Phát huy tính năng động, sáng tạo, trách nhiệm của các chủ thể trong quy trình lập pháp

Nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV chuẩn bị bắt đầu bước vào năm cuối cùng, năm có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện thành công nhiệm vụ của nhiệm kỳ 2021 - 2026, trong đó có yêu cầu cấp bách của công tác sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong giai đoạn mới. Tại Hội thảo “Thành tựu và những dấu ấn nổi bật của Quốc hội Khóa XV” các đại biểu cho rằng, để triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, hoạt động lập pháp của Quốc hội cần tiếp tục được cải tiến, đổi mới.

Tính chủ động trong công tác lập pháp được tăng cường

Nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV (2021 - 2026) là nhiệm kỳ đầu trong quá trình triển khai thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao vào năm 2030. Tuy nhiên, trong những năm đầu của nhiệm kỳ, đại dịch Covid-19 đã gây ra những tác động nghiêm trọng về kinh tế - xã hội và sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh đó, sự bất ổn từ xung đột chính trị, căng thẳng thương mại quốc tế và các thách thức như biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng, đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường nội lực, ứng phó có hiệu quả với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Ở trong nước, yêu cầu tiếp tục cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy nhà nước một cách mạnh mẽ cũng đặt ra những đòi hỏi cấp thiết đối với việc hoàn thiện thể chế, đặc biệt là đối với các vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền và tháo gỡ các điểm nghẽn trong phát triển kinh tế - xã hội.

Trong bối cảnh đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Hoàng Minh Hiếu cho rằng, hoạt động lập pháp của Quốc hội trong nhiệm kỳ Khóa XV đã được quan tâm một cách sâu sắc, tiếp tục để lại nhiều dấu ấn tại các kỳ họp, bảo đảm nền tảng pháp lý để tiếp tục tiến hành công cuộc đổi mới, góp phần đưa đất nước đạt được nhiều thành tựu quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

z6158430493435-f2a800f26b4c3df1bd7d5a1da394d099.jpg
Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Hoàng Minh Hiếu phát biểu

Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật nêu rõ, tính chủ động trong công tác lập pháp được tăng cường, với sự đổi mới, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, tính đến hết tháng 11.2024, đã có 140/156 nhiệm vụ lập pháp đã hoàn thành (chiếm 89,74%). Đáng chú ý, trong số 61 văn bản luật được Quốc hội thông qua trong nhiệm kỳ này (tính đến hết Kỳ họp thứ Tám) có đến 55 văn bản thuộc các nhiệm vụ lập pháp được xác định trong Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật (90,16%). “Điều đó cho thấy công tác xây dựng Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật trong nhiệm kỳ đã bám sát đúng yêu cầu, đòi hỏi của công cuộc phát triển của đất nước”, Ủy viên Thường trực Hoàng Minh Hiếu nhấn mạnh.

Hoạt động lập pháp của Quốc hội đã đáp ứng linh hoạt, kịp thời các yêu cầu của cuộc sống. Điều này thể hiện qua việc đây là nhiệm kỳ Quốc hội đầu tiên có tổ chức các kỳ họp bất thường của Quốc hội, góp phần đáp ứng nhanh hơn yêu cầu ban hành các văn bản luật để kịp thời điều chỉnh các vấn đề cấp thiết phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Số lượng các luật, nghị quyết được thông qua tại các kỳ họp Quốc hội được tăng lên; chất lượng của các đạo luật được thông qua trong nhiệm kỳ được đánh giá cao; kịp thời thể hiện những định hướng mới trong công tác lập pháp.

Nhìn từ góc độ của các đại biểu Quốc hội, Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên cho rằng, việc xây dựng, ban hành luật, nghị quyết của Quốc hội được các đại biểu Quốc hội Khóa XV xem xét, cho ý kiến và biểu quyết thông qua theo hướng: bảo đảm ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu, quy định những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội, tạo điều kiện thuận lợi, giao quyền chủ động, linh hoạt cho Chính phủ trong quá trình tổ chức thực hiện luật; tăng cường phân cấp, phân quyền, cải cách hành chính; chuyển mạnh từ luật thiên về quản lý sang kết hợp hài hòa giữa quản lý có hiệu quả với kiến tạo phát triển, khuyến khích đổi mới sáng tạo, kiên quyết từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

z6158441299278-5edda3879bc79bd68b4a65ae461129ed.jpg
Phó Trưởng Ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên phát biểu

Bên cạnh đó, lược bỏ khỏi các dự thảo luật những quy định thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ và cơ quan khác; không luật hóa các nội dung thông tư, nghị định; đối với những vấn đề cụ thể còn đang trong quá trình vận động, chưa ổn định thì luật chỉ quy định khung và giao cho Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm linh hoạt trong điều hành, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể

Nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV chuẩn bị bắt đầu bước vào năm cuối cùng, năm có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện thành công nhiệm vụ của nhiệm kỳ 2021 - 2026, trong đó có yêu cầu cấp bách của công tác sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong giai đoạn mới, để triển khai thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, các đại biểu cho rằng, hoạt động lập pháp của Quốc hội cần tiếp tục được cải tiến, đổi mới.

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật Hoàng Minh Hiếu, cần kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Công tác xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn, nâng cao năng lực phản ứng chính sách và giải quyết hiệu quả, kịp thời những vấn đề thực tiễn đặt ra, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể.

Cùng với đó, đẩy mạnh chuyển đổi số, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, trợ lý ảo, dữ liệu lớn trong hoạt động xây dựng pháp luật. Tập trung kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong xây dựng pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu. Phát triển nguồn nhân lực làm công tác tham mưu xây dựng pháp luật có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư cách đạo đức tốt, thành thạo chuyên môn, nghiệp vụ...

img-0235.jpg
Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, GS.TS. Võ Khánh Vinh phát biểu tại Hội thảo

Nhấn mạnh lập pháp là một trong những chức năng chính của Quốc hội, thể chế pháp luật là một nguồn lực, động lực của phát triển đất nước, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, GS.TS. Võ Khánh Vinh cho rằng, cần tiếp tục đổi mới căn bản, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động lập pháp, bảo đảm quản trị quốc gia bằng Hiến pháp và pháp luật, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Để phát huy vai trò của lập pháp, Nghị quyết số 27-NQ/TW đặt ra yêu cầu phải tiếp tục đổi mới căn bản, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động lập pháp, bảo đảm quản trị quốc gia bằng Hiến pháp và pháp luật, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Do đó, GS.TS. Võ Khánh Vinh đề xuất, cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, bảo đảm chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả theo hướng quy định rõ hơn quy trình xây dựng chính sách, phân định rõ quy trình lập pháp và quy trình xây dựng văn bản dưới luật; phát huy tính năng động, sáng tạo, tích cực, vai trò, trách nhiệm của các chủ thể, đặc biệt là Chính phủ trong quy trình lập pháp.

“Đồng thời, phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học tham gia xây dựng pháp luật; hoàn thiện cơ chế phản biện xã hội, giải trình và tiếp thu ý kiến của Nhân dân đối với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; bảo đảm đồng bộ, kịp thời trong xây dựng chính sách, pháp luật giữa Quốc hội với Chính phủ, giữa các bộ, giữa Trung ương và địa phương”, GS.TS. Võ Khánh Vinh nói.

Ghi nhận các ý kiến tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định - Chủ nhiệm Đề tài khoa học cấp bộ đặc biệt “Quốc hội Việt Nam - 80 năm xây dựng, đổi mới và phát triển cho biết, Hội thảo được tổ chức là hoạt động nối tiếp những hội thảo trước đó nhằm hoàn thiện Đề tài khoa học cấp bộ đặc biệt “Quốc hội Việt Nam - 80 năm xây dựng, đổi mới và phát triển”, hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6.1.1946 - 6.1.2026).

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh việc tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới cần gắn với việc thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW, cuộc cách mạng về sắp xếp, tổ chức bộ máy và yêu cầu về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Quốc hội và Cử tri

ĐBQH Nguyễn Minh Đức (TP Hồ Chí Minh) phát biểu tại Tổ
Diễn đàn Quốc hội

Các chính sách cần có trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, hiệu quả

Thảo luận tại Tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, các đại biểu Quốc hội cho rằng, cần rà soát, nghiên cứu để đưa ra các chính sách có trọng tâm, trọng điểm, về những vấn đề thực sự vướng mắc cần khẩn trương tháo gỡ, bảo đảm thiết thực, hiệu quả.

Đại biểu Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai (TP. Hà Nội) phát biểu tại hội trường
Diễn đàn Quốc hội

Tham vấn chính sách - tiếp cận chính sách “từ sớm, từ xa”

Theo chương trình làm việc Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, Quốc hội sẽ xem xét, biểu quyết thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) vào sáng 19.2 tới. Lần đầu tiên “tham vấn chính sách” được luật hóa trong dự thảo Luật này. Điều này sẽ giúp các đối tượng liên quan tiếp cận từ sớm, từ xa đối với các chính sách do Chính phủ quyết định.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại phiên thảo luận tổ sáng 15.2.
Chính sách và cuộc sống

Lan tỏa tư duy mới và cách làm mới

“Khi Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời, trong giới làm khoa học chúng tôi nói vui với nhau rằng, mình đang khô hạn thì gặp mưa rào, bởi nghị quyết có rất nhiều cơ chế, chính sách cởi mở để giới khoa học đóng góp nhiều hơn nữa cho tiềm lực khoa học công nghệ của quốc gia và phát triển đất nước. Bây giờ, Quốc hội lại ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách để tháo gỡ vướng mắc nhằm nhanh chóng Nghị quyết số 57-NQ/TW vào cuộc sống. Tôi ủng hộ cao nghị quyết này và tin rằng những người làm khoa học như tôi cũng rất ủng hộ”, ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ), Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Cần Thơ, nói trong cuộc thảo luận tổ sáng qua, 15.2.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại Phiên giải trình
Quốc hội và Cử tri

Nghiên cứu sửa đổi Luật Hải quan phục vụ việc tinh gọn bộ máy

Đảng, Nhà nước ta đang thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, cơ cấu tổ chức của nhiều cơ quan, trong đó có ngành hải quan sẽ có sự thay đổi. Do đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cần tiếp tục chỉ đạo Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Hải quan năm 2014 để phục vụ công tác này, đồng thời, khắc phục bất cập, hạn chế đã chỉ ra.

Gỡ nút thắt về thể chế và nguồn lực cho đầu tư tư
Diễn đàn Quốc hội

Gỡ nút thắt về thể chế và nguồn lực cho đầu tư tư

Khẳng định, việc đặt mục tiêu tăng trưởng năm 2025 đạt 8% trở lên là có cơ sở và có dư địa thực hiện, song, các đại biểu cho rằng, đây cũng là “bài toán”, là “phép thử” để chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo với mục tiêu tăng trưởng 2 con số, đồng thời, đề nghị cần quan tâm hơn nữa đến đầu tư tư, tháo gỡ những nút thắt về thể chế, quy trình thủ tục và đặc biệt là về nguồn lực.

Quang cảnh thảo luận tại hội trường sáng 15.2
Diễn đàn Quốc hội

Bảo đảm cơ chế giám sát, tránh ủy quyền tuỳ tiện

Thảo luận tại hội trường sáng 15.2 về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị tiếp tục hoàn thiện các quy định về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, tạo sự chủ động cho chính quyền địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, bảo đảm cơ chế giám sát, tránh tình trạng ủy quyền tùy tiện, chủ quan, qua đó nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương các cấp.

Thách thức rất lớn
Chính sách và cuộc sống

Thách thức rất lớn

Tờ trình Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên đã chính thức được trình tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, Quốc hội Khóa XV khai mạc ngày 12.2 vừa qua.

ĐBQH Trần Anh Tuấn (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu
Quốc hội và Cử tri

Chính sách phải thực sự mạnh mẽ, khả thi

Thảo luận tại Tổ về Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị, cần phân tích, đánh giá các điều kiện thực hiện để bảo đảm tính khả thi, kèm theo những chính sách thực sự mạnh mẽ để thực hiện thành công Đề án.

Quốc hội thảo luận về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi)
Quốc hội và Cử tri

Phân định rõ thẩm quyền sẽ giúp giải phóng các nguồn lực phát triển

Hoàn thiện quy định về phân quyền, phân cấp, ủy quyền theo hiến định là nội dung quan trọng, căn cơ và thể hiện tính đột phá của dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi). Dù vậy, thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật sáng 14.2, có ý kiến cho rằng, phân định rõ thẩm quyền giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ ngành, cơ quan ngang Bộ với chính quyền địa phương sẽ tạo thuận lợi trong quá trình điều hành, góp phần giải phóng các nguồn lực phát triển.

Mong có chính sách tốt nhất cho di dân vùng dự án điện hạt nhân tỉnh Ninh Thuận
Quốc hội và Cử tri

Mong có chính sách tốt nhất cho di dân vùng dự án điện hạt nhân tỉnh Ninh Thuận

Theo chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, Quốc hội Khóa XV, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Trong đó, có cơ chế đặc thù: “Cho áp dụng mức giá thu hồi đất, hỗ trợ bồi thường, di dân tái định cư và xây dựng nhà máy Điện hạt nhân ở mức cao nhất theo quy định nhân (x) với 1,5 lần”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận về dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)
Diễn đàn Quốc hội

Quy trình lập pháp rút gọn là sự bứt phá trong công tác lập pháp của Quốc hội Khóa XV

Thảo luận về dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), có ý kiến cho rằng, việc thực hiện quy trình lập pháp rút gọn như quy định tại Điều 39 của dự thảo Luật là một sự thay đổi rất lớn và bứt phá, nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng pháp luật, phù hợp với yêu cầu cải cách lập pháp và hành chính và thực hiện nghiêm chủ trương của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Xác định rõ phạm vi, quyền hạn, trách nhiệm của người được ủy quyền
Diễn đàn Quốc hội

Xác định rõ phạm vi, quyền hạn, trách nhiệm của người được ủy quyền

Tham gia thảo luận tại phiên họp tổ sáng 13.2 về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), có ý kiến đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo cần xem xét thêm về việc xác định rõ ràng phạm vi, quyền hạn và trách nhiệm của người được ủy quyền, tránh ủy quyền quá rộng dẫn đến mất kiểm soát, hoặc quá hẹp làm giảm hiệu quả làm việc, cũng như có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn trong việc ủy quyền.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ Chín. Ảnh Lâm Hiển
Chính sách và cuộc sống

Gỡ nút thắt thể chế

Phát biểu tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm nhấn mạnh, đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp. Tập trung kiểm soát quyền lực trong xây dựng pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu, kiên quyết chống tiêu cực, lợi ích nhóm. Tinh thần đổi mới lập pháp ấy đã được thể hiện rất rõ ngay trong Kỳ họp bất thường lần thứ Chín đang diễn ra.

ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn)
Diễn đàn Quốc hội

Phù hợp với chủ trương sắp xếp tinh gọn bộ máy, bảo đảm tính ổn định của luật

Thảo luận về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, có ý kiến cho rằng, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức các cơ quan của Quốc hội, giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể là phù hợp và thuận lợi cho việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, bảo đảm tính ổn định của luật.

ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị)
Quốc hội và Cử tri

Minh bạch, công khai và chú trọng tham vấn để bảo đảm chất lượng

Thảo luận tại Tổ về dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội nhất trí quy trình xây dựng, ban hành luật cần linh hoạt để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tuy nhiên, cần đặc biệt chú trọng yếu tố minh bạch, công khai và tham vấn để bảo đảm chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật.

ĐBQH Trần Văn Khải (Hà Nam)
Quốc hội và Cử tri

Bổ sung quy trình rút gọn linh hoạt hơn, bảo đảm phản ứng nhanh với tình hình thực tế

Sáng nay, 12.2, ngay sau phiên khai mạc, Quốc hội tiến hành các phiên họp Tổ, thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội và dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi). Thảo luận tại Tổ 18 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Hà Nam, Thanh Hóa, Trà Vinh), khẳng định dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội trình Quốc hội lần này có nhiều điểm tích cực, trực tiếp phục vụ nhiệm vụ tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, song qua nghiên cứu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải nhận thấy, một số quy định trong dự thảo có thể tạo ra hạn chế hoặc thách thức trong thực tiễn thực hiện.