Phát huy thế mạnh làng nghề

Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân

Nằm ở phía Tây Thủ đô Hà Nội, huyện Thạch Thất vốn nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống. Hiện, trên địa bàn có 59 làng có nghề với khoảng 14.000 hộ sản xuất, thu hút hơn 37.000 lao động nông thôn. Có thể kể đến các làng nghề nổi tiếng, như: Làng nghề cơ kim khí Phùng Xá, xã Phùng Xá; làng nghề đồ mộc - may xã Hữu Bằng; làng nghề mây tre, giang đan ở xã Bình Phú; làng nghề mộc Chàng Sơn, xã Chàng Sơn; làng nghề mộc - xây dựng ở xã Canh Nậu, Dị Nậu; làng nghề bánh chè lam thôn Thạch, xã Thạch Xá… Những năm qua, các làng nghề thủ công ở Thạch Thất đã góp phần quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người lao động.

Nghề mộc giúp nhiều hộ dân xã Canh Nậu, huyện Thạch Thất, Hà Nội có thu nhập cao

Ảnh: Tường Vy

Trò chuyện với phóng viên, Trưởng phòng Kinh tế huyện Hoàng Chí Lượng cho biết, để phát huy được những tiềm năng lợi thế, thời gian qua, các làng nghề ở Thạch Thất đã không ngừng nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, mẫu mã phù hợp thị hiếu, nhu cầu của người tiêu dùng. Nhờ vậy, thị trường được mở rộng, doanh thu tăng đều qua từng năm. Hiện nay, ngày công của một lao động tại các làng nghề khoảng từ 250 - 300.000 đồng. Nhờ mức thu nhập ổn định, đời sống của người dân ở các làng nghề ngày càng được nâng cao. Năm 2010, thu nhập bình quân/người của huyện đạt 13,1 triệu đồng/người/năm, đến nay, đã tăng lên 63 triệu đồng/người/năm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 7,58% (năm 2010) xuống còn 0,58% (năm 2019). Đến nay, Thạch Thất đã có 100% số xã hoàn thành xây dựng NTM và đang tích cực thực hiện các tiêu chí để hoàn thành xây dựng huyện NTM năm 2020.

Không chỉ ở Thạch Thất, tại nhiều địa phương như Phú Xuyên, Thường Tín, Gia Lâm, Hoài Đức… các làng nghề truyền thống đã và đang từng ngày đóng góp không nhỏ vào phát triển kinh tế chung, cũng như hoàn thành các tiêu chí NTM.  Thực tế tại làng gốm Bát Tràng và làng dát quỳ vàng Kiêu Kỵ (huyện Gia Lâm), hiện nay đang có rất nhiều người trẻ theo nghề truyền thống với mức thu nhập 5 - 7 triệu đồng/tháng. Người dân nơi đây tâm sự rằng, mức thu nhập từ làm nghề truyền thống có thể không cao nhưng khá ổn định, trong khi sản xuất nông nghiệp dễ gặp rủi ro, thu nhập lại thấp. Anh Nguyễn Anh Chung (xã Kiêu Kỵ) đã có 21 năm gắn bó với nghề quỳ vàng. Anh tâm sự: “Gia đình tôi có 4 đời theo nghề dát quỳ vàng. Tôi cũng dạy con tôi nghề và truyền nhiệt tâm giữ nghề. Nhiều người làng tôi cũng đã làm như vậy. Việc theo nghề và giữ nghề không chỉ vì trách nhiệm gìn giữ và phát triển nghề truyền thống, mà thực tế nghề đã mang lại cho chúng tôi thu nhập và cuộc sống ngày càng ổn định”.

Toàn thành phố Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 308 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được UBND thành phố công nhận thuộc 23 quận, huyện và thị xã. Theo thống kê của Sở Công thương Hà Nội, tổng giá trị sản phẩm hàng hóa của các làng nghề bình quân đạt khoảng 20.000 tỷ đồng/năm. Các làng nghề đã có sự tăng trưởng cả về doanh thu, giá trị sản xuất và giá trị xuất khẩu qua các năm qua, đóng góp đáng kể vào ngân sách địa phương. Một số làng nghề có doanh thu cao vượt trội như: Làng nghề điêu khắc mỹ nghệ xã Sơn Đồng (huyện Hoài Đức) đạt 2.850 tỷ đồng/năm; làng nghề chế biến nông sản thực phẩm xã Dương Liễu (huyện Hoài Đức) đạt 1.600 tỷ đồng/năm; làng nghề cơ khí nông cụ xã Phùng Xá (huyện Thạch Thất) đạt 1.209 tỷ đồng/năm... Theo đó, thu nhập bình quân của người lao động ở các làng nghề ở mức từ 4 - 5 triệu đồng/người/tháng.

Theo đánh giá của Phó Chánh Thường trực Văn phòng điều phối NTM, Chi cục trưởng Chi cục PTNT Hà Nội Nguyễn Văn Chí, làng nghề phát triển đã đem lại nhiều lợi ích thiết thực trong sự phát triển kinh tế chung của các địa phương, góp phần nâng cao đời sống nông thôn trên địa bàn thành phố. Các sản phẩm làng nghề của Hà Nội đã đáp ứng tốt hơn nhu cầu đời sống xã hội không chỉ trong nước mà còn xuất khẩu ở nhiều nước trên thế giới. Ở những xã có nghề, làng nghề truyền thống, mức thu nhập của người dân ngày càng tăng và tăng cao rõ rệt. Đời sống kinh tế ổn định, người dân lại càng có điều kiện đóng góp cả về vật chất lẫn tinh thần trong phong trào xây dựng NTM. Nhờ đó, các tiêu chí NTM được hoàn thành nhanh và chất lượng cao hơn. 

Vẫn còn nhiều trăn trở

Sự phát triển và những đóng góp của làng nghề đã rõ, tuy nhiên, theo Phó Giám đốc Sở NN - PTNT Hà Nội Tạ Văn Tường, Hà Nội vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn để có thể phát huy tối đa thế mạnh của làng nghề. Cụ thể: Việc thu hút lao động trẻ theo nghề gặp nhiều khó khăn; nhiều làng nghề còn ô nhiễm môi trường, mặt bằng sản xuất chật hẹp; thiết bị công nghệ của nhiều làng nghề còn lạc hậu, chủ yếu là thủ công nên năng suất thấp, giá thành cao; việc tiếp cận vay vốn của tổ chức tín dụng còn hạn chế do mô hình sản xuất hộ gia đình, chưa có phương án tổ chức sản xuất có hiệu quả để được xét vay vốn ưu đãi; một số cơ sở sản xuất không muốn tham gia các hội chợ trong và ngoài nước do phải bỏ kinh phí vận chuyển, thuê gian hàng cũng như cách tiếp thị, quảng bá sản phẩm còn hạn chế. Chưa kể, việc triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ của thành phố về phát triển ngành nghề nông thôn còn nhiều khó khăn do vận dụng chính sách vào thực tế còn bất cập...

Ông Tường cũng cho biết, những năm gần đây, thành phố đã và đang có nhiều giải pháp khắc phục những khó khăn nói trên, đồng thời chủ trương đẩy mạnh phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm. Đây là hướng đi đúng và sẽ có những đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế cũng như bảo vệ môi trường nông thôn. Năm 2020, Sở NN và PTNT đã xây dựng kế hoạch phối hợp với các sở, ngành để tư vấn, kết nối và triển khai trọng tâm, trọng điểm hình thức du lịch trải nghiệm ở một số làng nghề trên địa bàn thành phố. Để thực hiện được mục tiêu này, cần có chính sách thu hút, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia khai thác mô hình kinh doanh du lịch làng nghề. Doanh nghiệp phải trở thành lực lượng nòng cốt thì mới mong có kết quả khả quan. Bên cạnh đó, các sở, ngành, địa phương cần nỗ lực hơn nữa trong việc hỗ trợ các làng nghề xây dựng và quảng bá “thương hiệu”, công nhận danh hiệu nghệ nhân, nhằm tạo điều kiện để các làng nghề mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm cũng là nâng cao thu nhập cho người dân.