Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 diễn ra sáng nay, 15.5 tại Hà Nội.
PGS.TS Trần Mạnh Trí, Khoa Hoá học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội được vinh danh ở hạng mục giải thưởng chính với cụm 3 công trình công bố trên các tạp chí khoa học thuộc top 5% hàng đầu thế giới trong các ngành: kỹ thuật môi trường, độc học, sức khoẻ và đột biến gen. Những nghiên cứu này góp phần giải quyết vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu là ô nhiễm môi trường do sự phát tán của các hoá chất tổng hợp.
PGS.TS Trần Mạnh Trí là một trong những giảng viên, nhà khoa học xuất sắc của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên. Hiện ông đảm nhiệm vị trí Trưởng Bộ môn Hóa học hữu cơ - Khoa Hoá học, là thành viên chính của nhóm nghiên cứu mạnh "Quan trắc và đánh giá rủi ro các độc chất hữu cơ trong môi trường".
PGS.TS Trần Mạnh Trí theo đuổi hướng nghiên cứu phát triển các phương pháp hóa học mới, sử dụng các thiết bị và công cụ hiện đại để phân tích, quan trắc, đánh giá rủi ro và tìm kiếm các giải pháp nhằm xử lý loại bỏ các độc chất hữu cơ phân bố trong môi trường.
Trước vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay, PGS.TS Trần Mạnh Trí đã lựa chọn đối tượng nghiên cứu là các hợp chất hữu cơ khó phân hủy (POPs) và các hợp chất hữu cơ gây rối loạn nội tiết mới nổi (endocrine disrupting chemicals: EDCs) có khả năng tích lũy cao gây ra những hiểm họa cho con người và động vật.
Hiện nay, các phương pháp phân tích chính xác và hiệu quả, những hiểu biết về nguồn gốc phát tán, độc tính và rủi ro do các hóa chất EDCs trong môi trường vẫn còn rất hạn chế, vì vậy, hướng nghiên cứu này thu hút được sự quan tâm rất cao của cộng đồng khoa học trong nước và quốc tế.
PGS.TS Trần Mạnh Trí là một trong những nhà khoa học tiên phong, đề xuất ý tưởng và xây dựng hướng nghiên cứu này với trên 20 công trình đăng trên tạp chí WoS uy tín (có chỉ số ảnh hưởng IF >5,0).
Các công trình của ông đều được cộng đồng khoa học quốc tế đánh giá cao, thể hiện qua số trích dẫn bởi các nhà khoa học và tạp chí uy tín. Riêng với 3 công trình tiêu biểu được đề cử nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu lần này (xuất bản năm 2021), tính đến nay, đã có trên 90 trích dẫn.
Như vậy, kể từ năm 2013 khi Giải thưởng Tạ Quang Bửu được tổ chức lần đầu tiên đến nay, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã có 3 cán bộ đoạt giải thưởng chính của giải thưởng danh giá này gồm: GS.TSKH. Nguyễn Hữu Việt Hưng (lĩnh vực Toán học, năm 2014), GS.TS Nguyễn Ngọc Minh (lĩnh vực các ngành Khoa học trái đất, năm 2016) và PGS.TS Trần Mạnh Trí.
Ngoài ra, 1 giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ được trao cho PGS.TS Đỗ Quốc Tuấn (lĩnh vực Vật lý, năm 2018).
Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 nằm trong chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam (18.5) và 65 năm thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ.
Ngoài PGS.TS Trần Mạnh Trí, giải thưởng chính của Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 cũng được trao cho TS Nguyễn Thị Kim Thanh, Viện Vật lý, Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam. TS Nguyễn Thị Kim Than được trao giải thưởng qua 1 công trình được công bố trên tạp chí Physical Review Letters, là tạp chí khoa học hàng đầu thế giới của ngành vật lý. Công trình thể hiện 3 kết quả đột phá về hướng nghiên cứu, có ý nghĩa quan trọng cho phát triển công nghệ máy tính lượng tử.
Giải thưởng Tạ Quang Bửu được tổ chức từ năm 2013. Giải thưởng mang tên cố giáo sư Tạ Quang Bửu - một trong những người đặt nền móng trong việc xây dựng và phát triển các lĩnh vực khoa học cơ bản ở Việt Nam.
Sau 10 năm tổ chức, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã có 18 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 4 nhà khoa học trẻ được vinh danh. Riêng năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này. Năm 2022, Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.
Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2024 đã tiếp nhận 97 hồ sơ, gồm 76 hồ sơ thuộc lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ, 21 hồ sơ thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn.
