Hiến pháp Thái Lan 2017

Những thay đổi quan trọng trong cơ cấu Quốc hội

Hiến pháp năm 2017, được toàn thể cử tri Thái Lan thông qua trong cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, đã đưa ra những thay đổi quan trọng cho chế độ bầu cử ở Thái Lan. Cụ thể, cơ quan lập pháp Thái Lan từ Hội đồng Lập pháp đơn viện được thiết lập sau cuộc đảo chính 2014, được tái lập là một Quốc hội lưỡng viện bao gồm Thượng viện với 250 thượng nghị sĩ và Hạ viện gồm 500 thành viên.

Phương thức bầu Hạ viện

Theo những quy định mới về bầu cử trong khuôn khổ Hiến pháp 2017, 500 thành viên của Hạ viện có nhiệm kỳ 4 năm được bầu theo một hệ thống bầu cử hỗn hợp. Nếu trước kia, các cử tri có hai lá phiếu để bầu các thành viên Hạ viện, một bầu cho cá nhân ứng cử viên theo đơn vị bầu cử (đơn vị bầu cử 1 thành viên), và một bầu cho danh sách đảng chính trị. Nhưng theo hệ thống bầu cử mới, các cử tri chỉ có 1 lá phiếu để bầu vừa cho cá nhân ứng cử viên, vừa cho danh sách đảng.

Cụ thể, các cử tri sẽ bầu 350 ghế hạ nghị sĩ (tương ứng với 350 đơn vị bầu cử là 350 quận) theo phương thức đa số tuyệt đối 1 vòng. Ứng cử viên nào dành được đa số tuyệt đối sẽ được trúng cử. Còn 150 ghế còn lại của Hạ viện sẽ được bầu theo danh sách đảng phái, nhưng cũng căn cứ trên tổng số phiếu mà đảng đó vừa nhận được. Có nghĩa, cứ 1 phiếu mà ứng cử viên của đảng nào đó dành được trong khi bầu 350 nghị sĩ, cũng được tính là 1 phiếu dành cho đảng đó trong cuộc bầu chọn 150 thành viên còn lại. Số ghế còn lại của một đảng được tính bằng tổng số phiếu đảng đó dành được trong cuộc tổng tuyển cử nhân với tổng số ghế hạ viện (500) trừ đi số ghế mà đảng đó đã có được trong quá trình bầu chọn 350 ghế đầu tiên.

Toàn cảnh tòa nhà Quốc hội Thái Lan. Ảnh: Supanut Arunoprayote/Wikipedia
Toàn cảnh tòa nhà Quốc hội Thái Lan. Ảnh: Supanut Arunoprayote/Wikipedia

Tuy nhiên, vào năm 2021, một điểm sửa đổi trong Hiến pháp đã đưa đến những thay đổi trong nguyên tắc bầu Hạ viện nhằm khôi phục hệ thống bỏ phiếu song song trước năm 2017 và loại bỏ cơ chế đại diện theo tỷ lệ. Theo đó, 400 nghị sĩ sẽ được bầu từ các đơn vị bầu cử một thành viên và 100 nghị sĩ được lựa chọn trên cơ sở "đại diện theo tỷ lệ" của danh sách đảng phái, như được quy định trong Hiến pháp năm 2007 của Thái Lan.

Phương thức bầu Thượng viện

Điều khoản tạm thời của Hiến pháp năm 2017 quy định, thời gian đầu, Thượng viện Thái Lan là một cơ quan phi đảng phái gồm 250 thành viên với nhiệm kỳ 5 năm. Việc tuyển chọn các thượng nghị sĩ được thực hiện bởi Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia (NCPO - chính quyền quân sự Thái Lan được thành lập để điều hành đất nước sau cuộc đảo chính năm 2014) theo quy trình chọn lựa và bổ nhiệm như sau: 50 thượng nghị sĩ được được bầu sau một quá trình thương lượng liên nhóm giữa các nhóm xã hội và chuyên gia khác nhau; 194 thượng nghị sĩ do Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia (NCPO) lựa chọn trực tiếp và 6 đại biểu còn lại dành cho người đứng đầu 3 binh chủng trong lực lượng vũ trang (lục quân, hải quân và không quân), Tổng tham mưu trưởng quân đội cấp cao, Thư ký trường trực Bộ Quốc phòng và Tư lệnh cảnh sát quốc gia.

Ứng viên chức danh thượng nghị sĩ được chỉ định phải đủ các tiêu chuẩn sau đây: Là công dân được sinh ra tại Thái Lan; có độ tuổi trên 40; có ít nhất 1 bằng tốt nghiệp Đại học. Ứng viên chức danh thượng nghị sĩ được bầu cử phải đủ các tiêu chuẩn sau đây: là công dân được sinh ra và lớn lên tại địa phương nơi được bầu; không có vợ/chồng hoặc con là thành viên trong Hạ viện hoặc nắm bất cứ chức vụ của bất kỳ đảng phái chính trị nào. Ngoài ra, trong vòng 5 năm, không được là thành viên của bất kỳ đảng phái chính trị nào, không được là thành viên của Hạ viện, không được giữ bất kỳ chức vụ nào trong các cơ quan chính phủ cũng như địa phương.

Ngày 14.5.2019, Công báo Hoàng gia đã đăng danh sách 250 thượng nghị sĩ được Hoàng gia phê chuẩn. Đây là lần đầu tiên Thượng viện được tái lập sau khi cơ quan này bị giải thể hồi năm 2014 bởi cuộc đảo chính quân sự.

Một cuộc họp của Quốc hội Thái Lan vào tháng 7.2023. Ảnh: Getty Images
Một cuộc họp của Quốc hội Thái Lan vào tháng 7.2023. Ảnh: Getty Images

Phương thức bầu Thủ tướng

Theo quy trình bầu Thủ tướng năm 2011, Thượng viện không tham gia bầu Thủ tướng. Ứng cử viên Thủ tướng phải là Hạ nghị sĩ và chức danh này chỉ do Hạ viện bầu.

Theo Hiến pháp mới, cả Thượng viện và Hạ viện sẽ tham gia bầu Thủ tướng. Ứng cử viên thủ tướng phải là người do một đảng chính trị đề cử nếu đảng đó có ít nhất 25 ghế. Mỗi đảng chính trị có thể đề cử tối đa 3 ứng cử viên cho chức thủ tướng trước cuộc bầu cử. Những ứng cử viên này không nhất thiết phải là thành viên của Hạ viện hay thành viên của một đảng chính trị miễn là họ đáp ứng các tiêu chuẩn pháp lý.

Một ứng cử viên sẽ trở thành Thủ tướng nếu dành được 50% + 1 phiếu của Quốc hội 750 ghế (500 Hạ viện và 250 Thượng viện), như vậy một ứng cử viên sẽ cần phải có 376 phiếu ủng hộ để được bầu làm Thủ tướng.

Chủ tịch Quốc hội

Theo Hiến pháp 2017, mỗi viện lập pháp Thái Lan có 1 chủ tịch và 1 - 2 phó chủ tịch do Quốc vương Thái Lan chỉ định trong số những thành viên của viện đó. Chủ tịch Hạ viện sẽ đồng thời là chủ tịch Quốc hội, còn chủ tịch Thượng viện sẽ đồng thời là phó chủ tịch Quốc hội. Khi giữ vị trí của mình, chủ tịch và các phó chủ tịch sẽ không được là thành viên của bất kỳ ủy ban điều hành nào của các đảng phái chính trị. Yêu cầu này nhằm bảo đảm tính trung lập của vị trí này.

Chủ tịch Quốc hội ngoài việc giữ vị trí cao nhất trong các cuộc họp chung của hai viện, còn là lãnh đạo nhánh lập pháp Thái Lan. Hiến pháp trao cho Chủ tịch Quốc hội khá nhiều quyền lực. Với tư cách là người đứng đầu nhánh lập pháp, Chủ tịch Quốc hội có quyền phê chuẩn quyết định bổ nhiệm hoặc bãi miễn của Quốc vương đối với Hội đồng Cơ mật và Nhiếp chính (người đảm nhiệm các công việc và tạm quyền cho Quốc vương Thái Lan khi ngai vàng bị bỏ trống hoặc Quốc vương không có khả năng hoạt động); yêu cầu người thừa kế ngai vàng lên ngôi; yêu cầu Quốc vương triệu tập phiên họp bất thường của Quốc hội.

Với tư cách là người lãnh đạo, điều hành hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch giữ vị trí chủ tọa điều hành các phiên họp của Quốc hội (trong trường hợp phiên họp chung hai viện) và các phiên họp của Hạ viện. Để thực hiện nhiệm vụ này, Chủ tịch được trao các quyền như: cho phép các nghị sĩ phát biểu và thể hiện quan điểm; bảo đảm các nghị sĩ phải tuân thủ các quy tắc thảo luận, duy trì trật tự và nghi lễ trong cuộc họp; điều chỉnh thời gian phân bổ cho việc thảo luận; đặt ra các nguyên tắc tranh luận theo quy trình… Trong quá trình chủ tọa, chủ tịch bảo đảm tất cả các cuộc thảo luận không bị gián đoạn. Nghị sĩ làm ảnh hưởng đến việc thảo luận sẽ bị chủ tọa nhắc nhở, thậm chí mời ra khỏi phòng họp.

Khi thực hiện vai trò chủ tọa phiên họp, chủ tịch Quốc hội không tham gia tranh luận hoặc biểu quyết về bất kỳ vấn đề nào. Yêu cầu này đặt ra nhằm bảo đảm tính trung lập của chủ tọa. Chỉ khi có những tình huống số lượng biểu quyết ngang nhau tại Quốc hội, thì lá phiếu của Chủ tịch sẽ mang tính quyết định.

Bên cạnh đó, Chủ tịch quyết định một số vấn đề liên quan đến quy trình ra quyết định của Quốc hội như việc phê chuẩn chương trình làm việc của Quốc hội. Chủ tịch cũng là người được giao trách nhiệm ký chứng thực các văn bản của Quốc hội. Chủ tịch cũng quản lý các vấn đề hành chính của Quốc hội chẳng hạn như bảo đảm an ninh trong Quốc hội; quản trị việc vận hành hệ thống hành chính của Quốc hội, quyết định một số vấn đề liên quan đến ngân sách…

Với tư cách là người thay mặt cho Quốc hội trong các mối quan hệ với các cơ quan khác và các quan hệ đối ngoại, Chủ tịch Quốc hội chịu trách nhiệm bổ sung vị trí khi một vị trí nghị sĩ bị khuyết và trình danh sách gửi để đăng trên Công cáo Hoàng gia; trình Quốc vương tên ứng cử viên Thủ tướng được Quốc hội thông qua và sau đó tiếp ký quyết định bổ nhiệm chính thức của Quốc vương; tiếp ký quyết định bổ nhiệm của Quốc vương đối với chức danh lãnh đạo phe đối lập. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội còn giữ vị trí thành viên đương nhiên của Ủy ban Lựa chọn. Đây là cơ quan chịu trách nhiệm bầu chọn các thành viên của các cơ quan độc lập theo Hiến pháp như Tòa án Hiến pháp, Ủy ban Bầu cử, Tổng Kiểm toán và Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia.

Nghị viện thế giới

Ngân hàng sẽ phát hiện gian lận theo thời gian thực từ giữa năm 2025
Quốc tế

Ngân hàng sẽ phát hiện gian lận theo thời gian thực từ giữa năm 2025

Các tổ chức tài chính của Singapore sẽ phải triển khai tính năng phát hiện gian lận theo thời gian thực để kịp thời ngăn chặn nguy cơ tài khoản của khách hàng bị lừa đảo rút tiền, bắt đầu từ giữa năm 2025. Đây là khuyến nghị quan trọng đã được bổ sung vào Khung trách nhiệm chung (SRF), ​​được Cơ quan Tiền tệ Singapore triển khai vào ngày 16.12.2024, sau quá trình tham vấn công khai kéo dài hai tháng.

Quốc gia đầu tiên cho phép đóng băng tài khoản để bảo vệ nạn nhân
Nghị viện thế giới

Quốc gia đầu tiên cho phép đóng băng tài khoản để bảo vệ nạn nhân

Ngày 7.1.2025, Quốc hội Singapore đã thông qua luật mới với các biện pháp chưa từng có để bảo vệ nạn nhân của lừa đảo trực tuyến. Động thái pháp lý này đưa Singapore trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới trao quyền cho cảnh sát có thể kiểm soát tài khoản ngân hàng cá nhân nhằm sớm ngăn chặn hành vi lừa đảo trực tuyến.

Nguồn: caixinglobal.com
Quốc tế

Chế độ giám sát nghiêm ngặt với chế tài mạnh mẽ

Ngành năng lượng, với vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi một nền tảng pháp lý vững chắc. Luật Năng lượng Trung Quốc ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu đó, với trọng tâm là các quy định về giám sát và trách nhiệm pháp lý. Những quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn thúc đẩy tính minh bạch và bảo đảm việc tuân thủ trong toàn ngành.

Nguồn: China Daily
Quốc tế

Xây dựng hệ sinh thái đổi mới về năng lượng

Trước áp lực biến đổi khí hậu và nhu cầu năng lượng tăng cao, Trung Quốc coi đổi mới công nghệ năng lượng là chìa khóa cho phát triển bền vững. Việc thúc đẩy công nghệ tiên tiến không chỉ nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng truyền thống mà còn mở rộng tiềm năng cho năng lượng tái tạo, góp phần cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.

Nguồn: jingsun-power.com
Quốc tế

Nền tảng pháp lý cho phát triển bền vững và chuyển đổi kinh tế xanh

Luật Năng lượng đầu tiên của Trung Quốc sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1.1.2025, được kỳ vọng tạo ra nền tảng vững chắc cho phát triển năng lượng bền vững và chuyển đổi kinh tế xanh. Trước đó, vào ngày 8.11.2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc đã thông qua luật, đánh dấu cột mốc quan trọng trong lộ trình đạt được mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060, đồng thời thể hiện chiến lược và định hướng chính sách năng lượng của quốc gia.

5 trở ngại đe dọa tăng trưởng toàn cầu năm 2025
Nghị viện thế giới

5 trở ngại đe dọa tăng trưởng toàn cầu năm 2025

Trong năm 2025 và có thể là nhiều năm tiếp theo, kinh tế tăng trưởng chậm lại sẽ vẫn là thách thức dai dẳng nhất của thế giới, ảnh hưởng tới cả các nước phát triển và đang phát triển. Nền kinh tế của Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Nhật Bản đều được dự báo sẽ tăng trưởng dưới 3%/năm - ngưỡng cần thiết tối thiểu để tăng gấp đôi thu nhập bình quân đầu người trong vòng một thế hệ (25 năm). Các nền kinh tế mới nổi tiêu biểu như Brazil, Argentina và Nam Phi cũng được dự báo sẽ tăng trưởng chậm chạp trong thập kỷ tới.

Quốc hội Malaysia: Hệ sinh thái số mang lại hiệu quả và minh bạch
Quốc tế

Quốc hội Malaysia: Hệ sinh thái số mang lại hiệu quả và minh bạch

Trong những năm gần đây, Quốc hội Malaysia đã thực hiện hành trình đầy tham vọng nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới Quốc hội. Quá trình chuyển đổi này không đơn thuần là áp dụng các công nghệ mới mà còn đại diện cho một cuộc đại tu chiến lược nhằm hướng tới hiện đại hóa các quy trình lập pháp và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan lập pháp, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của một môi trường chính trị năng động và một xã hội ngày càng số hóa.

insights.gostudent.org
Quốc tế

Định hướng cho giáo dục tại nhà

Dự luật Về sự phát triển toàn diện của trẻ em và nhà trường đang trở thành tâm điểm trong các cuộc thảo luận về giáo dục tại Vương quốc Anh. Một trong những nội dung được quan tâm là các quy định mới liên quan đến giáo dục tại nhà (home schooling).

teachaway.com
Quốc tế

Xây dựng môi trường giảng dạy lý tưởng và bền vững

Dự luật Về phát triển toàn diện của trẻ em và trường học đánh dấu bước ngoặt trong nâng cao chất lượng giáo dục tại Vương quốc Anh, trong đó đặc biệt chú trọng đến đội ngũ giáo viên thông qua các cải cách sâu rộng về đào tạo chuyên môn, chế độ lương thưởng và điều kiện làm việc, nhằm xây dựng một môi trường giảng dạy lý tưởng và bền vững.

Nguồn: The Independent
Quốc tế

Sẽ có những thay đổi bước ngoặt

Dự luật Về sự phát triển toàn diện của trẻ em và nhà trường, vừa được trình lên Nghị viện Vương quốc Anh tháng 12.2024, là bước tiến quan trọng trong quá trình cải cách hệ thống giáo dục và bảo vệ trẻ em tại xứ sở sương mù, nhằm bảo đảm mọi trẻ em đều nhận được nền giáo dục chất lượng, an toàn và được bảo vệ tối đa, đặc biệt là những trẻ em có hoàn cảnh khó khăn hoặc có nhu cầu giáo dục đặc biệt.

Nguyên nhân và hệ quả chính trị
Nghị viện thế giới

Nguyên nhân và hệ quả chính trị

Chiều ngày 14.12, phe đối lập Hàn Quốc đã thành công thúc đẩy Quốc hội thông qua kiến nghị luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol, đưa ông trở thành vị tổng thống thứ ba bị luận tội trong lịch sử Hàn Quốc. Kiến nghị luận tội được thông qua với 204 phiếu thuận, 85 phiếu chống, 3 phiếu trắng và 8 phiếu không hợp lệ trong tổng số 300 phiếu. Như vậy có tới 13 nghị sĩ đảng cầm quyền bỏ phiếu chống lại Tổng thống Yoon. Câu hỏi đặt ra hiện nay là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo và quyết định này ảnh hưởng như thế nào đến tương lai của đất nước.

Để không ai đứng trên luật pháp
Nghị viện thế giới

Để không ai đứng trên luật pháp

Hàn Quốc là một trong số ít quốc gia theo mô hình chính thể tổng thống quy định về thủ tục luận tội người đứng đầu. Cùng với Mỹ, quy định này trong Hiến pháp Hàn Quốc nhằm bảo đảm không có cá nhân nào đứng trên luật pháp và mọi quan chức đều phải tuân theo pháp quyền. Tuy nhiên, thủ tục luận tội Tổng thống cần thông qua ba bước khá ngặt nghèo. Việc quy định chặt chẽ như vậy nhằm bảo đảm các phe phái không lợi dụng quy trình luận tội để phục vụ những mục đích chính trị.

ITN
Nghị viện thế giới

Triết lý lấy con người làm trung tâm

Singapore, quốc gia nhỏ bé không chỉ được biết đến nhờ GDP bình quân đầu người cao mà còn nhờ vào nền công vụ minh bạch, hiệu quả và lấy con người làm trung tâm. Với khoảng 152.000 nhân sự tại 16 bộ và hơn 50 cục tác vụ (statutory board), đảo quốc sư tử đã xây dựng một mô hình công vụ dựa trên nguyên tắc sáng tạo, bền vững và hướng đến sự phát triển toàn diện.

todayonline.com
Nghị viện thế giới

Tinh giản biên chế để tối ưu hóa nguồn nhân lực

Nổi tiếng với bộ máy hành chính gọn nhẹ và hiệu quả, nền hành chính công vụ của Singapore đã trở thành hình mẫu tiêu biểu của quá trình tối ưu hóa nguồn nhân lực công. Với tầm nhìn chiến lược và tư duy đổi mới, đảo quốc sư tử đã triển khai một loạt chính sách cải cách nhằm tinh giản biên chế, nâng cao năng suất, đồng thời duy trì chất lượng dịch vụ công hiệu quả hàng đầu. Những bước đi này không chỉ thể hiện tư duy quản lý hiện đại, mà còn mang lại nhiều bài học quý giá cho các nhà hoạch định chính sách toàn cầu.

Nguồn: ITN
Nghị viện thế giới

Lương công chức - chìa khóa cho mọi cải cách

Singapore từ lâu được nhìn nhận như hình mẫu toàn cầu về việc xây dựng một hệ thống công vụ minh bạch, hiệu quả và có sức hút mạnh mẽ đối với nhân tài. Thành công này không chỉ đến từ những biện pháp cải cách táo bạo, mà còn nằm ở chiến lược cốt lõi: chính sách lương thưởng công chức. Đây được xem là nền tảng vững chắc và "chìa khóa vàng" thúc đẩy mọi thay đổi, từ nâng cao hiệu suất làm việc đến củng cố lòng tin của xã hội vào bộ máy công quyền.

Vai trò của vị “nhạc trưởng” trong điều hành thảo luận
Nghị viện thế giới

Vai trò của vị “nhạc trưởng” trong điều hành thảo luận

Trong phiên thảo luận tại Viện Đại biểu (Hạ viện), Chủ tịch Hạ viện là người chủ tọa phiên họp và không được phép tham gia phát biểu tranh luận. Thời gian phát biểu của từng nghị sĩ trong quá trình thảo luận không bị Hạ viện khống chế, mà tùy thuộc vào sự điều hành của Chủ tịch Hạ viện. Vì thế có thể nói, ở vị trí này, người chủ tọa đóng vai trò như một vị "nhạc trưởng" chỉ huy dàn nhạc, điều khiển tiết tấu của cuộc thảo luận.

Quyền lực của Quốc hội qua các bản Hiến pháp
Nghị viện thế giới

Quyền lực của Quốc hội qua các bản Hiến pháp

Quốc hội Nhật Bản kể từ thời Hiến pháp Minh Trị cho đến sau khi Hiến pháp năm 1947 được ban hành, đã trải qua quá trình thay đổi và phát triển, với cơ cấu và quyền lực không ngừng được đổi mới, củng cố, khẳng định vị thế của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.