Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ hôm qua đã tuyên thệ nhậm chức, khởi đầu cho chặng đường tiếp theo của Quốc hội. Kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp và thành tựu to lớn của Quốc hội, để cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân tiếp tục là hiện thân của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, luôn đổi mới và sáng tạo để phụng sự tốt nhất lợi ích của tổ quốc, dân tộc, hạnh phúc của nhân dân - là trách nhiệm lớn lao của người đứng đầu Quốc hội trong nhiệm kỳ sắp tới.
Cả 3 trọng tâm công tác của Quốc hội (lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước) đều dự báo sẽ phải đương đầu với những thách thức và khó khăn lớn lao khi Việt Nam tiến vào giai đoạn mới - đi vào chiều sâu của kỷ nguyên số, chuyển đổi số toàn diện và cần đến những động lực tăng trưởng mới. Cùng với đó, toàn cầu bước vào giai đoạn hậu Covid-19 với nhiều bất ổn; và vị thế địa chính trị của Việt Nam, ở trung tâm khu vực Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương năng động, đang trỗi dậy mạnh mẽ nhưng cũng là “điểm nóng” cạnh tranh địa chính trị gay gắt nhất toàn cầu.
Đơn cử ở khía cạnh lập pháp, tạo lập các khung khổ pháp lý mới mang tính khuyến khích và trở thành động lực cho nền kinh tế số cần đến những tư duy chính sách, tư duy pháp lý và cách tiếp cận chưa từng có tiền lệ. Những vấn đề hoàn toàn mới đã hiện hữu rất rõ như “tài sản số”, “đồng tiền kỹ thuật số”, “tiền mật mã”, “thương mại số xuyên biên giới”… thuần túy ở khía cạnh kỹ thuật đã đầy phức tạp. Cái khó lớn hơn còn ở chỗ kỹ thuật số - internet mang bản chất xuyên quốc gia. Nền tảng pháp lý riêng rẽ của từng quốc gia có thể không đủ hiệu quả để giải quyết các vấn đề xuyên biên giới và đòi hỏi các nhà lập pháp phải kiến tạo những hệ thống pháp lý chung mang tính toàn cầu. Một hệ thống mới như vậy đầy phức tạp, được giới chuyên gia coi là “hệ điều hành mới: hệ điều hành của thế kỷ XXI” - sẽ là bài toán hóc búa sớm đặt lên bàn các nhà lập pháp, các cơ quan của Quốc hội.
Để giải được những bài toán đó, yêu cầu về năng lực với từng đại biểu và hệ thống các cơ quan của Quốc hội đòi hỏi sự nâng cấp mạnh mẽ về “chất”, cả ở những kỹ năng truyền thống như làm chính sách, làm luật lẫn những kỹ năng mới là hợp tác quốc tế và làm việc ở môi trường lập pháp xuyên quốc gia, trong những hệ thống toàn cầu.
Sau những bước phát triển nhanh chóng và xác lập uy tín mới trên trường quốc tế của thập kỷ vừa qua, những kỳ vọng lớn của các quốc gia đặt vào Việt Nam cũng đẩy lên ở tầm mức mới. Đó là vị thế lãnh đạo - tham gia sáng tạo, đồng kiến tạo và dẫn dắt xây dựng các thiết chế, các hệ thống mang tính khu vực và toàn cầu.
Thách thức đương nhiên lớn lao, nhưng giải quyết các thách thức - xây dựng thành công “hệ điều hành” mới, cũng chính là thực hiện cam kết kép: vừa phụng sự lợi ích quốc gia, lợi ích nhân dân; vừa làm tròn trách nhiệm với toàn cầu của một đất nước đang trỗi dậy với hơn 100 triệu dân.
Khó khăn lớn, kỳ vọng lớn, nhưng nguồn lực của Quốc hội mới cũng “dồi dào” hơn khi lần đầu tiên Quốc hội sẽ có 40% số lượng đại biểu là chuyên trách. Và “chất” của đại biểu chuyên trách còn ở chỗ các ứng cử viên đại biểu Quốc hội được giới thiệu cho khóa mới có năng lực được quy hoạch tương đương cấp thứ trưởng.
Có thể nói, Đảng và Nhà nước, không phải “ưu ái” mà là coi trọng và dành nguồn lực con người tốt nhất cho Quốc hội để “giải” những vấn đề hóc búa của bối cảnh phát triển mới. Và bên cạnh nguồn “nội lực” đó, Quốc hội có thể được tiếp thêm chất xám, thêm tri thức từ lực lượng lớn các chuyên gia trong và ngoài nước. Đưa công nghệ vào hoạt động tham vấn, lấy ý kiến, chất vấn và điều trần chính sách là kênh huy động hiệu quả nguồn lực tri thức này.
Kỳ vọng và nhiệm vụ cho nhiệm kỳ mới rất nặng nề, nhưng với nguồn lực và hướng đi đúng, niềm tin cho lãnh đạo mới, cho nhiệm kỳ mới vì vậy cũng rất lớn lao.
