“Lâu nay, chúng ta luôn phải đối mặt với nỗi sợ hãi mơ hồ về lịch sử, vô hình chung kìm hãm sự sáng tạo trong dòng phim này” - Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều thẳng thắn chỉ ra như vậy tại hội thảo Phát triển sản xuất phim khai thác đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học sáng 9.11, trong khuôn khổ Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII.
![z6014802570736-f36eb9dffc673cb754bbbd6fce4ccc2a.jpg](https://cdn.daibieunhandan.vn/images/e369742eaf66f9da6102a43465df260381889f20fa4c8b0ab310965c57200ae1a0a0d7ae0bfa352686d8b9bf060b003e6822ccaea06e28379e9a90592359e056492c54565188828b042f1b90412d72d9/z6014802570736-f36eb9dffc673cb754bbbd6fce4ccc2a.jpg "Hội thảo "Phát triển sản xuất phim khai thác đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học" sáng 9.11, trong khuôn khổ Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII. Ảnh: Đào Anh Vũ")
Từ quan sát thực tế, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều chỉ ra hai nền điện ảnh chuyển thể tác phẩm văn học lịch sử thành công là Mỹ và Trung Quốc. Khi xem các tác phẩm, ông thường tìm hiểu cốt truyện, kịch bản và nguyên gốc tác phẩm văn học và nhận thấy cách chuyển thể tác phẩm rất sáng tạo, độc lập và cởi mở. Trong khi đó, nhìn về Việt Nam, đề tài này vẫn đang đầy thách thức, đến từ chính nhà làm phim, tác giả văn học, khán giả…
“Tác giả Việt Nam, nhà làm phim Việt Nam nhiều người tài năng có thể làm ra những bộ phim sáng giá nhưng đề tài về lịch sử lại bị hạn chế rất nhiều. Khó khăn đến từ chính việc đôi khi nhà làm phim quá ý tứ với tác giả văn học hay có nỗi sợ hãi mơ hồ đối với lịch sử (nhân vật, đề tài). Chúng ta đang sợ hãi và tự ngăn cản mình. Chúng ta sợ hãi trí tưởng tượng, không dám phán định lịch sử. Chúng ta bị hạn chế trong tư duy nghệ thuật”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nói.
Các chuyên gia cho rằng, một trong những áp lực lớn khi làm phim về đề tài lịch sử là phải tái hiện chính xác sự kiện, con người và bối cảnh lịch sử. Khán giả hiện nay rất thông minh và có khả năng tiếp cận thông tin dễ dàng, vì vậy bất kỳ sai sót nào trong phim có thể bị phát hiện và chỉ trích ngay lập tức. Việc không trung thành với lịch sử có thể dẫn đến việc mất uy tín và sự phản đối từ phía công chúng, nhà chuyên môn.
![00e237e7-6e51-475a-863b-439f46467a1f-2821-7326.jpg](https://cdn.daibieunhandan.vn/images/e369742eaf66f9da6102a43465df2603309af45100b5031ad79e45c5cb99ba39aa144a8262b238d5dbdc3cbfb83ec0c5ce4258a9efb48ad39e84ac61c1581796944fb6a7a166ada452957b331e360538/00e237e7-6e51-475a-863b-439f46467a1f-2821-7326.jpg "Ra rạp năm 2023, bộ phim "Đất rừng phương Nam" đã gây nhiều tranh cãi về yếu tố lịch sử")
Chưa kể, phim về đề tài lịch sử thường không dễ dàng đạt được thành công về mặt thương mại. Điều này phần nào do sự phức tạp và trọng trách của việc tái hiện lịch sử, cũng như sự kén chọn của khán giả. Ngoài ra, chi phí sản xuất các bộ phim này thường khá cao do yêu cầu về bối cảnh, trang phục và các yếu tố khác để tái hiện thời kỳ lịch sử một cách chân thực nhất. Việc đầu tư lớn nhưng không bảo đảm về lợi nhuận khiến nhiều nhà sản xuất e ngại khi quyết định đầu tư vào thể loại này.
Nói vậy không có nghĩa không có những khoảng không rộng lớn cho sáng tạo. Từ góc nhìn của người làm phim, đạo diễn, nhà sản xuất Charlie Nguyễn thừa nhận đúng là có một nỗi hoang mang, bối rối, lúng túng khi tiếp xúc với đề tài lịch sử trong các nhà làm phim hiện nay. Mặc dù nhiều người trong ngành ấp ủ những dự án lịch sử, có niềm tin dự án đó mang tính bảo tồn văn hóa, kết nối lịch sử với thế hệ trẻ hôm nay, song chưa "dám” kể cho khán giả.
“Tâm tư của phần lớn nhà làm phim là nhiều người đón nhận tác phẩm điện ảnh về đề tài lịch sử không phải như một tác phẩm nghệ thuật mà như phim tài liệu. Chính điều đó làm “bó tay, bó chân” người làm phim". Đạo diễn, nhà sản xuất Charlie Nguyễn phân tích thêm, nhìn nhận về tác phẩm điện ảnh có đề tài lịch sử phải đặt trên hai khía cạnh. Một là sự thật không thể chối cãi nằm trong sách vở, tài liệu lịch sử. Hai là sự thật về tinh thần, về cảm xúc và hành trình nội tâm, xung đột tâm lý của nhân vật.
Trong đó, yếu tố thứ hai thuộc về trí tưởng tượng, sáng tạo và vai trò của nhà biên kịch, nhà làm phim. Đó cũng là điều nối cảm xúc của tác phẩm điện ảnh với khán giả, làm cho tác phẩm điện ảnh đề tài lịch sử gần gũi, không khô khan.
"Để vượt qua nỗi sợ và thách thức, các nhà làm phim, nhà biên kịch phải nghiên cứu sâu, triệt để vấn đề, phải biết về chủ đề, sự kiện, nhân vật ấy nhiều hơn tất cả những người biết về nó. Để từ đây, mang đến cho khán giả hiện đại những câu chuyện ý nghĩa và sâu sắc từ nguồn cảm hứng lịch sử”, đạo diễn, nhà sản xuất Charlie Nguyễn nhận định.
