Nông dân nên chọn giống lúa nào cho vụ canh tác mới?

Kết thúc vụ hè thu vừa qua, tại một số địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long đã có tình trạng lúa hạt dài (giống lúa phẩm chất cao) có giá bán ngang bằng với giống phẩm chất thấp. Giá bán thấp nhưng loại lúa này không tiêu thụ dễ dàng khiến nông dân băn khoăn. Thực tế cũng cho thấy không hẳn trồng giống lúa phẩm chất thấp sẽ bảo đảm về đầu ra cho người trồng. Trong vụ đông xuân năm 2012, giá lúa IR 50404 đã giảm xuống mức 4.000 - 4.200 đồng/kg (lúa tươi) mà vẫn khó bán cho thương lái. Các thương lái chủ yếu tìm mua lúa hạt dài và lúa thơm, với mức giá từ 5.000 - 7.200 đồng/kg. Nông dân điêu đứng vì giống lúa IR 50404 cũng bởi  Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết chất lượng giống lúa này đã cải thiện hơn trước đây nên có thể chế biến làm gạo cấp trung bình, cấp cao. Hơn nữa, giống lúa IR 50404 chỉ khó tiêu thụ trong vụ hè thu, còn vẫn có khả năng tiêu thụ trong vụ đông xuân.

Nguồn: fcri.com.vn

Việc chọn giống gì để gieo sạ cho mỗi vụ canh tác đang là nỗi băn khoăn lớn nhất của nông dân. Bởi quyết định ban đầu này chi phối đến giá bán và việc tiêu thụ lúa, gạo thành phẩm. Nhưng thực tế cho thấy nên trồng giống lúa nào không chỉ do nông dân và chuyên gia quyết định, mà có vai trò quan trọng của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp chỉ giới thiệu lúa phẩm cấp thấp trong quá trình tiếp cận các thị trường nhập khẩu lúa gạo thì trồng lúa phẩm chất cao sẽ thành lệch pha với nhu cầu tiêu thụ. Nói cách khác, doanh nghiệp mới rõ nhất nên trồng giống lúa nào trong từng vụ canh tác để đáp ứng đúng nhu cầu của thị trường.

Hiện nay, để tránh lỡ thời gian gieo sạ cho vụ thu đông sắp tới, nhiều hộ nông dân tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long đã tự quyết định giống lúa cho mình. Không khó xác định giống lúa được gieo sạ trong vụ mới là loại giống lúa nào khi mà lúa hạt dài có giá bán tương đương, khó tiêu thụ hơn lúa giống IR 50404 trong vụ vừa qua. Nhưng nhiều hộ vẫn lo lắng vì sợ nếu đoán sai giống lúa thương lái cần mua, thì sẽ lại rơi vào tình cảnh được mùa rớt giá.

Nếu dựa vào suy luận thông thường thì có thể thấy doanh nghiệp có thể đưa câu trả lời cho băn khoăn của nông dân về giống lúa nào là phù hợp cho canh tác vụ thu đông sắp tới. Bởi lẽ, trong quá trình xúc tiến thương mại, doanh nghiệp sẽ nắm rõ thị hiếu tiêu dùng gạo của từng thị trường xuất khẩu. Song không phải đơn vị nào cũng chú ý đến việc nâng cao giá trị gia tăng trong xuất khẩu, phần nhiều dựa vào số lượng thay vì dựa trên giá bán. Và có thể nguyên nhân sâu xa là thị hiếu sử dụng gạo của thị trường thế giới đã thay đổi, trong khi tiêu chuẩn gạo xuất khẩu của nước ta không thay đổi so với tiêu chuẩn đề ra từ 20 năm trước. Vì lẽ đó, nông dân vẫn chưa ý thức rõ yêu cầu canh tác giống lúa phẩm chất cao. Vì vậy, cơ quan chức năng cần có có kế hoạch bài bản và thái độ cứng rắn hơn để thay thế quy cách xuất khẩu gạo, từ đó tạo động lực cho nông dân sử dụng những giống lúa phẩm chất cao. Và trước mắt là hỗ trợ của cơ quan chuyên môn về việc lựa chọn giống lúa cũng như quy cách gạo xuất khẩu cho nông dân ngay tại vụ thu đông sắp tới.