biểu khai mạc Phiên họp thứ 40 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị khẩn trương chuẩn bị các điều kiện, rút ngắn thời gian khâu chuẩn bị văn bản hướng dẫn để đưa các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Tám đi vào thực tiễn nhanh nhất, hiệu quả nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Đây là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh nền kinh tế đang cần những động lực mới để phục hồi và phát triển sau những khó khăn và thách thức kéo dài.
