Phân định rõ đầu cơ và tích trữ

Yêu cầu này được đưa ra trong bối cảnh giá vàng biến động liên tục trong những tháng qua. Có thời điểm giá vàng SJC vượt mức kỷ lục 135 triệu đồng/lượng, cao hơn so với giá thế giới vài chục triệu đồng. Hầu hết ý kiến của các chuyên gia tán thành với quy định này vì về nguyên tắc, mọi hoạt động kinh tế tạo ra thu nhập và lợi nhuận đều phải chịu thuế.

Thực tế, hiện nay người mua vàng miếng đã phải trả 10% thuế giá trị gia tăng, được tính trong giá bán. Doanh nghiệp kinh doanh vàng nộp khoản này cùng với thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức 20% nhưng cá nhân mua bán vàng để sinh lời lại chưa phải chịu thuế thu nhập cá nhân đã tạo bất bình đẳng về nghĩa vụ thuế. Và rằng, về nguyên tắc nên đánh thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch vàng vì vàng cũng có thể sinh lời giống các tài sản khác như bất động sản, chứng khoán... Thế nhưng việc này không dễ thực hiện vì chưa thể định danh mua bán vàng.

Đồng quan điểm với ý kiến này, một chuyên gia khác cho rằng, từ lâu vàng không phải là đối tượng chịu thuế dù là một trong 4 kênh đầu tư, kinh doanh chủ yếu của người dân là hàng hóa dịch vụ, bất động sản và chứng khoán. Hiện các kênh kia đã nộp thuế ổn định trong khi vàng của cá nhân vẫn chưa phải nộp thuế nên có thể gây thất thu ngân sách, vừa khuyến khích đầu cơ, khiến thị trường méo mó và giá vàng trong nước không liên thông với giá thế giới. Do đó, việc đưa giao dịch vàng của cá nhân vào diện chịu thuế là cần thiết để vừa bảo đảm công bằng, vừa nâng cao tính minh bạch của thị trường.

Dù cơ bản tán thành việc đưa thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế, tuy nhiên các chuyên gia cũng cho rằng còn nhiều vấn đề cần cân nhắc, tính toán kỹ về cách tính thuế, mức thuế suất cho phù hợp để khi chính sách được đưa ra áp dụng phải có tính khả thi, tránh trường hợp đưa ra chính sách nhưng tính khả thi thấp, không thu được sẽ mất giá trị.

Cụ thể, chính sách thuế cần phân định rõ ràng giữa tích luỹ và đầu tư, giữa bán vàng phục vụ tiêu dùng cá nhân với hoạt động đầu cơ, không nên đồng nhất tất cả giao dịch vàng đều là đầu cơ và áp thuế đại trà. Việc này không chỉ gây phản ứng mà còn làm sai lệch mục tiêu chính sách. Bên cạnh đó, cần tạo dựng thị trường công khai, minh bạch, có cơ sở pháp lý vững chắc. Chỉ khi quản lý được dòng tiền ra - vào và kiểm soát được các giao dịch mới có thể yêu cầu nhà đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước. Việc áp dụng thuế đối với vàng cũng cần thực hiện theo lộ trình và tính thuế trên doanh thu.

Đặc biệt, cần làm rõ đối tượng chịu thuế là cá nhân, doanh nghiệp hay cả cá nhân và doanh nghiệp để tránh tình trạng "thuế chồng thuế" hoặc tạo kẽ hở cho việc “né” thuế. Việc áp thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng cũng cần có hạn mức và loại trừ một số trường hợp để bảo đảm công bằng. Ví dụ, mua bán từ 1 cây vàng trở lên mới phải nộp thuế thu nhập cá nhân, còn trong trường hợp bán vàng nhẫn có thể xem xét ở hạn mức cao hơn vì có thể đây là khoản tiền người dân tiết kiệm được nên nếu tính thuế sẽ không phù hợp.

Thuế là công cụ hữu hiệu để điều tiết thị trường. Do đó, việc tính thuế khi giao dịch vàng không chỉ mang lại nguồn thu cho ngân sách, tạo lập sự công bằng với các kênh giao dịch khác mà còn giúp chống “vàng hóa” nền kinh tế. Nhưng để thực hiện được, vấn đề mấu chốt là phải tách bạch giữa đầu cơ và tích trữ chính đáng.