Phải thực sự kỹ càng

Từ chối dự án luật chưa rõ chính sách

Từ cuối tháng 2.2018, Chính phủ đã có Tờ trình đề nghị xây dựng Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019 và điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018. Xem Tờ trình của Chính phủ sẽ thấy khối lượng công việc của QH trong năm 2018 và năm 2019 đều khá lớn. Trong đó, năm 2019 QH sẽ thông qua, cho ý kiến 19 dự án luật, còn bổ sung vào chương trình năm nay 9 dự án luật và 1 dự thảo nghị quyết.

Như vậy, trong năm 2018 này, QH sẽ cho ý kiến, xem xét, thông qua nhiều luật, nghị quyết so với dự kiến trước đó. Vì ngay như để thực hiện Luật Quy hoạch, thì cần sửa đổi 28 luật, chia thành 6 nhóm, trong đó 3 dự án luật đưa vào Kỳ họp thứ Năm và 6 dự án luật đưa vào Kỳ họp thứ Sáu. Chưa kể, nhiều ĐBQH còn lưu ý, Tờ trình của Chính phủ chưa đưa vào 3 dự thảo nghị quyết về thành lập các đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc, để kịp thời triển khai Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (dự kiến được QH xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Năm tới).

Khối lượng công việc lớn, nhưng Ủy ban Pháp luật vẫn lưu ý phải thực sự kỹ càng trong việc xem xét, thông qua các dự án luật, kể cả với những dự án luật được xây dựng chỉ sửa mang tính kỹ thuật, nhằm triển khai thực hiện Luật Quy hoạch. Những dự án luật này được Chính phủ đề nghị xem xét, thông qua theo quy trình một kỳ họp. Tuy nhiên, Ủy ban Pháp luật đề nghị dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Thủy lợi, Luật Phòng, chống thiên tai phải xem xét, thông qua theo quy trình hai kỳ họp, vì còn sửa nội dung ngoài quy hoạch. Thậm chí, Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị, việc xem xét, thông qua sẽ còn căn cứ vào chất lượng dự thảo luật và ý kiến thảo luận của QH.

Qua quá trình làm việc kỹ càng giữa Thường trực Ủy ban Pháp luật với Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của QH, một số dự án luật đã bị từ chối đưa vào chương trình. Ví như, dự án Luật Chứng khoán (sửa đổi) được đề nghị đưa vào cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Sáu, thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy, nhưng dù tán thành với việc đưa vào chương trình, Ủy ban Kinh tế vẫn lưu ý, 8 chính sách được Chính phủ đề nghị sửa đổi lần này phải nghiên cứu, cân nhắc, lấy ý kiến. Hay như dự thảo Nghị quyết về biểu thuế bảo vệ môi trường cũng bị từ chối đưa vào chương trình, vì đến nay cơ quan chủ trì soạn thảo chưa trình Chính phủ lấy ý kiến.

Áp lực quá lớn

Dù Ủy ban Pháp luật đã sàng lọc một số dự án luật, dự thảo nghị quyết chưa bảo đảm đủ điều kiện, nhưng thống kê sơ bộ cho thấy khối lượng công việc của QH sẽ khá lớn. Ví như, theo dự kiến, tại Kỳ họp thứ Năm tới QH sẽ thông qua 9 dự án luật, 1 dự thảo nghị quyết, cho ý kiến với 11 dự án luật. Tại Kỳ họp thứ Sáu, QH sẽ xem xét thông qua 15 dự án luật, cho ý kiến 5 dự án luật. Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019 sẽ vẫn cho ý kiến, xem xét thông qua đến trên 20 dự án luật, chưa kể một số dự thảo nghị quyết của QH, UBTVQH.

Khối lượng công việc lớn, mà theo ĐB Đào Tú Hoa (Hà Nội), mỗi ĐBQH thường chỉ có thể nghiên cứu kỹ càng, nhanh chóng với dự án luật liên quan đến chuyên môn công tác, còn với dự án luật nằm ngoài chuyên môn, có nhiều kiến thức mới sẽ không dễ dàng. Với những dự án luật nằm ngoài chuyên môn, ĐBQH cần nhiều thời gian để đọc tài liệu, tham khảo ý kiến chuyên gia, nên nếu mỗi kỳ họp có quá nhiều dự án luật, thì sẽ rất khó cho đại biểu. “ĐBQH chỉ có thể yên tâm bấm nút thông qua dự án luật nếu hiểu kỹ, nắm chắc từng điều khoản”. Nhấn mạnh điều này, ĐB Đào Tú Hoa cho rằng, cần tiếp tục cân nhắc việc đưa vào chương trình nếu dự án luật chưa thực sự cấp bách.

ĐB Trần Văn Quý (Hưng Yên) lưu ý về hiện tượng trong hồ sơ dự án Luật đưa vào đầy đủ dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành, song lại mang tính đối phó. Do đó, sau khi luật được thông qua thường có tình trạng chậm ban hành văn bản hướng dẫn, hoặc có nội dung thay đổi hoàn toàn. ĐB Trần Văn Quý đề nghị, cần kỹ càng hơn nữa khi xem xét hồ sơ các dự án luật đề nghị đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm, để nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật.

Đại diện nhiều Ủy ban của QH cũng tâm tư khi một số dự án luật đến nay chưa gửi hồ sơ sang cơ quan chủ trì thẩm tra, hay hồ sơ gửi sang chưa đâu vào đâu. “Có những dự án luật hình hài chưa thấy, chính sách chưa rõ, nhưng lại đề xuất QH thông qua theo quy trình một kỳ họp, thì khó yên tâm về chất lượng”. Nêu thực trạng này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Đặng Thuần Phong cũng cho biết, Ủy ban thường phải “cầm đèn chạy trước ô tô”, liên tục giục giã, tổ chức các cuộc họp yêu cầu bộ, ngành báo cáo việc thực hiện chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

Có thể thấy, Chính phủ đã ưu tiên đưa vào chương trình những dự án luật, pháp lệnh để cụ thể hóa các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, của QH, đáp ứng đòi hỏi thực tế. Nhưng để bảo đảm chất lượng công tác xây dựng pháp luật, chắc chắn sẽ phải nghiêm khắc hơn với hồ sơ dự án luật chưa đáp ứng các điều kiện, cũng như sàng lọc kỹ càng đề nghị đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.