Ông chủ Downing Street vĩ đại nhất mọi thời đại

Tưởng nhớ nhân vật này tại lễ tưởng niệm ở tòa nhà quốc hội, Thủ tướng Anh David Cameron khẳng định, di sản và tầm ảnh hưởng của Churchill đối với đời sống chính trị, văn hóa Anh là minh chứng về sức mạnh và những kỳ tích ông đạt được. Trong khi đó, Thị trưởng London Boris Johnson vừa hoàn tất cuốn tiểu sử có tiêu đề The Churchill Factor: How One Man Made History (tạm dịch là Nhân tố Churchill: Cách một con người làm nên lịch sử). Theo nhà sử gia Richard Toye thuộc Đại học Exeter, ngày nay, các chính khách Anh vẫn thường gắn tên cố Thủ tướng Churchill để lập luận của họ có thêm trọng lượng. Theo ông, Churchill không chỉ là nhân vật lịch sử, mà ông vẫn hiện hữu và gắn kết với nước Anh hiện đại.

Hồi tưởng lại thời khắc vĩnh biệt vị Thủ tướng tài ba của đất nước cách đây 50 năm, Chris Ryland, 65 tuổi, cho biết đó là thời khắc buồn, người dân nhận thức được rằng một điều vĩ đại đã ra đi vĩnh viễn cùng Churchill. Tuy nhiên, theo ông, chính khách này vẫn có vị trí lớn trong cuộc sống chính trị nước Anh ngày nay vì thiếu ông, lịch sử nước Anh và lịch sử thế giới sẽ khác đi rất nhiều.

Trước Chiến tranh thế giới lần thứ II, Churchill không thực sự nổi tiếng và theo chủ nghĩa cơ hội khi chuyển từ đảng Tự do sang đảng Bảo thủ và sau đó là lại quay về điểm xuất phát là đảng Tự do. Tuy nhiên, chính khách này đã lột xác hoàn toàn vào năm 1940 khi ông được chỉ định làm Thủ tướng. Ông trở thành một chính khách có sức lôi cuốn với chiếc mũ quả dưa, nơ ở cổ áo và một điếu xì gà to như để thách thức nhà độc tài Adolf Hitler làm mưa làm gió tại châu Âu lúc bấy giờ.

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình quý tộc lâu đời và trên đỉnh cao danh vọng, Churchill có một niềm tin bất di bất dịch vào sức mạnh Anh trong kỷ nguyên của ông. Theo nhà sử học Warren Dockter, chính khách này là một người theo chủ nghĩa đế quốc tới tận gốc rễ, nhưng mang trong mình dòng máu quý tộc Anh hào hiệp.    

Được chỉ định làm Thủ tướng Anh khi quân Đức đánh Pháp bằng một cuộc tấn công chớp nhoáng xuyên qua Hà Lan, Churchill đã lập nên một chính phủ có đại diện mọi đảng phái. Trên cương vị mới, ấn tượng lớn nhất của Churchill là ông đã từ chối đầu hàng khi nguy cơ bị người Đức đánh bại là rất lớn và luôn phản đối bất kỳ một sự đàm phán nào với Đức, giữ vững chính sách buộc nước Đức Phát xít đầu hàng vô điều kiện, đã được thỏa thuận trong cuộc gặp Tam cường tại Hội nghị Tehran.

Để đáp trả những chỉ trích trước đó rằng đã không có một vị bộ trưởng chuyên trách cho cuộc chiến, Churchill đã thành lập và nắm thêm vị trí Bộ trưởng Quốc phòng. Ông ngay lập tức đưa bạn và là người thân tín, nhà chính khách, nhà công nghiệp và chủ báo, Nam tước Beaverbrook, làm Bộ trưởng Sản xuất máy bay. Nhờ sự nhạy bén đáng kinh ngạc của Beaverbrook, nước Anh nhanh chóng tăng tốc độ sản xuất máy bay tới mức làm thay đổi cục diện chiến trường.

Các bài phát biểu của Churchill là cảm hứng to lớn cho tinh thần chiến đấu của Anh quốc. Bài phát biểu đầu tiên của ông trên cương vị Thủ tướng rất nổi tiếng với tên gọi Tôi không có gì để cống hiến ngoài máu, sự lao động, nước mắt và mồ hôi. Ông đã hành động đúng theo đó và tiếp tục có hai bài phát biểu nổi tiếng khác ngay trước Trận chiến nước Anh. Một bài với câu nói bất hủ, Chúng ta sẽ bảo vệ hòn đảo của chúng ta, dù với bất kỳ giá nào, chúng ta sẽ chiến đấu trên các bãi biển, chúng ta sẽ chiến đấu trên đất liền, chúng ta sẽ chiến đấu trên các cánh đồng và trên các đường phố, chúng ta sẽ chiến đấu trên những quả đồi; chúng ta sẽ không bao giờ đầu hàng. Bài phát biểu kia cũng có một câu nổi tiếng Vì thế chúng ta hãy can đảm để thực hiện những nghĩa vụ của mình, và hãy hành động để, dù Đế chế Anh và Khối thịnh vượng chung của nó tồn tại hàng nghìn năm nữa, mọi người vẫn nói “Đây chính là giờ phút tuyệt vời nhất của họ”.

Quan hệ tốt của ông với Tổng thống Mỹ khi đó là Franklin D. Roosevelt đã giúp Anh quốc có được nguồn viện trợ sống còn trên đường biển xuyên Đại Tây Dương. Với nhiều người dân, Churchill là sợi dây liên kết niềm tự hào quá khứ vào những thời điểm đất nước gặp khó khăn. Là một chính khách thực dụng, Churchill ý thức rõ những di sản mà ông để lại cho các thế hệ sau này và luôn xuất hiện trong những diện mạo hoàn hảo nhất. Nhà viết tiểu sử đã ví Churchill với cụm từ “ông chủ vĩ đại nhất mọi thời đại của Phố Downing”.