Nóng bỏng thời cuộc

Dheepan kể về một cựu chiến binh phong trào Những con hổ giải phóng Tamil bị Chính phủ Sri Lanka liệt vào danh sách khủng bố, khi sắp kết thúc nội chiến. Ông trốn sang châu Âu và tìm cơ hội tỵ nạn tại Pháp bằng cách kết hợp với 2 người lạ (một phụ nữ và một bé gái), giả vờ là một gia đình, nhưng cuối cùng chỉ đối mặt với bạo lực trong các khu ổ chuột nằm rải rác khắp Paris. Dheepan được trao Cành cọ Vàng trong bối cảnh vấn đề lao động nhập cư đang nóng từ Á sau Âu. Phát biểu sau khi nhận giải, đạo diễn Audiard cho biết, bộ phim phản ánh tình trạng (người nhập cư) hiện nay, mặc dù kịch bản được ông viết cách đây 5 năm, khi mà vấn đề này không quan trọng đến vậy. “Điều tôi quan tâm là vị trí của một ai đó khác trong xã hội (chúng ta). Những người bán hoa hồng cho chúng ta khi chúng ta ngồi trong quán cà phê sống thế nào, họ đến từ đâu? Nếu như giải thưởng này giúp cải thiện tình trạng sống của họ thì tốt hơn nhiều”.

Audiard năm nay 63 tuổi, là gương mặt quen thuộc tại LHP Cannes. 5 năm trước, bộ phim A Prophet (Nhà tiên tri) của ông nói về một người Algeria bị kết án 6 năm tù ở Pháp từng giành Giải thưởng lớn. Theo đồng Chủ tịch Ban giám khảo LHP Cannes 2015 Ethan Coen, quyết định trao Cành cọ Vàng cho Dheepan khá nhanh. “Đây là bộ phim mà ai xem cũng cảm thấy phấn khích. Tất cả chúng tôi đều cho rằng đó là một bộ phim tuyệt vời. Đây không phải là Ban giám khảo được tập hợp bởi những nhà phê bình phim, mà là những nghệ sĩ nhìn vào một tác phẩm nghệ thuật”. Thành viên Ban giám khảo Gulliermo del Toro gạt qua những ý kiến cho rằng, trao Cành cọ Vàng cho Dheepan mang ý nghĩa chính trị, bởi “nhập cư thực ra không phải cái chúng tôi tranh luận”. Nhưng nam diễn viên Tây Ban Nha và giám khảo Rossy de Palma đều so sánh vấn đề bộ phim đề cập “với những người bạn gặp trên đường và băn khoăn không biết họ đến từ đâu. Họ sống trong điều kiện tạm bợ và cực kỳ khó khăn. Dheepan thực sự mang tính điện ảnh cao và chúng tôi cảm nhận sâu sắc được những gì đang xảy ra ở Địa Trung Hải”.

Khi Audiard vui vẻ bước lên sân khấu nhận giải thưởng, hai bên ông là hai diễn viên chính Anronyrhasan Jesurhasan và Kalieaswari Srinivasan. Jesurhasan từng là người hoạt động cho phong trào Những con hổ giải phóng Tamil, ông đến Pháp với hy vọng được tỵ nạn chính trị. Một người tỵ nạn chính trị đứng chung sân khấu với anh em đạo diễn nổi tiếng Coen và Ban giám khảo toàn các ngôi sao, đó là một khoảnh khắc rất Cannes.

Đạo diễn Jacques Audiard

Đêm trao giải LHP Cannes lần thứ 68 (diễn ra rạng sáng 25.5, giờ VN) đầy bất ngờ ngạc nhiên khi lựa chọn của Ban giám khảo không giống dự đoán các nhà phê bình, một phần bởi nguyên tắc của Liên hoan phim là mỗi phim chỉ được trao một giải và chỉ một giải được chia cho 2 phim. “Cứ như chơi cờ vậy” - đồng Chủ tịch Ban giám khảo Joel Coen ví von. Giải thưởng lớn năm nay thuộc về đạo diễn Hungary Laszlo Nemes với bộ phim đầu tay Son of Saul, lấy bối cảnh thời Đức Quốc xã, nói về một tù nhân làm việc trong lò hỏa thiêu ở trại tập trung. Đạo diễn Nemes cho rằng: “Châu Âu vẫn bị ám ảnh về cuộc tàn sát người Do Thái ở châu Âu. Ở Hungary bạn có thể cảm nhận được điều này. 450.000 người Do Thái, trong đó có 100.000 trẻ em, bị trục xuất (khỏi châu Âu) chỉ trong 8 tuần. Tôi muốn làm một bộ phim nói về thế hệ mới mà không chạm đến những người sống sót. Thành công tại Cannes hy vọng Son of Saul sẽ được chiếu tại càng nhiều quốc gia, càng nhiều nền văn hóa càng tốt”. Bản thân các thành viên Ban giám khảo cũng bị sững sờ với bộ phim. Dolan nhớ lại: một khoảng lặng kéo dài sau khi xem bộ phim. Sienna Miller nhận xét: Son of Saul là một trong những bộ phim thành công nhất mà cô từng xem về nạn tàn sát người Do Thái. “Nó khiến tôi rung động sâu sắc”. Đây chính là điều Nemes mong muốn: “Tôi không muốn làm một bộ phim lịch sử quăng khán giả vào trải nghiệm có một không hai. Tôi muốn để họ thả sức tưởng tượng và hiểu được điều gì đó mà tôi không trưng ra”.

Cho dù không còn thu hút nhiều quan tâm của các nhà làm phim Mỹ, cho dù bị LHP Toronto cạnh tranh và xâm lấn, cho dù lựa chọn chương trình kỳ lạ, cho dù có những lúc thương mại lấn lướt nghệ thuật, nhưng LHP Cannes vẫn là một trong những sự kiện điện ảnh lớn nhất thế giới, và truyền thống của Cannes vẫn được duy trì: chạm tới những vấn đề nóng bỏng của thời cuộc.