Phân định rõ các nhóm hành vi bạo lực gia đình

Xác định đúng hành vi, trách nhiệm

Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các hành vi bạo lực gia đình để tạo sự thống nhất với quy định của Luật. Nhiều ĐBQH tán thành với việc bổ sung các hành vi bạo lực gia đình nhằm bảo đảm tính minh bạch, khắc phục tình trạng luật khung, luật ống, tạo thuận tiện trong hướng dẫn thi hành luật; đồng thời, tránh bỏ sót hành vi vi phạm, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi bạo lực gia đình được đánh giá là đang có xu hướng diễn biến khá phức tạp với nhiều hình thức tinh vi.

Điều 4 dự thảo Luật quy định các hành vi bạo lực, có thể chia thành 4 nhóm gồm: hành vi bạo lực về thể chất; hành vi bạo lực về tinh thần; hành vi bạo lực về kinh tế; hành vi bạo lực tình dục. Nêu vấn đề này, ĐBQH Cao Mạnh Linh (Thanh Hóa) cho rằng, các nhóm hành vi bạo lực nêu trên có tính chất, phương thức thực hiện, mức độ nhận diện, hậu quả xảy ra rất khác nhau. Do đó, về nguyên tắc, để phòng chống có hiệu quả, bảo đảm tính răn đe thì cần có cách thức xử lý, áp dụng các biện pháp phù hợp với từng nhóm hành vi cũng như mức độ nghiêm trọng của từng hành vi.

Đại biểu Cao Mạnh Linh chỉ rõ, về cơ chế xử lý xác minh, tin báo tố giác về bạo lực gia đình chưa thực sự phù hợp với tất cả các hành vi. Các biện pháp xử lý cơ bản chưa được cụ thể hóa về căn cứ, điều kiện áp dụng sẽ rất khó khăn trong việc xử lý. Đa số biện pháp xử lý cơ bản chỉ phù hợp với việc phòng, chống các hành vi bạo lực về thể chất, chưa thật phù hợp để xử lý các hành vi bạo lực về kinh tế, tinh thần, như biện pháp cấm tiếp xúc, bố trí nơi tạm lánh, chăm sóc người bị bạo lực. Do đó, đại biểu Cao Mạnh Linh đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để hoàn thiện thêm quy định về các hành vi bạo lực; về cơ chế, cách thức xử lý và các biện pháp xử lý cụ thể cho phù hợp với từng loại hành vi.

ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo nghiên cứu kỹ hơn để làm rõ những hành vi bạo lực gia đình và nên chia các hành vi bạo lực gia đình quy định tại khoản 1, Điều 4 dự thảo Luật thành 4 nhóm chính gồm: nhóm các hành vi bạo lực gia đình về thể chất; nhóm các hành vi bạo lực gia đình về tinh thần, tâm lý, tình cảm; nhóm các hành vi bạo lực gia đình về tình dục; nhóm các hành vi bạo lực gia đình về kinh tế, tài chính. Việc chia nhóm hành vi bạo lực gia đình nêu trên nhằm phân định rõ từng loại nhóm hành vi, tính chất, mức độ tác động đến đối tượng, từ đó có những quy định phù hợp hơn trong công tác thông tin, truyền thông, giáo dục về phòng, chống bạo lực gia đình, tư vấn, hòa giải, góp ý, phê bình và hỗ trợ phòng ngừa bạo lực gia đình, nhất là các quy định về bảo vệ, hỗ trợ xử lý vi phạm trong lĩnh vực này. Đại biểu Nguyễn Hải Anh đề nghị, cần quy định rõ hơn về những hành vi được áp dụng cho các đối tượng được quy định tại khoản 2, Điều 4 dự thảo Luật nhằm bảo đảm xác định đúng hành vi, trách nhiệm và phù hợp với pháp luật liên quan.

Nhất trí với ý kiến của một số ĐBQH khác về việc cần phân loại theo nhóm để nhận diện các hành vi bạo lực gia đình, ĐBQH Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh) cho rằng, việc phân loại nhằm có cơ sở cho việc áp dụng phù hợp đối với từng loại đối tượng cũng như sử dụng từng loại biện pháp phòng ngừa, hỗ trợ, bảo vệ, xử lý vi phạm pháp luật trong phòng, chống bạo lực gia đình cho phù hợp và hiệu quả. Tuy nhiên, đối với hành vi bạo lực gia đình nhằm vào trẻ em, đại biểu nhận thấy, mặc dù cơ quan soạn thảo đã cố gắng sửa đổi, bổ sung nhiều quy định để thể chế hóa chủ trương trong Chỉ thị 06 của Ban Bí thư là chú trọng đến đối tượng trẻ em, nhưng trên thực tế, có những loại hành vi bạo lực khá phổ biến nhưng lại rất khó nhận biết, phân biệt, nhận diện là bạo lực nhằm vào trẻ em, nhất là bạo lực về tinh thần dưới dạng mắng chửi, đe dọa, chì chiết… bởi loại hành vi này dễ bị hiểu nhầm là một cách dạy dỗ con.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra hậu quả khôn lường của việc cha mẹ quát mắng con cái, trong đó, mức độ tổn thương của trẻ em khi bị bạo lực về tinh thần và thể xác là như nhau, hậu quả này có thể kéo dài cả đời và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em - những đối tượng còn non nớt, chưa đủ khả năng tự bảo vệ mình. Nêu vấn đề này, đại biểu Trần Thị Kim Nhung đề nghị, cần quy định cụ thể để dễ nhận diện được những hành vi bạo lực, nhất là những hành vi bạo lực về tinh thần.

Phòng ngừa bạo lực gia đình cần được tiến hành sớm

Luật hiện hành xác định rõ nguyên tắc “lấy phòng để chống”, nhưng biện pháp phòng ngừa trong Luật hiện hành chưa chủ động, không bảo đảm tính liên tục. Vì vậy, nhiều ĐBQH tán thành với quan điểm của cơ quan soạn thảo trong phòng, chống bạo lực gia đình cần thực hiện trước khi xảy ra, khi đang xảy ra và khi kết thúc. So với Luật hiện hành, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về “Nguyên tắc phòng, chống bạo lực gia đình” (Điều 5 Dự thảo), nhằm bảo đảm phòng ngừa chủ động, giảm thiểu hậu quả do bạo lực gia đình gây ra thông qua việc kịp thời xử lý các vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình; bảo đảm về bí mật đời tư, tôn trọng quyền, lợi ích hợp pháp và nguyện vọng chính đáng của người bị bạo lực gia đình. Đồng thời, nâng cao trách nhiệm của cơ quan tổ chức và người đứng đầu; tăng cường công tác phối hợp liên ngành; phát huy vai trò, trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cộng đồng cũng như thực hiện trách nhiệm nêu gương trong phòng, chống bạo lực gia đình đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung 9 Điều từ Luật hiện hành, bổ sung mới 3 Điều về phòng ngừa bạo lực gia đình. ĐBQH Lý Anh Thư (Kiên Giang) nhấn mạnh, việc phòng ngừa bạo lực gia đình cần được tiến hành sớm. Tuy nhiên, đối chiếu với dự thảo Luật, đại biểu thấy rằng, nội dung này trong dự thảo Luật còn hạn chế, chủ yếu tập trung vào công tác thông tin, tuyên truyền. Đại biểu đề nghị, dự thảo Luật cần chú trọng vào việc nâng cao ý thức cho người dân trong phát hiện, kịp thời ngăn chặn bạo lực gia đình. Thay vì chỉ quy định về quyền và nghĩa vụ như hiện nay, dự thảo Luật cần quy định thêm chế tài đối với trường hợp “biết mà im lặng”, không hành động, không thực hiện tố giác theo quy định. Đồng thời, cần quy định rõ cách thức bảo vệ người báo tin tố giác bạo lực gia đình để họ được an toàn, tránh trường hợp bị trả thù, qua đó khuyến khích người khác tích cực tham gia vào hoạt động phòng, chống bạo lực gia đình.

Vấn nạn bạo lực gia đình có xu hướng trầm trọng hơn, đa dạng hơn, phức tạp hơn, để lại những hậu quả thương tâm, đau xót cho nhiều gia đình, tạo ra những thiệt hại to lớn cho toàn xã hội. Nếu không được giải quyết kịp thời, bạo lực gia đình sẽ đe dọa đến sự phát triển bền vững của gia đình, làm xói mòn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, làm suy yếu động lực phát triển và là rào cản đối với tiến trình phát triển bền vững của đất nước.

Xuất phát từ thực tế đó, nhiều đại biểu nhấn mạnh cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình trong tình hình mới; cụ thể hóa đầy đủ, chính xác nội dung, quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân, xây dựng và phát triển gia đình, bảo vệ các đối tượng yếu thế ngay trong mỗi gia đình; bảo đảm thiết lập các nguyên tắc và biện pháp phù hợp với điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội của Việt Nam.