Niềm vui ngày về tiếp quản Thủ đô

Theo dòng hoài niệm của Thượng tá, NSƯT Trần Ngà, tôi như thấy lại người con gái năm xưa rời bỏ trường nữ sinh để lên chiến khu Việt Bắc tham gia đoàn văn công của Tổng Cục chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam biểu diễn phục vụ bộ đội. Suốt những năm tháng ấy, núi đồi, hầm hào, ụ pháo là sân khấu, lửa nhiệt tình cách mạng làm ánh sáng, Trần Ngà đã góp phần cùng các chiến sĩ Điện Biên làm nên một chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Khi được giao nhiệm vụ trở về tiếp quản Thủ đô năm 1954, đội văn công của nghệ sĩ Trần Ngà được quán triệt rất rõ là phải giữ nghiêm quân lệnh, không được cầm bất cứ thứ gì của người dân, dù chỉ là bình nước; khi gặp mặt người thân cũng phải bình tĩnh, không được vồ vập mừng vui. Sáng sớm ngày 9.10.1954, xe xuất phát từ Việt Bắc, trên xe còn nhiều anh chị em nghệ sĩ khác. Đường về trở nên thật gần vì lòng người náo nức, họ say sưa tập các ca khúc như Hò kéo pháo, Giải phóng Điện Biên… để về Hà Nội hát cho đồng bào nghe.  

Ấn tượng đầu tiên của cô gái Trần Ngà sau bao năm rời xa Hà Nội là khi xe ngang qua đường Hoàng Diệu lúc trời đã tối, những chiến sĩ từ chiến khu về được nhìn thấy ánh điện le lói từ cửa hàng cắt tóc. Đêm ấy trong Hoàng thành, họ thao thức không ngủ, chỉ mong buổi lễ ngày hôm sau diễn ra thuận lợi và được trở về thăm gia đình.

Sáng 10.10.1954, cô gái Trần Ngà được phân công ngồi trên chiếc xe thứ hai, sau chiếc xe dẫn đầu của Sư đoàn 308, tham gia đội duyệt binh qua 36 phố phường Hà Nội. Không khí buổi lễ hôm ấy khiến lòng người như bay lên cùng sông núi, hòa theo lời ca, tiếng đàn tươi vui, phấn khởi. Đứng trên xe, cạnh nhạc sĩ Phong Nhã, nghệ sĩ Trần Ngà đã say sưa hát và vẫy tay chào nhân dân Thủ đô. Trong dòng người đứng hai bên đường, cô nhìn thấy bố mẹ mình cầm hoa vẫy mà trào dâng nước mắt.

Chiều 10.10.1954, lễ chào cờ lịch sử đã diễn ra tại sân vận động Cột cờ (nay là Hoàng thành Thăng Long). Các chiến sĩ xếp hàng thẳng tắp, xe pháo nghiêm chỉnh, pháo thủ và bộ binh cơ giới đứng nghiêm trên xe. Nhân dân các khu phố kéo đến đứng vòng trong vòng ngoài, chật kín cả đường Hoàng Diệu và đường Cột Cờ (nay là đường Điện Biên Phủ). 

“Đúng 15 giờ, còi từ Nhà hát Lớn vang lên, chúng tôi đứng nghiêm hướng về phía kỳ đài. Không gian như lắng đọng giây lát rồi lại bừng lên với tiếng hát bài Tiến quân ca hùng tráng. Tiếng ca từ dưới chân Cột cờ vang xa, lan dần đến các phố. Bài hát ấy tôi đã hát nhiều lần, nhưng được hát trong ngày khải hoàn trên quê hương mình mới thiêng liêng làm sao” - NSƯT Trần Ngà nhớ lại.  

Và khoảnh khắc đáng nhớ nhất đối với cô văn công bé nhỏ ngày ấy là lần đầu tiên được đứng trên sân khấu lớn, đèn hoa rạng rỡ của Nhà hát Lớn Hà Nội để ca vang những bài hát hào hùng về giải phóng Điện Biên, về Bác Hồ và cách mạng Việt Nam. Bà Trần Ngà chia sẻ: “Tôi vốn dĩ đã quen với sân khấu nhỏ xíu được trải bằng chiếu trên chiến khu hay giữa trận địa, nên đứng từ hậu đài nhìn ra sân khấu lớn mà run. Sau tiết mục của mình, vào phía trong, được mọi người chúc mừng mà không thôi hồi hộp”.

Những ngày sau đó, Đoàn văn công Tổng Cục chính trị được chia thành 3 đội, một đội có nhiệm vụ đón đồng bào miền Nam, một đội đi biểu diễn lưu động tại các tỉnh lân cận và một đội theo đoàn quân biểu diễn phục vụ người dân Hà Nội. Nghệ sĩ Trần Ngà say sưa nói niềm vui được sống trong tình yêu thương của nhân dân Thủ đô khi đến biểu diễn văn nghệ tại các quận, huyện: “Tôi nhớ mãi lần đầu tiên chúng tôi nhảy điệu múa sạp của đồng bào Thái Tây Bắc ở ga tàu điện trên bờ hồ Hoàn Kiếm, nhân dân vỗ tay nhiệt liệt và khen bộ đội gái xinh xắn, hát hay, múa dẻo, khiến chúng tôi phấn khởi, biểu diễn không thấy mệt”.